Geschorst Volt-Kamerlid Nilüfer Gündogan: ‘Ik heb behoorlijk wat voor mijn kiezen gehad’

Een week is een lange tijd in de politiek, luidt een gevleugelde (oorspronkelijk Britse) verzuchting. De ene dag juichen ze je toe, een week later lopen diezelfde mensen met een grote boog om je heen. Als iemand daarover kan meepraten, is het Nilüfer Gündogan, tot zondagavond de nummer twee van de Tweede Kamerfractie van Volt.

Met een raadselachtige persverklaring maakte de partij die avond bekend dat Gündogan was ‘geschorst als lid van de Volt-fractie’ vanwege enkele meldingen ‘die wijzen op grensoverschrijdend gedrag’. Het nieuws kwam in Den Haag aan als een mokerslag. De dinsdag ervoor was PvdA-Kamerlid Gijs van Dijk opgestapt, vanwege ‘grensoverschrijdend gedrag in de privésfeer’.

Maar waar het bij Van Dijk al snel duidelijk was waar dat gedrag precies op neerkwam (ongewenste intimiteiten), blijft de opheldering over de omstandigheden van Gündogans schorsing vooralsnog uit. Volt liet het maandag bij een aanvulling op de verklaring die de partij zondag verspreidde, maar die laat veel vragen onbeantwoord.

Dreigbrief op de mat

Ander verschil met Van Dijk is dat Gündogan in principe nog gewoon Kamerlid is. Voorlopig althans. Mag ze bij de Volt-familie blijven? Of verwelkomen we straks het ‘lid-Gündogan’ of de ‘groep-Gündogan’ als twintigste Kamerfractie? Ze zegt zelf nog niet te weten wat ze met haar Kamerzetel doet, ‘daarvoor is het nog te vers’. Ook zegt ze geen idee te hebben waarom ze nou precies is geschorst. “Ik ben alleen maar verbaasd”, vertelt ze over de telefoon.

Afgelopen donderdag sprak Trouw uitgebreid met Gündogan, in een heel andere politieke realiteit. Een week is immers lang in de politiek, drie dagen zelfs al, tegenwoordig. Voornaamste onderwerp van gesprek was toen de stortvloed aan bedreigingen die het Volt-Kamerlid over zich heen kreeg en krijgt. Niets wees nog op de aanstaande zondagsbom.

Fakkel

“Het is echt wel even intens”, zei ze over die bedreigingen. Lange tijd werden die online over haar uitgestort, via de mail of sociale media. Dat is erg genoeg. Maar de week daarvoor lag er voor het eerst een (keurig gefrankeerde) dreigbrief op haar deurmat. Precies zoals D66-leider Sigrid Kaag eind vorig jaar anonieme kerstkaarten in de bus kreeg, met teksten als ‘Zoals je ziet weten we waar je woont’. Begin dit jaar stond er een man met een fakkel voor Kaags voordeur.

Tijdens het gesprek op haar werkkamer breekt Gündogan even als de dreigbrief ter sprake komt. Haar ervaring is inmiddels dat er een wereld van verschil zit tussen de verhalen over anderen die zoiets overkomt, en het moment dat je zelf thuis zo’n brief in je trillende handen houdt. “Ik begin me af te vragen of het dit allemaal wel waard is. De grimmigheid neemt toe. Ik vind mijn inbox steeds vervelender, ik vind de sociale media steeds vervelender. Er is meer in het leven dan de hele dag haat over je heen krijgen.”

Pispaaltje

Gündogan, op dat moment dus nog de nummer twee van Volt, heeft in het afgelopen jaar meer aandacht gekregen dan de nummer één, fractieleider Laurens Dassen. Die maakt in debatten een degelijke, maar geen charismatische indruk.

Daar komt bij dat Gündogan de corona-debatten heeft gedaan. “Ik ben het pispaaltje. Alle corona-woordvoerders van alle partijen hebben daar overigens mee te maken. Bij mij komt er nog eens bij dat ik een vrouw ben van Turkse afkomst. Dus het racisten-kwartiertje is geopend, van ‘smerig stuk varken’ tot ‘Erdo-fascist’.”

Zelf houdt Gündogan zich overigens ook niet in, niet tijdens Kamerdebatten en niet op Twitter. Ze heeft het daarbij vooral voorzien op de populistische uitlatingen van Forum voor Democratie (FvD) of de PVV. Als geen ander Kamerlid kiest ze daarbij voor de volle verbale aanval.

Shit uit de hoek van FvD en Denk

In november trok ze in de Tweede Kamer al aan de bel over de hoeveelheid ‘shit’ die zij (en sinds kort ook haar moeder) te verstouwen krijgt in haar mailbox. Volgens haar kwamen die bedreigingen vooral uit de hoek van de FvD- en Denk-aanhang. Kamerlid Gideon van Meijeren (FvD) spoedde zich vervolgens naar de interruptiemicrofoon. “Ik ben enorm trots op onze achterban dat zij alles op alles zetten om mevrouw Gündogan ervan te overtuigen dat ze met dit absurde beleid moet stoppen.” Die reactie leidde juist tot tal van steunbetuigingen aan Gündogan.

