Regeerakkoord
Het onvermijdelijke gebeurt: het leenstelsel verdwijnt weer
De onderwijsplannen van de coalitie zijn niet alleen ambitieus, ze moeten ook ‘fouten’ uit het verleden repareren.
Het is één van de meest opmerkelijke besluiten uit het coalitieakkoord: het zwaar bekritiseerde leenstelsel voor studenten wordt afgeschaft. Ook D66, uitgerekend de partij die zorgde voor de invoering ervan in 2015, is daar zeer content mee. CDA en ChristenUnie zijn nooit enthousiast geweest over het studievoorschot. Er was de afgelopen twee jaar nog nauwelijks politiek draagvlak voor het leenstelsel.
Het nieuwe kabinet zal vanaf studiejaar 2023/24 een basisbeurs voor alle studenten herintroduceren, samen met een inkomensafhankelijke aanvullende beurs. Om welke bedragen het gaat en welke gezinnen in aanmerking komen voor die aanvulling, is nog niet duidelijk. Het is straks aan de minister van onderwijs om met een voorstel te komen.
De coalitie is van plan om de huidige ‘leenstelselgeneratie’ deels te compenseren. Daar is 1 miljard euro voor beschikbaar, dat onder de studenten wordt verdeeld via een korting op de studieschuld of via zogeheten studievouchers.
De studenten zelf reageren overigens niet heel enthousiast. Vakbonden LSVb en FNV Young & United noemen de compensatie van 1 miljard ‘onvoldoende’ en kondigen een landelijke protestdag aan, op 5 februari. “Dat miljard is een druppel op een gloeiende plaat”, zegt LSVb-voorzitter Ama Boahene. “In combinatie met de huidige studievoucher voor studenten (van 2000 euro) komt dat neer op zo’n 3000 euro per student. De meeste studenten hebben schulden van tienduizenden euro’s. Studenten moeten volledig gecompenseerd worden voor de inschattingsfout van de overheid.”
Loonkloof tussen middelbaar en basisonderwijs wordt gedicht
Wat verder opvalt in het coalitieakkoord: VVD, D66, CDA en ChristenUnie willen de loonkloof tussen het middelbaar en basisonderwijs dichten. Het is de bedoeling dat er een gezamenlijke cao komt voor het funderend onderwijs. Dat zou betekenen dat leerkrachten op basisscholen er financieel op vooruit zullen gaan.
De coalitie wil ook studenten op hogescholen en universiteiten die moeite hebben in hun eerste studiejaar tegemoet komen door het bindend studieadvies (bsa) te versoepelen. Zij krijgen in het tweede jaar de kans om de puntennorm te halen, mocht dat in het eerste jaar niet gelukt zijn.
Op één opvallend punt verandert er niets: de coalitie laat artikel 23 uit de Grondwet, over de vrijheid van onderwijs, ongemoeid. In het zomerdocument van VVD en D66 stond nog dat de liberale partijen dit wetsartikel willen ‘moderniseren’. “Maar de confessionele partijen zijn tegen”, zei Sigrid Kaag woensdag. “Belangrijkste is dat we in de praktijk discriminatie zullen aanpakken, op geloof, op seksuele identiteit, of anderszins, bij de scholen. Daar zijn goede afspraken over.”
Lees ook:
GroenLinks-Kamerlid Özdil trekt steun voor leenstelsel in: ‘Het is een verrot systeem’
GroenLinks hielp het leenstelsel voor studenten in 2015 aan een meerderheid. Nu moet het van tafel, zei onderwijswoordvoerder Zihni Özdil van diezelfde partij in deze krant. Door dit interview begon het leenstelsel te wankelen.
