De Haagse binnenwereld en de provincies zijn elkaar kwijtgeraakt

‘De Kloof’ duikt al jaren op in Den Haag. Na een maatschappelijke misstand of verkiezingsnederlaag wijzen politici en journalisten al gauw op een kloof. Tussen burgers onderling, tussen de politiek en burgers of binnen de politiek.

Afgelopen week, na de provinciale verkiezingen, dook het fenomeen op bij twee van de klassieke volkspartijen. Provinciale CDA’ers klagen na de forse verkiezingsnederlaag dat de landelijke fractie geen idee heeft wat er in de provincies speelt. En ruim 120 VVD-leden stuurden een brief naar partijleider Mark Rutte, de Tweede Kamerfractie en de partijvoorzitter, waarin staat dat ‘de scheiding tussen de Randstad en de rest van het land zich pijnlijk aftekent’.

‘Gebruik de kennis en kunde in het land’

Volgens initiatiefneemster Daniëlle van der Raad, VVD-raadslid in Lelystad werkt haar partij ‘top-down’. “Den Haag moet meer verbinding maken met de lokale afdelingen. Maar dat blijkt heel lastig.” Terwijl er in de regio’s juist mensen actief zijn met ervaring in het bedrijfsleven, of in de agrarische sector. “Wat Den Haag op de tekentafel verzint, moet wel in de praktijk uitvoerbaar zijn. Dan moet je gebruik maken van de kennis en kunde in het land.”

De VVD kan boeren in de achterban raadplegen over stikstof, zegt Van der Raad. “En in zo’n grote partij verwacht je dat wij ook mensen in de achterban hebben die slachtoffer zijn van de toeslagenaffaire. Praat met hén, en draag dat uit.”

De brief van de leden past in een discussie die al langer speelt in de VVD. Al bijna een jaar rommelt het bij de liberalen, die onder het partijleiderschap van Mark Rutte zo lang een gesloten front vormden. Tijdens een congres in juni vorig jaar werd het net gepresenteerde stikstofbeleid van de eigen minister Christianne van der Wal nipt weggestemd. Ook toen was de klacht dat de VVD de aansluiting met het land verloren was, met name met het platteland.

Uit de Haagse binnenwereld

Wat daarin meespeelt, zegt Van der Raad: veel van de Kamerleden komen uit de Haagse binnenwereld. Ze waren eerder assistent van een minister, of fractiemedewerker. Politici die zich opgewerkt hebben vanuit de gemeenteraad of de provinciale politiek, zijn in de minderheid. “Ook daardoor mis je mensen met werkervaring in de samenleving.”

Bij het CDA speelt de discussie ook, al zit die partij minder top-down in elkaar dan de VVD. Maar ook dan kan er kortsluiting ontstaan tussen de ‘Haagse’ partijtop en de CDA’ers in het land.

Politiek leider Wopke Hoekstra moest het vorige zomerreces op tournee langs boerenbedrijven en regionale partijafdelingen om de onrust in de partij te sussen over de stikstofplannen van het kabinet. Hij deed dat nadat aan de basis van de partij een opstand was uitgebroken.

Tekentafelpolitiek

Regionale bestuurders vonden dat de partij te traag reageerde op de onrust. “Den Haag bedrijft tekentafelpolitiek’, vond de Overijsselse CDA-gedeputeerde Eddy van Hijum, wat zowel algemene kritiek op het kabinet was als kritiek op de eigen CDA-Kamerfractie. “Het kabinet moet provincies en gemeenten serieus nemen”.

De klachten kwamen dus wel aan bij de fractie, alleen ze bereikten nooit het kabinet. De regionale CDA’ers zagen Hoekstra en fractievoorzitter Pieter Heerma te weinig doen met hun klachten. Het versterkte het gevoel dat de politiek weinig oog heeft voor de gebieden buiten de Randstad.

Tanja van de Ven-Vogels uit Brabant is net herkozen als Statenlid in Noord-Brabant en heeft een bedrijf met rundvee en varkens. Zij ziet juist geen kloof in de partij, zegt ze stellig. “Zo is het CDA niet. Wij zijn nog steeds een hele mooie partij die diepe wortels heeft overal in het land, juist buiten de Randstad. Het probleem is alleen dat we te klein zijn geworden. In het kabinet hebben we het echt niet voor het zeggen.” Dat betekent dat de partij vooral politiek harder moet knokken voor de eigen idealen, zegt Van de Ven.

Den Haag is te theoretisch

De wortels door het hele land ziet CDA-Kamerlid Derk Boswijk duidelijk, als hij in zijn fractie om zich heen kijkt. Het CDA heeft Kamerleden uit Drenthe, Limburg en Zeeland, op een ander vlak is er volgens het Kamerlid veel minder diversiteit. De fractie bestaat vrijwel uitsluitend universitair- of hbo-geschoolden. Zelf deed hij mbo. “95 procent van de mensen die in de Tweede Kamer werken, is hoogopgeleid.” En dat zie je terug in het beleid: “hoogopgeleiden krijgen altijd gelijk.” Het is volgens Boswijk een verklaring dat een groot deel van het land, waar slechts 50 procent hoogopgeleid is, zich niet herkent in de politiek.

De neiging in Den Haag is daardoor volgens hem om theoretisch tegen kwesties aan te kijken. En dan gaat het bij stikstof al gauw over deadlines als 2030 en 2035 of wel of niet onteigenen. Terwijl politici die vaker met boeren spreken, zien hoe beleid in de praktijk landt. En dat veel boeren echt wel willen, maar dat zij vaak net niet binnen de regels vallen, of anderszins tegen een bestuurlijke muur oplopen.

Wat dat betreft raadt hij alle politici aan om vooral in gesprek te gaan met de mensen wie het beleid aangaat. In zijn eerste jaar als landbouwwoordvoerder bezocht Boswijk honderden boeren. “We hebben een cultuurverandering nodig. We maken in Den Haag heel veel beleid, maar we kijken nooit naar de uitvoering.”

Lees ook:

Bij het CDA zien ze amper nog wat er speelt in de regio, klagen lokale CDA’ers

Het CDA verkeert in crisis. Volgens provinciale CDA’ers loopt de kloof tussen Randstad en platteland ook dwars door de partij.