De Kamer schaaft al mopperend aan de studiebeurs, maar extra geld komt er niet

De herinvoering van de studiebeurs zet de Tweede Kamer klem tussen twee gedachten: het wordt beter dan het was, maar slechter dan het zou moeten zijn.

Op maandag, tijdens het urenlange debat over de studiefinanciering, is merkbaar dat Kamerleden ambivalent zijn over de nieuwe basis- en aanvullende beurs. Niemand is rouwig dat het zo omstreden leenstelsel verdwijnt. Toch is er van euforie geen sprake. Wat nu op tafel ligt ‘is simpelweg niet genoeg’, zegt SP’er Peter Kwint. “De minister moet terug naar de ministerraad en daar met de vuist op tafel slaan om meer geld te eisen”, vindt Frank Wassenberg (Partij voor de Dieren).

Minister Robbert Dijkgraaf (onderwijs) is dat niet van plan. Hij heeft structureel een miljard euro beschikbaar voor de nieuwe studiebeurs. “Ik ben op zoek naar de geldkraan op het ministerie, maar heb deze nog niet kunnen vinden”, verklaart hij. Het budget is een afspraak tussen VVD, D66, CDA en ChristenUnie, vastgelegd in het coalitieakkoord. Meer ruimte heeft de minister niet, zegt hij. “Het is in de formatie geregeld. Mijn opdracht is dit uit te voeren.” Het levert hem een sneer op van Lisa Westerveld (GroenLinks): “U bent minister, geen uitvoeringsorganisatie”.

Hogere tegemoetkomingen zitten er niet in

Volgens Dijkgraaf komt met het toegezegde miljard ‘een fatsoenlijk stelsel’ binnen handbereik. Als hij toch extra geld zou willen voor hogere studiebeurzen en hogere tegemoetkomingen aan ‘leenstelsel’-studenten met forse schulden, dan moet hij dat op zijn eigen begroting regelen. Dat zou dan bijvoorbeeld ten koste gaan van het aanpakken van het lerarentekort of van investeringen in de culturele sector. Dijkgraaf: “Hier moeten we heel voorzichtig mee omgaan”. Zelf voelt hij hier niets voor.

Vooralsnog is het plan van de minister om vanaf studiejaar 2023/24 thuiswonende studenten een beurs te geven van 91 euro en uitwonende studenten van 255 euro. Er is een aanvullende beurs (maximaal 419 euro) beschikbaar voor gezinnen met jaarinkomens tot ongeveer 54.000 euro. Er kan met geld worden geschoven, mits het totaalbedrag binnen het miljard blijft.

Het plaatst de Kamer voor dilemma’s. Zoals CDA’er Harry van der Molen zegt: “We tellen onze zegeningen. Het leenstelsel was een bevlieging met liberale vleugels.” Maar onverdeeld tevreden is hij niet. Zijn partij wil graag ook hogere middeninkomens met studerende kinderen helpen, een groep die nu net buiten de boot valt. Een oplossing is de aanvullende beurs oprekken, zodat ook gezinnen met jaarinkomens van 70.000 of zelfs 80.000 euro er onder vallen.

Halvering van collegegeld

Ook VVD en D66 vinden dat Dijkgraaf meer zou kunnen doen voor de hogere middeninkomens. Maar het gevolg mag niet zijn, zegt Stieneke van der Graaf van de ChristenUnie, dat daardoor de basisbeurs lager wordt. Het ligt meer voor de hand dat de hoogte van de aanvullende beurs zakt. Minister Dijkgraaf zegt toe dat hij deze variant gaat onderzoeken.

Een ander idee, van CDA en D66, is om de halvering van het collegegeld voor eerstejaars te schrappen. Met dit geld kan de aanvullende beurs worden verbreed naar de hogere middeninkomens. Van der Molen plaatst wel een kanttekening. Nieuwe voorstellen moeten snel kunnen worden doorgevoerd. “We mogen de afschaffing van het leenstelsel hoe dan ook niet vertragen.”

Lees ook:

De Regeermeter

In hoeverre komt Rutte IV de beloftes in het Regeerakkoord na? Met de Regeermeter houden we voor een aantal thema’s bij hoe het met de plannen staat. Kijk op trouw.nl/regeermeter.

Aanmeldingen hoger beroepsonderwijs zorgwekkend laag

De eerste signalen zijn dat het aantal nieuwe aanmeldingen aan het hbo duidelijk lager ligt dan voorgaande jaren. Dat is gezien de toch al grote tekorten aan gekwalificeerd personeel een slecht teken.