Het kabinet moet zich ‘uit de crisis investeren’

Investeren wordt waarschijnlijk het belangrijkste element bij het maken van de begroting voor volgend jaar. Het kabinet presenteert die op Prinsjesdag, 15 september. De komende weken is eerst aan de orde of het kabinet opnieuw door de coronacrisis getroffen bedrijven steunt. Het huidige noodpakket geldt tot 1 oktober. Daarna buigt het kabinet zich over de begroting van volgend jaar en moet een keuze worden gemaakt waar extra geld wordt besteed en waar niet. Verder heeft het kabinet een verhaal nodig om de laatste maanden tot de verkiezingen goed af te sluiten.

De basis voor de gesprekken over de begroting vormen de cijfers die het Centraal Planbureau (CPB) maandag bekend heeft gemaakt. De economische klap valt iets minder zwaar uit dan eerder geraamd, toch is de krimp volgens het CPB ‘ongekend hard'. De onzekere ontwikkeling van het coronavirus maken ook de economische verwachtingen van het CPB precair. Behalve over de begroting buigt het kabinet zich de komende weken over een motto, een perspectief waarmee Nederlanders na al het gesomber over corona het nieuwe jaar in zouden kunnen. Tijdens een soort heidag, maar dan in het Catshuis in Den Haag, praat het kabinet dinsdag over de boodschap die de Miljoenennota en Troonrede moeten uitstralen.

I. Een noodverband voor een paar maanden

De meest praktische keuze die het kabinet moet maken gaat over een nieuw noodpakket. In maart, bij het uitbreken van de coronacrisis, werden getroffen bedrijven ondersteund met onder meer subsidie voor de loonkosten en uitstel van het betalen van belasting. Toen was nog de hoop dat corona een diepe maar relatief korte economische dip zou veroorzaken. Het kabinet probeerde bedrijven overeind en mensen aan het werk te houden. In mei kwam er een tweede pakket, maar door versoepeling van de coronamaatregelen is daarvan minder gebruik gemaakt.

Er zijn tientallen miljarden euro’s aan steun uitgegeven. Alleen al voor loonsubsidie gaat het om 9,3 miljard. Het kabinet staat voor de keuze om na zeven maanden steun nog een keer bij te springen. Als dat niet gebeurt, gaan het aantal faillissementen en de werkloosheid ongetwijfeld oplopen.

Voor de extra uitgaven wordt geld geleend tegen een lage rente en het idee is dat dit krediet op lange termijn, als de crisis achter de rug is, stukje bij beetje terugbetaald kan worden. Er is voorlopig geen politicus die het woord bezuinigingen in de mond neemt. De rek lijkt er nog niet uit bij al dat lenen en uitgeven. Politieke partijen twisten wel over de keuzes die daarbij worden gemaakt, zoals afgelopen week bleek toen het in de Tweede Kamer ging over de salarissen in de zorg.

II. Een investering voor de lange termijn

“We gaan ons uit de crisis investeren”, zei minister Eric Wiebes van economische zaken in mei al. Op Prinsjesdag moet duidelijk worden of dat gebeurt en hoe dan. Zijn er ideeën waarin alle regeringspartijen zich kunnen vinden? En kunnen plannen ook snel worden uitgevoerd? Meer woningbouw is onomstreden, maar tot nu toe is het vinden ven geschikte locaties en het stroperige overleg met gemeenten een obstakel. Veel gevoeliger binnen de coalitie liggen grote investeringen in een duurzame economie.

Vorig jaar maakte het kabinet bekend dat er een investeringsfonds moet komen om de economie voor de komende decennia te versterken. Er zou geld moeten naar onderwijs, scholing van werknemers, minder werken in deeltijd, innovatie, infrastructuur en een duurzame economie. Wordt dat plan nu eindelijk concreet?

III. Een motto om mee af te sluiten

Kabinetten willen op hun laatste Prinsjesdag graag een feestbegroting presenteren. Maar een feestelijke dag gaat het door de coronacrisis niet worden. Het kabinet zal toch sterk de behoefte voelen om in de Miljoenennota en de Troonrede aan de burger uit te leggen wat er is gepresteerd en hoe het land er met de verkiezingen in zicht voorstaat. Dat is niet alleen een economisch verhaal. In zijn campagne om CDA-leider te worden had minister van volksgezondheid Hugo de Jonge het bijvoorbeeld over ‘de zorg voor elkaar’ en ‘de beschermende overheid’. Na het ‘Hou vol’ van de laatste maanden is de vraag welk perspectief het kabinet schetst voor volgend jaar.

Lees ook:

Minder bedrijven hebben noodsteun van de overheid nodig
Veel minder bedrijven maken gebruik van het tweede steunpakket van de overheid. Dat meldt uitkeringsinstantie UWV.

Een tweede uitbraak zou funest zijn voor de Nederlandse economie
Een tweede coronagolf zal een grote economische klap betekenen, voorspelt het CPB. Zelfs als de economie in het gunstigste geval volgend jaar weer groeit, krimpt hij dit jaar nog 6 procent.