Europarlementariër Damian Boeselager na Qatargate: ‘Zorg er in ieder geval voor dat de EU corruptie niet faciliteert’

Nu het Europees Parlement in de ban is van een corruptieschandaal, staat Europese hervorming plots weer op de agenda. Duitser Damian Boeselager, oprichter en enige Europarlementariër van Volt, vindt de voorstellen die er nu liggen niet ver genoeg gaan. De EU moet dit moment aangrijpen om nu eens écht dingen te veranderen.

“Toen ik thuis was tijdens de vakantie vroeg iedereen meteen: ‘En, waar is jouw zak met geld?’ Het is fascinerend dat deze schandalen elk huishouden bereiken, terwijl dat niet geldt voor al het positieve werk dat we doen.” Damian Boeselager (34) oogt rustig terwijl hij door het Europees Parlement in Straatsburg loopt. De oprichter en enige Europarlementariër van Volt heeft naar eigen zeggen een ‘chille dag’ en is uitgerust teruggekomen van het kerstreces, waarin hij de tijd heeft gehad om met zijn neefjes met Lego te spelen.

‘Qatargate’ houdt het Europees Parlement al sinds december in de greep. Er zijn sterke aanwijzingen dat Marokko en Qatar invloed hebben gekocht in het parlement via onder anderen vicevoorzitter Eva Kaili en voormalig parlementslid Pier Antonio Panzeri.

Staan schreeuwen ergens in een parlement

Het nieuws dat die laatste gaat getuigen tegen andere betrokkenen, kan opnieuw op veel aandacht rekenen. “Het is zo schadelijk voor de reputatie van de Europese Unie”, verzucht Boeselager. “Vooral omdat we nog maar iets meer dan een jaar verwijderd zijn van de volgende verkiezingen. Het is heel belangrijk om voor die tijd het vertrouwen terug te winnen. We moeten de regels implementeren waar nu over wordt gepraat, zoals een afkoelperiode en meer transparantie als het gaat om uitgaven, dat is allemaal goed. Maar het gaat verder dan dat; we moeten ons ook afvragen waarom al deze dingen niet al lang ingevoerd waren.”

Boeselager richtte Volt Europa op met als doel om tegenstand te bieden aan het rechtse populisme dat in Europa in opkomst was. Aanvankelijk moest het een denktank worden. “Dat idee was leuk, want dan kun je papers schrijven en als je succesvol bent, kom je misschien wel een keer naast een politicus te staan. Maar die politici gaan hun gedrag niet zomaar aanpassen vanwege jou.

“Het idee was vervolgens om een echte Europese partij te beginnen, die bestaat uit een verzameling van partijen uit alle 27 lidstaten. Tegelijkertijd zou die ook een verenigde Europese partij moeten zijn met één programma, logo en idee.”

Dat idee riep eerst wat weerstand op bij Boeselager. “De woorden ‘partij’ en ‘politiek’ klinken heel oubollig en riepen ook bij mij eerst een beeld op van een assistent die met een koffertje achter een politicus aanloopt, die vervolgens gaat staan schreeuwen ergens in een parlement. Dan snap ik dat je liever kijkt naar een filmpje van een grappige Italiaanse baby op Instagram dan dat je gaat nadenken over politieke partijen. Maar uiteindelijk is de politiek toch de plek waar we onze gemeenschappelijke problemen moeten oplossen.”

Asielzoekers en Donald Trump

Boeselager was nooit van plan om de politiek in te gaan. Hij groeide op in Frankfurt am Main en ging na zijn studies filosofie en economie bij een consultancybedrijf werken. Het waren de gebeurtenissen van het jaar 2016 die hem ‘politiseerden’, naar eigen zeggen. “Via dat consultancybureau kwam ik terecht bij de Duitse immigratiedienst, precies toen alle asielzoekers uit Syrië deze kant op kwamen. Dat was een hele interessante uitdaging.”

Nog in hetzelfde jaar vertrok hij naar de Verenigde Staten om verder te studeren “Met twee Franse en Italiaanse vrienden ben ik toen naar Hillary Clintons campagnecentrum gegaan op verkiezingsavond. We zaten daar met zo’n 30.000 Clinton-fans, denkende dat we de verkiezing van de eerste vrouwelijke president van de VS gingen vieren. Iedereen was opgewonden, maar zodra de resultaten binnenkwamen sloeg de stemming natuurlijk om.

