Forse giften aan politieke partijen onder vuur, GroenLinks stelt donatieplafond voor

Een steenrijke zakenman die een miljoen euro doneert aan een politieke partij: het gebeurde vorig jaar bij D66, vlak voor de Tweede Kamerverkiezingen. De weerstand tegen deze enorme giften groeit. Het gevaar dat donateurs beïnvloeding van partijen kopen, ligt op de loer.

GroenLinks stelt voor politieke giften te beperken tot eenmalig maximaal 25.000 euro per persoon. Bovendien zouden donaties door rechtspersonen geheel verboden moeten worden, vindt partijleider Jesse Klaver. “Het is belangrijk dat mensen kunnen controleren van wie politieke partijen hun geld krijgen. Nu verstoppen donateurs zich vaak achter een stichting of bedrijf waardoor onduidelijk is wie achter de giften zit.” Hij noemt de businessclubs van VVD en CDA als voorbeeld, die geld doneren aan de partij, maar waarbij niet altijd transparant is wie welk bedrag schenkt.

Opvallende donaties

Klaver dient deze voorstellen komende dinsdag in, wanneer de Tweede Kamer debatteert over de financiering van politieke partijen. Hij noemt het ‘problematisch’ hoe weinig regels Nederland kent voor giften. “In een democratie moet je zoiets niet willen.”

Het kabinet vindt giften van buiten de Europese Unie aan Nederlandse politieke partijen onwenselijk vanwege ‘het risico op buitenlandse beïnvloeding’. Maar rond de verkiezingen van vorig jaar vielen juist donaties uit eigen land op. Softwareondernemer Steven Schuurman schonk een miljoen aan D66 en 350.000 euro aan de Partij voor de Dieren. Het CDA ontving ruim een miljoen van investeerder Hans van der Wind, zelf hoofd fondsenwerving van de partij.

Dit versterkte bij GroenLinks de gedachte dat donaties aan banden moeten worden gelegd. Ook andere partijen vinden de huidige spelregels te soepel, bleek vorig jaar zomer uit een rondgang van Nieuwsuur. GroenLinks komt nu met concrete voorstellen om de wet te wijzigen.

Een miljoen is ‘veel te gek’

In 2018 boog een commissie onder leiding van voormalig Kamerlid van de ChristenUnie Kars Veling zich over de financiering van politieke partijen. Die concludeerde dat er op dat moment ‘onvoldoende aanleiding’ was ‘om de hoogte van giften te maximeren’. Maar: ‘Mocht in de toekomst blijken dat de hoogte van de donaties substantieel toeneemt, dan zal opnieuw moeten worden bezien of de invoering van een maximumbedrag wenselijk is.’

Inmiddels is in ieder geval een deel van die commissie op dat advies terugkomen. Veling noemt een donatie van een miljoen ‘veel te gek’. Hij vindt een maximum van 50.000 of honderdduizend euro verdedigbaar. “De hoogte van het bedrag blijft natuurlijk arbitrair”, zegt hij. “We moeten oppassen dat we niet de mensen die geld willen schenken verdacht maken. Maar het systeem moet wel integer zijn.”

Suikeroom creëert ongelijk speelveld

Een ander lid van die commissie, Gerrit Voerman, is met Veling eens dat hun advies achterhaald is. De hoogleraar ontwikkeling en functioneren van het Nederlandse en Europese partijstelsel aan de Rijksuniversiteit Groningen vindt het hoog tijd er een bovengrens komt. “Het klinkt mooi, een suikeroom die je even miljoen toe stopt, maar je creëert er een ontzettend ongelijk speelveld mee. En dat in een tijd dat politieke campagnes zich steeds meer online afspelen en daardoor ook steeds duurder worden.”

Voerman neigt naar het voorstel van GroenLinks, van maximaal 25.000 euro. Maar ook dat lost het probleem niet echt op, zegt de hoogleraar. Met tien forse geldschieters is dat ongelijke speelveld er alsnog. Liever ziet Voerman dat een partij een maximum totaalbedrag aan donaties mag ontvangen. “Daar zou het debat van dinsdag ook over moeten gaan.”

Lees ook:

Nederlands techmiljardair schenkt miljoen aan campagne D66, en tonnen aan PvdD

Nederlandse verkiezingscampagnes waren jarenlang de goedkoopste ter wereld. Die dynamiek is in deze verkiezingscampagne aan het veranderen, door een opvallende gebeurtenis. Een gulle donateur breng in één klap de campagnekas bij D66 en de Partij voor de Dieren op oorlogssterkte.

CDA geeft openheid over donaties, één donor gaf ruim miljoen euro

Het CDA heeft openheid van zaken gegeven over een aantal donaties aan de partij. In een verklaring laat de partij weten de stap te zetten vanwege de suggestie die Kamerlid Pieter Omtzigt afgelopen week wekte over beïnvloeding van de partijkoers door donoren.