Groot twistpunt in het Ceta-debat: het arbitragehof

De Kamer wantrouwt het arbitragehof

‘Schimmig’. Isabelle Diks, Kamerlid namens GroenLinks, heeft er geen beter woord voor. Ze hekelt het arbitragehof dat onderdeel is van het Ceta-handelsverdrag tussen de Europese Unie en Canada. “Ik zie talloze rechtszaken voor me en batterijen advocaten.”

Dat arbitragehof heet voluit Investment Court System (ICS). Het is een alternatieve rechtbank waar bedrijven terecht kunnen die zich benadeeld voelen door nieuwe regelgeving van overheden. ICS is zo mogelijk het meest beladen onderdeel van het Ceta-verdrag. Dit hof is nog niet actief. Eerst moeten alle EU-lidstaten het Ceta-verdrag ratificeren. Ongeveer de helft heeft dat inmiddels gedaan. Mocht Nederland dwarsliggen, dan is het akkoord, met alle onderdelen van tafel. Dus niet alleen het arbitragehof, ook de drastische verlaging van de im- en exporttarieven.

In het Kamerdebat klinkt deze woensdag felle kritiek op het arbitragehof, dat buiten de reguliere rechtspraak valt. “Waarom hebben investeerders recht op een aparte behandeling”, vraagt Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren zich af. Ze wijst erop dat burgers, vakbonden en ngo’s geen toegang hebben tot ICS. “Multinationals kunnen al heel goed voor zichzelf zorgen.”

Onduidelijk is, vinden meerdere oppositiepartijen, waar de komst van ICS toe zal leiden. Diks: “Als Nederland besluit minder gas te gebruiken, stapt het Canadese gasbedrijf dan naar dit hof? Komt er een claim van een Canadese investeerder als wij hier in de winstuitkeringen in crèches aanpakken?” In ieder geval zal de dreiging van rechtszaken van invloed zijn op de besluitvorming in Nederland, zeggen Diks en Ouwehand. Alleen al om die reden moet Ceta de prullenbak in, vinden ze.

Minister Kaag geeft stevig tegengas

Minister Sigrid Kaag (buitenlandse handel) is de afgelopen tijd druk geweest met het wegjagen van spoken. Een hardnekkige ­mythe is, zegt ze, dat de komst van het arbitragehof de Nederlandse besluitvorming ondermijnt. Landen houden het recht om besluiten te nemen die in het ‘algemeen belang’ zijn, aldus de minister. “Ceta legt bijvoorbeeld een suikertaks of een hard ­klimaatbeleid niets in de weg.” Daar kunnen buitenlandse investeerders tegen procederen, maar volgens de minister is dat kansloos. Wat haar betreft was ICS niet nodig. “Zowel in Canada als in Nederland is de rechtsstaat sterk.”

Canada hecht veel waarde aan de komst van dit hof, sommige EU-lidstaten ook. De minister ziet geen enkel bezwaar, net als coalitiepartijen VVD, CDA en D66. Tijdens het debat verdedigt D66-fractievoorzitter Rob Jetten het ICS: “Het is een transparante rechtbank. Zittingen zijn openbaar, derde partijen kunnen stukken insturen.”

De minister wil de angst voor ‘massale claims’ wegnemen, schreef ze aan de vooravond van het debat in een brief aan de ­Kamer. Nederland heeft tachtig bilaterale investeringsverdragen, de oudste is vijftig jaar geleden afgesloten. Die verdragen hebben nooit geleid ‘tot een formele claim tegen Nederland’.

Over de dreiging die van mogelijke claims uitgaat, zegt CDA-Kamerlid Mustafa Amhaouch: “We laten ons toch niet chanteren.”

Wat minister Kaag betreft zou het afwijzen van Ceta ‘onbestaanbaar’ zijn, met verstrekkende gevolgen voor de Nederlandse positie in de EU en voor de positie van Europa in de wereld.

Lees ook:

Het kabinet moet vrezen dat het Ceta-verdrag strandt

Het is erop of eronder voor het kabinet. Woensdag zal minister Kaag tot het uiterste moeten gaan om de Kamer ervan te overtuigen dat het Ceta-verdrag een goed verdrag is.

Kamer, zeg ‘nee’ tegen handelsverdrag Ceta

Het handelsverdrag presteert ondermaats op sociaal vlak en op klimaat, schrijven Daniëlle Hirsch, directeur Both Ends, en Donals Pols, directeur Milieudefensie.