“Voor mij persoonlijk was dat een grote schok. Ik had de campagne aandachtig gevolgd, en om vervolgens te zien dat iemand die een volledig chauvinistische, populistische, rechtse klootzak de president van de Verenigde Staten wordt... Dat was het moment waarop mijn vrienden en ik ons begonnen af te vragen wat we hiertegen konden doen.”

Pan-Europese partijen hebben de toekomst

Pan-Europese partijen hebben de toekomst, volgens Boeselager. “De Europese Unie is een hele gave prestatie, maar ze heeft wat inefficiënties. Ze heeft geen gekozen regering, wat ervoor zorgt dat ze voor burgers moeilijk te begrijpen is.

“Als er bijvoorbeeld een conservatieve meerderheid is in Europa en je bent daar niet blij mee, dan wil je kunnen stemmen voor meer sociaaldemocraten, liberalen of groenen in het parlement en daardoor het beleid zien veranderen.” Zo was Boeselager het bijvoorbeeld niet eens met het migratiebeleid van Europa. Volgens hem zou dat meer moeten focussen op Europese samenwerking en minder op het beschermen van de eigen landsgrenzen.

“Partijen voelen zich nu ook alleen maar verantwoordelijk voor hun eigen burgers. Een Nederlandse politicus kan niet verantwoordelijk gehouden worden door Griekse burgers, want die hebben die persoon niet verkozen en ook niet de macht om dat te doen.”

In 2019 deed het kersverse Volt voor het eerst mee aan de Europese verkiezingen, die erin resulteerden dat Boeselager de partij nu in zijn eentje vertegenwoordigt in het Europees Parlement. “We waren toen verkiesbaar in zeven landen, ik vanuit Duitsland, en toen wonnen we deze ene zetel.”

Sinds zijn verkiezing heeft Boeselager zich beziggehouden met een resolutie die ervoor moet zorgen dat Europeanen bij toekomstige verkiezingen ook op kandidaten uit andere landen kunnen stemmen. “Ik ben blij dat we die resolutie naar het parlement hebben weten te krijgen, maar het vervolg is lastig. De bal ligt nu bij de lidstaten, terwijl het idee juist is ontstaan omdat bleek dat de vertegenwoordigers van nationale partijen niet bereid zijn om zich echt in te zetten voor Europa.”

Daarbij komt ook nog eens dat Volt op het nationale niveau niet onomstreden is. Bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2021 won de partij drie zetels, maar daar bleven er nog maar twee van over nadat Nilüfer Gündogan werd beschuldigd van grensoverschrijdend gedrag en verderging als eenmansfractie.

Meer slagkracht

Boeselager reist nu langs nationale parlementen om steun te winnen voor zijn plan. Dat blijkt nog niet gemakkelijk, zegt hij. “Ik doe mijn best, maar ik kan je op dit moment niet vertellen of het al bij de verkiezingen van 2024 gaat lukken. Normaal gesproken wil je de regels voor een verkiezing maximaal een jaar van te voren veranderen, dus iedere dag die voorbijgaat is er eigenlijk een te veel.”

Toch ziet hij de kansen van Volt bij de komende verkiezingen rooskleurig in. “Ik hoop dat we bij de volgende verkiezingen in 2024, wanneer we vanuit alle 27 lidstaten meedoen, met meer zullen zijn. Maar ik heb het hier ook alleen erg naar mijn zin. Als je proactief bent en werkt aan wetgeving waar je om geeft, kun je hier ook als individu grote impact maken. Dat is heel gaaf voor mij, ik word enthousiast van het idee dat ik daadwerkelijk dingen kan verbeteren.

“Dat ik de enige ben is dus niet zo problematisch, hoewel het natuurlijk nog cooler zou zijn als we met meer waren, omdat we dan nog meer slagkracht zouden hebben.”

