Nieuwe Omgevingswet
De invoering van de Omgevingswet – de grootste wetgevingsoperatie sinds 1848 – per 1 januari wankelt
De kans is groot dat invoering van de Omgevingswet opnieuw moet worden uitgesteld. De start van de wet staat nu gepland voor 1 januari 2022, maar minister Ollongren houdt rekening met nog eens een half jaar vertraging.
De invoering van de Omgevingswet per 1 januari 2022 wankelt. Het is minister Kajsa Ollongren van binnenlandse zaken afgelopen week niet gelukt om een akkoord over inwerkingtreding van de wet te bereiken met de gemeenten, provincies en waterschappen.
In een brief aan de Tweede Kamer zinspeelt zij voor het eerst openlijk op nieuw uitstel, naar 1 april of 1 juli 2022. De invoering is al meerdere keren uitgesteld: van 2017 naar 2019, naar 2021 en dus nu naar 1 januari 2022. Voordat de wet kan worden ingevoerd, moet een groot digitaal stelsel zijn opgetuigd en moeten alle gemeenten en provincies hiermee kunnen werken. De minister wil zeker zijn dat de dienstverlening aan burgers en bedrijven niet te lijden heeft onder storingen of mankementen. “De feiten zoals we die nu kennen, overtuigen nog onvoldoende dat de beoogde startdatum hiervoor voldoende garanties biedt.”
De invoering is technisch ingewikkeld. Het kabinet noemde het in 2014 zelfs ‘de grootste wetgevingsoperatie sinds de grondwetsherziening van 1848’. Tientallen bestaande wetten en regels die nu nog de ruimtelijke ordening bepalen, maken plaats voor deze ene wet. Het is de bedoeling dat burgers en bedrijven straks eenvoudig en digitaal vergunningen kunnen aanvragen voor evenementen en verbouwingen. Procedures moeten daardoor veel korter worden.
Het nieuwe ICT-systeem rammelt
Zeven jaar na de aankondiging is de Omgevingswet een zorgenkind van de overheid geworden. Het nieuwe ICT-systeem, waarmee gemeenten, provincies, waterschappen en het kadaster vlekkeloos moeten samenwerken, rammelt.
Ollongren wil nu dat de Omgevingswet op 1 januari volgend jaar van kracht wordt, maar die datum is inmiddels uiterst onzeker. Woensdag hoopte de minister hierover overeenstemming te bereiken met de gemeenten, provincies en waterschappen, maar haar gesprekspartners uitten tijdens dat overleg hun grote zorgen over het haperende ICT-systeem. Bovendien lopen de voorbereidingskosten voor met name de gemeenten hoog op. Toegezegde budgetten van het ministerie zijn op.
Een week eerder verklaarden zes grote gemeenten – de G4, aangevuld met Groningen en Eindhoven – in een apart gesprek met de minister dat zij nog te weinig vertrouwen hebben om de wet in januari te laten ingaan. NRC Handelsblad heeft een interne notitie van de gemeente Amsterdam in bezit, waarin staat dat een test met de Omgevingswet dermate onder de maat was “dat aan de meest minimale vereisten niet wordt voldaan”. En: “Realisatie van woningbouwopgaven en andere gebiedsontwikkelingen komt in gevaar”.
Uitstel is risico op afstel
Ollongren vreest dat nieuw uitstel kan betekenen dat de stemming op het Binnenhof omslaat en dat partijen zich tegen de Omgevingswet gaan keren. Daardoor kan de kwestie op tafel komen tijdens de onderhandelingen over een nieuw kabinet, met alle risico’s van dien.
De Eerste Kamer moet nog instemmen met de invoering op 1 januari. Ook in de senaat is weinig enthousiasme, vanwege de aanhoudende problemen met de ICT en de geldzorgen van de gemeenten. Het probleem voor minister Ollongren is dat het kabinet een demissionaire status heeft, waardoor het moeilijk kan besluiten extra geld uit te trekken om die gemeenten te compenseren.
In mei praat de Eerste Kamer verder over de Omgevingswet. In die maand maken ook provincies, gemeenten en waterschappen de balans op. Jop Fackeldey, gedeputeerde in Flevoland, noemt het onzeker of inwerkingtreding per 1 januari mogelijk is.
In zijn provincie werd al in 2016 afgesproken om de computerprogramma’s van de Omgevingswet een half jaar voor inwerkingtreding gereed te hebben, zodat kan worden proefgedraaid. Er moet dus minimaal vanaf 1 juli worden getest met het zogeheten ‘digitale stelsel’. Komende maand beslissen de verschillende overheden of dat haalbaar is. “We willen heel graag dat het gaat werken na jaren voorbereiding, maar het moet wel kunnen. Ik was veel pessimistischer, nu zit er meer vaart in. Maar is het ook genoeg?”
Lees ook:
De Omgevingswet: van Rutte’s stokpaardje tot dreigende mislukking
Op papier ziet het er zo mooi uit: burgers die dankzij een nieuwe wet snel aan vergunningen kunnen komen. Maar het project zucht onder financiële en ICT-problemen.