Eind vorige maand scoorde ze met haar interruptie van FvD-Kamerlid Freek Jansen, aan wie ze tijdens een coronadebat het verschil probeerde uit te leggen tussen een feit en een mening. “Een mening is of ik uw pak mooi vind of niet, of dat ik vind dat u leuke schoenen aan heeft of niet. Wetenschap is geen mening.”

Veel feller was haar uithaal van 30 oktober vorig jaar op Twitter naar PVV-leider Geert Wilders, die ze een ‘gore racist’ en een ‘smerige haatzaaier’ noemde. Op 26 november richtte ze de Twitter-pijlen op FvD-leider Thierry Baudet. ‘Tegen fascisme is nog geen prik uitgevonden. Helaas. Anders zou ik je dagelijks spuiten.’

De tweet tegen Wilders staat er nog steeds, maar die tegen Baudet heeft ze een dag later verwijderd. ‘Door persoonlijke ervaringen komt de coronacrisis bij mij soms erg hard binnen’, lichtte ze toe. ‘Gisteren was zo’n dag en ben ik te ver gegaan in een tweet. Het politieke debat wil ik voeren op basis van feiten en argumenten. Ik neem mijn woorden terug en bied mijn excuses aan.’

Prikkelbaar

Van de aanhoudende stroom aan bedreigingen ligt ze niet wakker, zei ze vorige week tijdens het gesprek in haar werkkamer. “Maar ik ben wel prikkelbaar, geagiteerd, val sneller uit. Ik denk sneller: wat een onzin, hier heb ik echt even geen trek in. Ik vind dingen al snel geneuzel. Eigenlijk wordt mijn karakter wat ruwer dan het al is. Ik heb weinig behoefte aan koetjes en kalfjes. Mijn lontje is nu nog korter.

“Ik heb de voorbije week (de eerste week van februari, red.) even geen debatten gedaan omdat ik me prikkelbaar voelde. Maar op zeker moment moet je gewoon je werk weer oppakken. Ik heb twee dagen thuis gezeten en twee debatten gemist. Dan voel je je eigenlijk al schuldig: alsof zij hebben gewonnen, en je kennelijk beïnvloeden in de keuzes die je maakt.

“En dan heb ik nog een dikke huid. Ik heb al behoorlijk wat voor m’n kiezen gehad, met een gewelddadige vader en een man die veel te jong is overleden (Gündogans echtgenoot overleed in 2017 aan de gevolgen van kanker, red.). Ik snap echt wel dat mensen opbranden in de politiek. Zeker vrouwen.”

Pick your battles

De felheid van haar strijd tegen extreem-rechts populisme in de politiek valt zeker op, afgezet tegen de zichtbare worsteling die veel andere politici hebben in hun aanpak. Heeft ze bewust gekozen voor die voortrekkersrol? “Het zit gewoon diep in me. Ik kan er oprecht niet tegen. Vaak neem ik me voor: ik ga er nu niet tegenin. Ik loop ook wel eens de zaal uit, als ik voel hoe het bloed onder mijn nagels vandaan wordt gehaald. Pick your battles. Je kunt niet iedere week met Forum in discussie gaan, want dan lijkt het een hetze. Er zit meer in mijn politieke arsenaal dan mijn strijdbaarheid tegen FvD. Anders lijkt het of ik een ‘one trick pony’ ben.”

Dat was donderdag. Maandag kwam Volt met een wat uitgebreidere reactie op de vele vragen die de schorsing heeft losgemaakt, al wordt daaruit nog steeds niet duidelijk wat er is voorgevallen.

Naar aanleiding van enkele meldingen over Gündogans gedrag heeft de partij een extern integriteitsbureau ingeschakeld. “In dit onderzoek werd duidelijk dat melders zich onveilig voelen, omdat zij als fractielid ten opzichte van hen een machtspositie heeft. Nadat het bureau vanwege de aard van de meldingen had aangegeven het onderzoek uit te breiden, besloten wij om Nilüfer Gündogan als fractielid te schorsen. Hiermee bevindt zij zich niet langer in de positie van lid van de Voltfractie en kunnen mensen binnen de partij op een veilige manier zeggen wat zij hebben meegemaakt.”

Lees ook:

Meldingen over gedrag Gündogan komen van binnen de Volt-partij

Zolang het onderzoek loopt wil Volt weinig kwijt over de reden van de schorsing van het Tweede Kamerlid.

Na dreigen met tribunalen en haatmails is nu Kaag het doelwit van extremistische haat. Waar stopt het?

Grote beroering na fysieke intimidatie van D66-leider Sigrid Kaag. FvD-leider Baudet wijst naar ‘journalisten en kartelleden’.