D66 wil ons met ‘burgeramendement’ allemaal laten meesleutelen aan wetten

Om burgers meer te betrekken bij de politiek, wil D66 hen het recht geven mee te sleutelen aan wetten. Zodra de Tweede Kamer een wet gaat behandelen, moeten burgers eigen aanpassingen kunnen voorstellen, via een ‘burgeramendement’, stelt D66 voor. Zo kunnen burgers ‘genuanceerd’ de besluiten van de Tweede Kamer bijsturen, hoopt de partij.

De D66-fractie in de Tweede Kamer probeert steun bij andere partijen te krijgen voor een experiment van twee jaar, om te kijken of deze nieuwe vorm van inspraak werkt. “Dit is iets anders dan een referendum, waar mensen aan het eind alleen ‘ja’ of ‘nee’ kunnen zeggen, zonder nuance”, zegt D66-Kamerlid Joost Sneller. “Een burgeramendement is een milde vorm van correctie. Geen harde noodrem achteraf, maar invloed op een veel eerder moment, aan de voorkant.” Sneller dient vandaag een initiatiefnota in bij de Tweede Kamer, met het voorstel voor een burgeramendement.

De indiener mag het amendement persoonlijk verdedigen in de Kamer

Met 70.000 handtekeningen zouden burgers het recht moeten krijgen bij de Tweede Kamer een aanpassing van een wet voor te stellen. In de vorm van een amendement, een officieel voorstel tot wijziging waar het parlement over moet stemmen. De indiener mag zijn of haar ‘burger­amendement’ persoonlijk komen verdedigen tijdens een Kamerdebat, stelt D66 voor, waarna de Tweede Kamer kan reageren.

Het laatste woord blijft aan de Tweede Kamer zelf: als daar geen meerderheid is voor het voorstel van de burgers, stopt het. Net als bij gewone amendementen, zullen minstens 76 Kamerleden vóór moeten stemmen.

Een burgeramendement zal in de praktijk daardoor eerder werken als een ‘petitie in het hol van de leeuw’ dan als een ‘referendum-light’. Het voorstel roept de vraag op of D66 bezig is te zoeken naar alternatieven voor een referendum , nu die partij in het regeerakkoord instemde met het verdwijnen van het raadgevend referendum, terwijl een variant, het bindend correctief referendum, politiek nog ver weg is. De fractie ontkent dat het nieuwe plan als pleister dient. Wel is het mede bedoeld om “tegemoet te komen” aan klachten over referenda. Referenda worden “eigenlijk als te grof of onprecies ervaren”, stelt de fractie vast.

‘Dit is een aanvulling op het bindend, correctief referendum’

“Wij zijn nog steeds voor een bindend, correctief referendum. Dit is niet bedoeld in plaats daarvan, maar als aanvulling erop”, zegt Kamerlid Joost Sneller. De fractie dient het voorstel in op eigen kracht, los van de coalitie. D66 hoopt op steun van zowel de linkse als de rechtse oppositiepartijen, waaronder PVV en Forum voor Democratie. Of die steun er is, is onduidelijk. De Tweede Kamer debatteert later dit jaar over meer inspraak voor burgers, naar aanleiding van voorstellen van de staatscommissie-Remkes. Die deed allerlei voorstellen, maar het huidige plan van D66 zat daar niet bij.

Bij een burgeramendement bestaat het risico dat indieners teleurgesteld worden als de Tweede Kamer hun amendement niet aanneemt. “Er kan dan onvrede ontstaan bij burgers, die het gevoel zouden kunnen hebben dat de politiek niet naar hen luistert”, schrijft D66 in de initiatiefnota. Om dat te voorkomen, is er eerlijke voorlichting nodig, aldus de partij.

