De leiderschapsstrijd wordt heel fel, maar CDA’ers zijn blij dat ze wat te kiezen hebben

U kunt dit artikel ook beluisteren. De geschreven tekst loopt door onder het audiobestand.

Een lijsttrekkersverkiezing? Hugo de Jonge zag het een maand of vier terug absoluut niet zitten. Maar de CDA’er maakt geheel tegen zijn verwachting in onderdeel uit van wat misschien wel de boeken in gaat als een van spannendste partijleidersverkiezingen ooit. Een op het oog keurige strijd die in niks lijkt op het venijnige moddergooien van Partij van de Arbeid vier jaar terug. Nee, voor het CDA geen uitgestoken klauwen, gehavende kandidaten en flink zetelverlies. In plaats daarvan honderden nieuwe leden die zich aanmelden, non-stop media-aandacht en in de appgroepen, de fractievergaderingen en zelfs aan de eettafel gaat het nergens anders over: wordt het De Jonge of dossiervreter Pieter Omtzigt?

“We vinden het ongelooflijk leuk”, zei partijvoorzitter Rutger Ploum eind vorige maand nog op de radio. Een klein belrondje langs CDA-leden leert dat er meer enthousiastelingen zeer tevreden terugkijken op deze verkiezingsstrijd. Raadsleden, Europarlementariërs, wethouders en een enkele prominent. Allemaal noemen ze de verkiezing ‘verfrissend’, ‘keurig’ en ‘democratisch’. Ze roemen het gegeven dat CDA’ers sinds 2012 (toen Sybrand Buma partijleider werd) ‘eindelijk weer wat te kiezen’ hebben. Zijn blij dat hun partij zich loswrikt van het coalitieverhaal dat nu al een jaar of vier verteld wordt.

Maar die lieflijke strijd, zag de oplettende kijker, werd afgelopen weekend toch een tikkeltje venijniger. Zondagavond nog gaf De Jonge in ‘Nieuwsuur’ Omtzigt een veeg uit de pan. “Oeh jongens dit baantjes verdelen is wel heel erg van vroeger hoor”, zei hij over Omtzigts voornemen om Hoekstra naar voren te schuiven als premier. Mocht die lijsttrekker worden. Een dag eerder, kort na de uitslag van de eerste ronde, was daar de sneer van collega-bewindspersoon Mona Keijzer richting De Jonge. De bloemen voor haar verloren strijd had ze nog maar net in ontvangst genomen, toen ze haar stemmers adviseerde op Omtzigt te stemmen.

Het echte CDA wordt zichtbaar

Ik had het niet gedaan, klinkt het in het belrondje onder CDA-leden over Keijzers stemadvies. Maar ook: wie zegt dat haar stemmers echt haar advies zullen volgen? “Als ze net zo eigenzinnig zijn als Mona zelf, dan bepalen ze zelf op wie ze stemmen”, aldus raadslid Toon Loonen uit Venray. Allemaal klein bier vergeleken met de PvdA-verkiezingen in 2016, waarin de huidige partijleider Lodewijk Asscher zijn tegenkandidaat gebrekkig leiderschap verweet.

De leden zijn vooral blij dat het echte CDA nu weer zichtbaar wordt. “We zijn er heel goed in om van onze website een soort overheid.nl te maken”, zegt wethouder Klaas Valkerink uit Bergen. “We zijn in staat de afschaffing van de dividendbelasting lang te verdedigen, terwijl het niet eens ons plan was.” Maar daar zitten CDA-leden volgens hem helemaal niet op te wachten. Die willen geen kabinetspartij, maar het CDA-verhaal, aldus Valkerink

Zo’n lijsttrekkersstrijd past bij ‘deze tijd’, vindt partij-prominent Cees Veerman. De oud-minister is een van de weinige mastodonten die zich uitlaat over de verkiezingsstrijd. Is er geen gedoodverfde kandidaat, aldus Veerman, dan is een verkiezingsstrijd op zijn plaats. “En die was er deze keer niet.” De oud-minister noemt het, met de PvdA-strijd in het achterhoofd, een ‘keurige verkiezing’. Prima, sluit hij af.

Geen gedoodverfde kandidaat? Halverwege juni leek die wel degelijk te bestaan. “Ik wil geen lijsttrekker worden”, maakte Wopke Hoekstra totaal onverwachts op een woensdagochtend bekend. Hij was meer bestuurder, wilde dicht bij zichzelf blijven, zei Hoekstra in De Telegraaf. Die andere grote kanshebber, De Jonge, bleef over. De vicepremier, de minister van volksgezondheid die zich als coronachef aardig in de kijker had gespeeld, leek de buit al binnen te hebben. Tot 25 juni. Toen Omtzigt op de laatste aanmeldingsdag bekendmaakte ook een gooi te doen naar het partijleiderschap. “Weet je, het is een gekke dag”, zei een ietwat verraste De Jonge die dag tijdens een debat in de Tweede Kamer. Hij ging akkoord met een motie van SGP’er Kees van der Staaij. “Maar alleen als u zich straks ook niet aanmeldt voor het lijsttrekkerschap van het CDA.”

Kroonprinses

Vooral framing van de media, zo noemt Europarlementariër Jeroen Lenaers die vermeende tweestrijd tussen Hoekstra en De Jonge. “Mona Keijzer heeft altijd al gezegd: er zijn naast kroonprinsen ook kroonprinsessen binnen de partij.” En, klinkt het ook, over Sybrand was iedereen wel tevreden. Dat absolute vertrouwen is er dus nog niet in een van de aangemelde kandidaten.

CDA-leden zitten woensdagmiddag in ieder geval stuk voor stuk op het puntje van hun stoel. Nooit eerder was een lijsttrekkersverkiezing binnen de partij zo spannend. Zelden zullen hun telefoons zullen zo hard piepen als bij de bekendmaking van deze nieuwe partijleider. Op wie ze gaan stemmen? Moeilijk te zeggen. Hugo de Jonge, klinkt het vaak tijdens de belronde. “Die heeft de meeste leiderschapskwaliteiten.” Maar dat gebrek aan leiderschapskwaliteiten maakt Omtzigt ook weer goed door Hoekstra voor zich te winnen als potentiële premier, kan raadslid Loonen uit Venray zich goed voorstellen. Op die manier mengt de eerder afgeschreven Hoekstra zich toch weer in de verkiezingsstrijd. Conclusie: het blijft tot het einde spannend en CDA’ers smullen ervan.

Lees ook:

Nieuwe keus voor CDA-leden: Hugo de Jonge of Pieter Omtzigt, statuur of strijdbaarheid

Hugo de Jonge en Pieter Omtzigt gaan door voor een tweede beslissende ronde van de lijsttrekkersverkiezing van het CDA. De derde kandidaat Mona Keijzer valt af.