In één provincie won GroenLinks, niet BBB

In welke krant is het portret van Iris Bos te lezen, lijsttrekker van de winnende partij in de enige provincie waar BBB niet won? Het is in al het boerengeweld misschien wat onderbelicht gebleven, maar in de provincie ‘Nederlanders in het buitenland’ heeft GroenLinks gewonnen, werd D66 tweede en de VVD derde.

Nederlandse expats mochten vorige week voor het eerst ook stemmen bij de Provinciale Statenverkiezingen. Ze kozen de leden van een nepprovincie, die als enige taak heeft om op 30 mei mee te stemmen over de samenstelling van de Eerste Kamer.

Het is een gigantische klus geweest voor dit plan uitgevoerd kon worden. Nederlanders die in verre oorden wonen mogen voor de Tweede Kamer al langer stemmen, maar voor de Eerste Kamer stonden ze langs de zijlijn. Om dat te veranderen moest er het een en ander gewijzigd worden in de Grondwet. Dat duurt jaren. Tweede en Eerste Kamer moeten er twee keer over stemmen, voor en na een regeringswissel.

In een oranje envelop naar Den Haag

Het was misschien best de moeite waard, als je ziet hoeveel Nederlanders in een ander land wonen. Al weet niemand precies met hoeveel ze daar zijn. Het is een aanzienlijke groep van 800.000 of zelfs een miljoen, het ligt eraan welke schatting je gelooft.

Die kwamen de afgelopen maanden lang niet allemaal hun bed uit om op Iris Bos te stemmen. Dat kon ook niet zomaar: eerst moest je je registeren op een website van de gemeente Den Haag, daarna kwam er een stembiljet. Dat moest dan weer voor een bepaalde datum in een oranje envelop naar Den Haag gestuurd worden.

Van de miljoen Nederlanders in den vreemde hadden 37.000 de moeite genomen om de eerste stap te zetten - 26.000 kwamen helemaal tot het eindpunt. Veel daarvan zullen in Brussel wonen, want daar wonen ook de meeste kandidaten op de kieslijsten. Bovendien: in het Europees Parlement en lobbysociëteit Holland House was de oranje envelop de afgelopen weken een levendig onderwerp van gesprek.

Roltrap af, op zoek naar een brievenbus

Het regende klachten: de kiesbiljetten kwamen te laat aan, registraties werden slecht verwerkt. Op de laatste dag van de stemming renden mensen met hun oranje envelop door de lange gangen van het Parlement, de roltrap af, op zoek naar de brievenbus.

De verzonnen provincie Buitenland krijgt stemmen naar rato van het aantal mensen dat zich voor de verkiezing registreerde. Dit keer leverde dat 25 zetels op, die die dus op 30 mei bezet zullen zijn om te stemmen voor de Eerste Kamer. Een gemiddelde provincie heeft tientallen leden, dus ‘Nederlanders in het buitenland’ is een miniprovincietje. Maar stel dat een half miljoen kiezers een oranje envelop in de brievenbussen van Parijs, Bangkok of Wuppertal had gegooid, dan had de Eerste Kamer er echt anders uit kunnen zien.

De crux is dat niemand van deze nieuwe kiezers BBB gestemd heeft, want dat kon niet. De BoerBurgerBeweging had niemand op de expat-kieslijst gezet, net zo min als PVV en ChristenUnie.

Dus als het registreren beter was verlopen, als Nederlanders in het buitenland hadden geweten dat ze konden stemmen, als zich bij wijze van spreken tien keer zoveel expats hadden geregistreerd, dan had heel Nederland geweten wie Iris Bos was, in het dagelijks leven medewerker bij de Groene fractie in het Europees Parlement en mede-oprichter van de actie stemopeenvrouw.nl. Dan had zij op 30 mei echt het verschil gemaakt.