‘Ik zoek een extra brug tussen burger en politiek’

Stel dat er nu al een burgeramendement bestond. Dan hadden boze leraren 70.000 handtekeningen kunnen verzamelen om een aanpassing van de onderwijsbegroting voor te stellen. Tegenstanders van de nikab hadden, als deze vorm al eerder had bestaan, het verbod op gezichtsbedekkende kleding kunnen proberen aan te scherpen, via een eigen amendement. Een van hen had dan mogen spreken in de Tweede Kamer zelf. Zou het iets veranderd hebben aan de uitkomst? Wat als de Kamerleden de suggesties verwerpen? Hoe groot is dan de domper?

Joost Sneller, Kamerlid van D66 en woordvoerder over democratische vernieuwing, kan niet voorspellen hoe een burgeramendement zal uitpakken in de praktijk. “Dit is nog nergens ter wereld geprobeerd, voor zover ik weet. Maar ik heb goede hoop dat het gaat werken. Wel zullen we eerlijk moeten zijn, geen valse verwachtingen wekken. Een burgeramendement betekent niet dat we burgers beloven dat ze hun zin krijgen. Wel dat hun voorstel serieus onderdeel wordt van de discussie. Ik heb goede hoop dat andere partijen in de Tweede Kamer dat experiment een kans willen geven.”

Waarom is dit nodig?

“Er is maatschappelijke grote behoefte aan nieuwe vormen van inspraak. Sommigen burgers en organisaties weten heel goed de weg naar het Binnenhof te vinden; ik wil dat iederéén die weg makkelijk kan vinden. Een burgeramendement is relatief eenvoudig om aan mee te doen. Iemand kan een aanpassing voorstellen, het is heel concreet. Bij het raadgevend referendum zagen we dat vooral hogeropgeleiden de kar trokken. De Baudets, de studenten, wel gesteund in brede lagen van de bevolking. Ik wil dat de drempel zo laag mogelijk blijft. Dan is dit hopelijk ook voor alle groepen een mooie extra vorm van inspraak.”

Is D66 stilletjes afscheid aan het nemen van het referendum, door met alternatieven te komen?

“Allerminst. Wij zijn nog steeds voor een bindend, correctief referendum. Dit is niet bedoeld in plaats daarvan, maar als aanvulling erop. Bij een referendum kunnen mensen aan het eind alleen ‘ja’ of ‘nee’ zeggen, zonder nuance. Een burgeramendement is iets anders. Geen harde noodrem achteraf, maar invloed op een veel eerder moment, aan de voorkant.”

De Tweede Kamer houdt het laatste woord, in uw voorstel. Is dat een principiële keus?

“Dat is ook juridisch. Het recht van amendement is volgens de grondwet exclusief voorbehouden aan de 150 leden van de Tweede Kamer, en niet aan burgers. Dat veranderen, is heel ingrijpend. Formeel kunnen burgers geen amendement indienen op een wetsvoorstel. Dat zal een Kamerlid voor hen moeten doen, vrijwillig. Soms zal een Kamerlid het burgeramendement overnemen omdat hij of zij het ermee eens is. Soms vanwege het principe dat burgers moeten kunnen meesleutelen. Desnoods kan de Kamervoorzitter een rol krijgen als ‘aanbrenger’. Op die manier kunnen we een extra brug slaan tussen burger en politiek.”

Lees ook:

Kabinet moet beslissen over bindend referendum

Het parlementair stelsel is aan vernieuwing toe, vindt ook het kabinet. Zelfs het referendum is niet van tafel. Volgens het kabinet en de commissie-Remkes is er dan ook echt iets aan de hand: het parlementair stelsel is toe aan groot onderhoud.

Hou eens op met die ongefundeerde paniek over ons politiek bestel

Opinie: Er is geen enkele reden om paniekerig te doen over ons politiek bestel, vindt Joop van Holsteyn, hoogleraar politieke wetenschappen Universiteit Leiden. “ Staat de Nederlandse democratie op het punt ten onder te gaan omdat een kleine, gesloten groep burgers alle macht in handen heeft? Nee.”