Hoewel Volt in Nederland vaak wordt vergeleken met D66, belandde de partij in het Europees Parlement niet met D66 in dezelfde factie. Het paars van Volt belandde tussen alle groene partijen. Dat was een puur pragmatische keuze, zegt Boeselager. “Het was voor mij nooit een optie om me bij een bestaande partij aan te sluiten, omdat ik een echte Europese partij wilde en die bestond nog niet. Maar als je in het Europees Parlement niet bij een factie hoort, ben je eigenlijk nutteloos. Dan kun je net zo goed voor vijf jaar in Spanje op een terras gaan zitten.”

‘Ik wil in die commissies’

Factielozen krijgen in het Europees Parlement minder vaak een belangrijke positie toebedeeld bij een commissie dan degenen die wel bij een factie horen. “Daarom ben ik met de groenen en de liberalen gaan onderhandelen. Ik wilde het hebben over parlementaire commissies. Vooral de commissie die gaat over het hervormen van de EU zelf is belangrijk voor mij, ik wil daarover verkiezingsbeloften inlossen.” Dat is ook de parlementaire commissie die gaat over het verloop van verkiezingen, en dus ook het stemmen op kandidaten uit een ander land. “Dus ik heb gewoon tegen die twee facties gezegd: ik wil in die commissies, kan dat? Bij de groenen lukte dat nu. Na de volgende verkiezingen ga ik misschien wel weer onderhandelen.”

Boeselager heeft drie doelen. “De eerste is simpelweg om jonge mensen weer bij politiek te betrekken. Het percentage Europeanen dat lid is van een partij is bijvoorbeeld ontzettend laag op dit moment. Ja, echt. Dat is waar onze democratie op gebouwd is.

“Juist ook omdat partijen nu vaak zo klein zijn, is er niet heel veel voor nodig om een nieuwe op te richten of om met tien vrienden bij een lokale partij te gaan en zelf die partij te zijn. Maar dat gevoel is er helemaal niet. Mensen gaan eerder naar onlineplatforms of activisten om zich boos te maken over iets. Dus als we met Volt mensen kunnen laten zien dat politiek ook interessant en leuk kan zijn, dan zou dat voor mij al een succes zijn.”

Criminele intenties

Op de tweede plek, zegt Boeselager, wil hij dat anderen met zijn ideeën aan de haal gaan. “Volt is maar een middel, het doel is om Europa te veranderen. Dus als iemand onze ideeën jat omdat we gevaarlijk beginnen te worden, vind ik dat geweldig.

“De Duitse Groenen hebben bijvoorbeeld ons plan voor een Europese Republiek in hun verkiezingsprogramma gezet, en de liberalen de Europese Grondwet. Beide hebben gezegd dat Volt daarbij een rol speelde.

“Het derde doel dat ik heb, is dan uiteindelijk zelf verkozen worden en de dingen invoeren die ik belangrijk vind, zoals het verbeteren van de Europese Unie.”

Het corruptieschandaal in het Europees Parlement heeft een nieuwe golf van hervormingsplannen in gang gezet. Die gaan bijvoorbeeld over het aanscherpen van regels over lobbyen en reiskostenvergoedingen voor parlementariërs. Dat moedigt Boeselager alleen maar aan. “Weet je, mensen met criminele intenties zullen er altijd zijn. Als Eva Kaili geld heeft aangenomen, waar het wel op lijkt, dan was zij iemand met een criminele agenda. Dat kun je niet voorkomen, maar je kunt het die mensen wel zo moeilijk mogelijk maken.”

Dat de organisatie van oud-Europarlementariër Pier Antonio Panzeri niet was opgenomen in het lobbyregister terwijl dat wel had gemoeten, is voor Boeselager tekenend voor wat er beter moet. “Je kunt er in ieder geval voor zorgen dat het systeem de corruptie niet faciliteert. Nu is het ook een mogelijkheid om dingen te verbeteren en het beste parlement ter wereld te worden als het gaat om regels over transparantie en het bestrijden van corruptie.”

Lees ook:

Volt wil professionaliseren na Gündogan-zaak

Volt heeft een streep gezet onder ‘ontzettend pijnlijke weken’ voor de jonge partij. Fractieleider Laurens Dassen zei op een ingelast partijcongres dat de affaire rond het weggestuurde Kamerlid Nilüfer Gündogan ‘super moeilijk’ is geweest. Hij gaf toe dat niet alles goed is verlopen. Volt heeft last van groeipijnen, aldus Dassen.