Geëvacueerde Afghanen staat alsnog een lastige asielprocedure te wachten

Het had heel wat voeten in aarde, maar na een explosief debat zegt het kabinet toch toe een aangenomen motie van de Tweede Kamer uit te voeren. Die verzoekt niet alleen tolken, maar ook andere Afghaanse medewerkers en betrokkenen bij de internationale missies zo snel mogelijk te evacueren.

De motie wordt ‘naar letter en geest’ uitgevoerd, verzekeren de betrokken bewindspersonen in een woensdagnacht verstuurde Kamerbrief. Maar in diezelfde brief houdt het kabinet toch wat slagen om de arm en lijkt de belofte ‘naar letter en geest’ iets minder hard dan het doet voorkomen.

Angst voor oorlogsmisdadigers tussen de vluchtelingen

Woensdag voelde het kabinet, en de VVD in het bijzonder, er helemaal niets voor om de motie van D66-Kamerlid Salima Belhaj letterlijk over te nemen. Naast een spoedige evacuatie geeft de motie het kabinet opdracht om onder meer chauffeurs, bewakers en koks die voor de Nederlandse krijgsmacht werkten, maar ook medewerkers van ontwikkelingsprojecten en journalisten, als ‘systematisch vervolgde groep’ aan te merken. Dat zou betekenen dat zij, net als de tolken, zeker asiel krijgen in Nederland.

Dat gaat te ver, zei staatssecretaris Ankie Broekers-Knol (VVD) van justitie en veiligheid woensdag tijdens een debat. “Dat kan het Nederlandse kabinet niet voor zijn rekening nemen. We moeten ook naar de Nederlandse veiligheid kijken.” In het verleden zei ze meermaals bang te zijn voor oorlogsmisdadigers onder de vluchtelingen.

Van dat standpunt zegt het kabinet nu dus terug te komen. “Het kabinet deelt de mening van de meerderheid van de Kamer”, aldus Broekers-Knol, minister Ank Bijleveld van defensie en minister Sigrid Kaag van buitenlandse zaken in de woensdagnacht verstuurde brief. Afghanen die voor Nederland ‘in het kader van de Nederlandse bijdragen aan internationale militaire of politiemissies hebben gewerkt en daardoor een verhoogd risico lopen’ moeten inderdaad ook ‘zoveel mogelijk’ geëvacueerd worden.

Alleen acute en schrijnende gevallen

Maar, schrijven de bewindspersonen ook, mits het ‘acute en schrijnende’ gevallen betreft. Dat wekt de indruk dat het kabinet een onderscheid maakt tussen mensen die wél en mensen die niet in een acute en schrijnende situatie verkeren. Wat er precies met ‘acuut en schrijnend’ wordt bedoeld, is echter vooralsnog niet duidelijk.

Woordvoerders van het ministerie van buitenlandse zaken, verantwoordelijk voor de evacuatie, kunnen daar geen helderheid in brengen en verwijzen door naar het ministerie van justitie en veiligheid, die over de uiteindelijke beoordeling van de casussen zou gaan.

Wat na evacuatie?

Volgende vraag is waar geëvacueerde Afghanen op kunnen rekenen. Tolken zijn al eerder aangemerkt als ‘systematisch vervolgde groep’ en het kabinet zegt nu toe ook andere ‘personen die langdurig ingehuurd waren door Nederland’ onder hetzelfde regime te scharen.

Voor andere evacuees, zoals bijvoorbeeld journalisten of humanitaire werkers, geldt dat zij blijven vallen onder de categorie ‘risicogroep’. Dat betekent dat zij moeten aantonen dat zij specifiek gevaar lopen, bijvoorbeeld door te bewijzen dat de Taliban hen heeft bedreigd, en het verleden leert dat dit erg lastig is voor Afghanen. Daar komt nog eens bij dat het woord ‘langdurig’ interpretabel is. De afgelopen weken werden Afghaanse oud-medewerkers afgewezen omdat zij niet lang genoeg in dienst geweest zouden zijn van Nederland.

Lees ook:

Hoe de Taliban hun macht tonen in een stil Kaboel

Afghanen wachten in spanning af wat de Taliban gaan doen nu ze de macht hebben. Vooral in provinciesteden worden de teugels al aangetrokken.

Tussenpersonen, tolken en tuinmannen: na de oorlog zijn ze vaak de pineut

In vergelijking met andere landen is Nederland laat en streng als het aankomt op het beschermen van Afghanen die voor ons werkten. Niet voor het eerst in de geschiedenis lijkt lokaal personeel het sluitpost van de oorlogsinspanningen.