Het lukt almaar niet de toeslagenouders snel te helpen

Er is een aanhoudende stroom klachten over de veel te trage afhandeling van gedupeerden in de toeslagenaffaire. Het lijkt veel op de klachten die de slachtoffers van de Groningse aardbevingen ervaren. Ouders moeten eindeloos wachten op de integrale behandeling van hun zaak, en zelfs hun individuele zaakbehandelaar komt niet langs de bureaucratische molen van de Belastingdienst. Het aantal juridische procedures tegen de Belastingdienst is hoog. De Uitkeringsdienst Hersteloperatie Toeslagen (UHT) komt daardoor te weinig toe aan de meest schrijnende gevallen. Deze problemen zijn niet nieuw, maar ze stapelden verder op.

Afgelopen week sloeg ook een aantal medewerkers van de UHT alarm in de media. Volgens hen loopt de hersteloperatie in het slop, omdat de Belastingdienst opnieuw in een oude fout trapt. Tegen Nieuwsuur zeiden ze dat niet de gedupeerde ouder centraal staat, maar de eigen procedures. Ook het wantrouwen staat voorop. Daardoor is er veel tijd kwijt aan controle van de gedupeerden.

SP-Kamerlid Renske Leijten is er klaar mee. Zij concludeert dat het ‘nooit een goed idee’ is geweest om de Belastingdienst deze taak te geven. “De mensen die dit schandaal veroorzaakten lossen het echt niet op”, zegt ze op Twitter. De Kamer is al langer ongeduldig. “De overheid móet het nu snel afhandelen”, eist Kamerlid Fahrad Azarkan van Denk. “Het is klaar met alle nare berichten.” Kamerlid Pieter Omtzigt wil dat premier Mark Rutte persoonlijk opheldering geeft. Rutte noemde het destijds een ‘erekwestie’ om het onrecht te herstellen van de toeslagenouders. ‘Bent u nog in control?’, vraagt Omtzigt schriftelijk. En: ‘Welke consequenties verbindt het kabinet aan het vastlopen van de hersteloperatie?’

Versnelling van de procedures

Staatssecretaris Aukje de Vries (toeslagen) komt vandaag met voorstellen voor een versnelling van de procedures. Haar woordvoerder zegt optimistisch dat het nu wel gaat lukken. Er zijn allerlei proeven voor versnelling gedaan op voorstel van de Kamer. Zoals de zaakbehandelaar meer invloed geven in de bureaucratische molen, experimenten met mediation en om in één gesprek tussen ouder en UHT al tot een integrale beoordeling te komen. Vrijdag maakt de staatssecretaris bekend hoe succesvol de experimenten waren.

Er is scepsis of het echt wel sneller kan. Vorig jaar zomer was de Nationale Ombudsman Reinier van Zutphen uiterst somber. Het zou nog tot zeker 2030 duren voordat alle toeslagenouders recht is gedaan, vreesde hij. Ook de gemeenten vrezen hiervoor.

Want in december 2020 dacht het kabinet ook al te versnellen. Er kwam een bedrag van 30.000 euro voor elke erkende gedupeerde toeslagenouder. De hoop was dat het gros daarmee tevreden zou zijn, zodat er genoeg tijd was om de schrijnende gevallen te behandelen. In oktober vorig jaar telde de Belastingdienst officieel 27.000 erkende gedupeerden.

Maar niet alle ouders die compensatie kregen bleken daadwerkelijk gedupeerd, al wordt de 30.000 euro niet teruggevorderd. Daarom wil de Belastingdienst dossiers nu goed controleren. Bovendien maken veel ouders op advies van advocaten bezwaar tegen het afkoopbedrag, zodat ze alsnog een integrale beoordeling moeten krijgen. Vanaf dat moment gaat het proces traag. Dossiers moeten compleet zijn, voordat een beoordeling kan volgen. Maar die blijken vaak niet compleet.

Toen de Kamer vorig jaar aandrong op een versnelling, wilde VVD-staatssecretaris De Vries daar nog niet aan. Volgens haar vonden gedupeerden een ‘zorgvuldige afhandeling’ het allerbelangrijkste. Zorgvuldig zijn verdraagt zich niet altijd goed met de wens tot snelheid, zei ze. De UHT was bovendien net opgericht. “Geef het een kans”, zei de bewindsvrouw. Ook haar nieuwe voorstellen zal De Vries een kans willen geven. De vraag is of de Kamer hier nog genoegen mee neemt.

Lees ook:

Herhaling van toeslagenaffaire ligt op de loer,

zegt oud-rechter Ron Jue Hij had zelf één zaak in 2012 gedaan die over de kinderopvangtoeslag ging. Hij had gelukkig bepaald dat de ouder slechts een deel van het ontvangen voorschot terug moest betalen.