Tweede Kamer
De pauzeknop in het stikstofbeleid: D66 buigt, dus zal de coalitie niet breken
Mark Rutte doet wat hij al tien jaar als geen ander doet: tijd kopen. Zijn coalitie zal het debat over de uitslag van de Provinciale Statenverkiezingen dinsdag naar alle waarschijnlijkheid overleven.
Het servies zal door de kamer vliegen, de kinderen zullen smeken dit slechte huwelijk op te breken en ondertussen vragen de buren zich ook al af hoe het verder moet. Maar de coalitie zal vermoedelijk overleven. De politieke evenwichtskunst van Mark Rutte lijkt het kabinet te hebben gered. In ieder geval voor nu.
Er heerst vooral verwarring dit weekend. Want wat heeft de coalitie nu precies afgesproken, in die uren dat de partijleiders en hun secondanten overlegden over de uitslag van de Statenverkiezingen? Het stikstofbeleid gaat voorlopig op pauze, zoveel is duidelijk. Het CDA mag opnieuw onderhandelen over die beruchte paragraaf in het regeerakkoord. Maar dat gaat pas gebeuren als er in de provincies coalities zijn gevormd en als er een landbouwakkoord is.
Wij willen een heronderhandeling over de stikstofafspraken. Dat hebben wij als CDA de rest van de coalitie laten weten.
— Wopke Hoekstra (@WBHoekstra) 1 april 2023
Zodra er zicht is op de akkoorden in de provincies, het landbouwakkoord en de regelingen voor de boeren willen we binnen de coalitie dat gesprek aangaan. 1/8
Toch is er volgens premier en VVD-partijleider Mark Rutte sprake van een ‘versnelling’ in de stikstofaanpak, zei hij vrijdagnacht na afloop van het beraad. Hoe dat te rijmen valt met de pauzeknop die CDA-leider Wopke Hoekstra heeft afgedwongen bleef onduidelijk.
De oppositiepartijen reageerden dit weekend verbijsterd en zullen dat dinsdag ook doen, als de Tweede Kamer debatteert over de uitslag van de Statenverkiezingen. Een unicum, overigens. Nooit eerder debatteerde het parlement over de verkiezingsuitslag voor de Provinciale Staten.
‘Gebrek aan leiderschap’
Het kabinet regeert niet, is het gemeenschappelijke verwijt van de oppositie. Het maakt niet duidelijk wat het wil. GroenLinks-fractievoorzitter Jesse Klaver ziet ‘totale onmacht’, volgens PVV-leider Geert Wilders is een kabinetscrisis ‘onafwendbaar’ en Caroline van der Plas van de BBB verwijt Rutte een gebrek aan leiderschap.
De oppositie zal tijdens het debat willen prikken waar het pijn doet, en dat is vooral bij D66. Het CDA heeft de bom die partijleider Hoekstra afgelopen zomer onder het regeerakkoord legde eindelijk af kunnen laten gaan. In augustus zei Hoekstra in het AD dat de afspraak om de stikstofuitstoot in 2030 met de helft verlaagd te hebben wat hem betreft ‘niet heilig’ was.
Een rechts kabinet
Dat is, of was, het voor D66 wel. Die partij stapte na langslepende coalitieonderhandelingen in een rechts kabinet waar het eigenlijk niet in had willen zitten. Partijleider Sigrid Kaag wilde, met een enorme verkiezingswinst op zak, samenwerken met links maar moest het onderspit delven in de strijd met Rutte. Die was vastbesloten de oude relatie met CDA en ChristenUnie voort te zetten.
De enige reden dat D66 daar uiteindelijk mee akkoord ging was omdat de partij een aantal grote overwinningen binnen kon slepen. Een van de belangrijkste was het doel om de stikstofuitstoot in 2030 gehalveerd te hebben.
‘Trek de stekker er uit’
Dat het er nu op lijkt dat Kaag die troef uit handen geeft, is in ieder geval voor de jongerenorganisatie van die partij onuitstaanbaar. “Alleen al door nu de hele uitvoer van dit beleid uit te stellen, geven ze toe aan het CDA. Dat vinden wij onacceptabel”, zei voorzitter Kalle Duvekot van de Jonge Democraten zaterdag. Hij riep Kaag op de stekker uit het kabinet te trekken.
Het is een sentiment waar de jongerenorganisatie van de VVD zaterdag nog een eenaprilgrap aan wijdde. De JOVD ergert zich al maanden aan de trage stikstofaanpak van het kabinet en maakte een filmpje waarin het aankondigt zelf mee te gaan doen aan de verkiezingen voor de Tweede Kamer. Ergens in 2023, zeggen ze erbij. ‘Wanneer het kabinet valt.’
Op veler verzoek beginnen wij voor onszelf👇
— JOVD (@JOVD) 1 april 2023
Stem anders,
Stem liberaal,
Stem JOVD! pic.twitter.com/1KV3rCcFvw
Toch zal D66 dinsdag waarschijnlijk blijven buigen, wat betekent dat de coalitie voorlopig niet zal breken. Wellicht dat Kaag redeneert dat nieuwe verkiezingen op dit moment voor de stikstofaanpak en de natuur nadeliger uitpakken dan een pauze van enkele maanden. Immers, als de BBB dan ook in de Tweede Kamer de grootste wordt is sowieso het hele 2030-doel van tafel.
Premier Rutte ondertussen deed de afgelopen week wat hij al tien jaar doet: tijd kopen. Tijd kopen en hopen dat dat de angel uit het probleem haalt. In de zomer ziet hij wel weer verder.
Luister ook deze aflevering van Haags Halfuurtje, de politieke podcast van Trouw.
De CDA’ers zijn al tientallen jaren op zoek. Wat is hun ‘verhaal’? En in welke rol ziet de partij zichzelf écht tot haar recht komen, in de coalitie of de oppositie? Of ze de antwoorden op die vragen ooit zullen achterhalen, bespreekt presentator Christoph Schmidt met politiek verslaggever Wilma Kieskamp.
Lees ook:
BBB vergroot voorsprong in de Eerste Kamer en begint met formeren in de provincies
Volgens de nieuwste prognose van de zetelverdeling in de Eerste Kamer wint BBB nog een zetel, ten koste van de coalitie. Intussen is BBB begonnen met het formatieproces in de provincies.
D66-jongeren kritisch op moederpartij D66: toegeven aan CDA is ‘onacceptabel’
Liever een kabinet dat valt, dan een trager stikstofbeleid. Dat zeggen De Jonge Democraten tegen moederpartij D66. “Wat ons betreft is het rug recht houden of de stekker er uit.
