VerkiezingenCDA
CDA-kopman Hoekstra kon het tij niet keren - en de partij gaat ‘evalueren’
CDA zakt volgens de voorlopige uitslag naar het op één na laagste aantal zetels uit de geschiedenis: 15 zetels.
Het CDA was een paar maanden geleden nog vol vertrouwen, maar de verkiezingen lijken uit te lopen op een grote teleurstelling. De partij zakt volgens voorlopige cijfers van 19 zetels naar waarschijnlijk 15 Kamerleden. Alleen in 2012 scoorde de partij met 13 zetels nog lager. Na chaotische lijsttrekkersverkiezingen die verdeeldheid in de partij aan het licht brachten, kon lijsttrekker Wopke Hoekstra, de gewaardeerde minister van financiën, het tij niet keren.
Op de bovenste etage van het partijkantoor in Den Haag wacht het CDA-campagneteam woensdag de uitslag af. Pas laat op de avond sluiten Hoekstra en partijvoorzitter Rutger Ploum aan. Journalisten wachten beneden. Als de eerste voorlopige resultaten bekend zijn, komt campagneleider Raymond Knops (ook staatssecretaris van binnenlandse zaken) naar beneden en zegt dat boven ‘met ontzetting en verbazing’ is gereageerd. Voor een verklaring vindt hij het te vroeg. Hij zegt wel een paar keer dat lijsttrekker Hoekstra ‘pas twaalf weken geleden aantrad’. De campagne noemt hij ‘fantastisch’. Maandag vergadert het partijbestuur over de verkiezingen en de aanloop daarnaartoe. Er komt een evaluatiecommissie.
Nieuwe pikorde bij de onderhandelingen
Tegenvaller is niet alleen het aantal zetels, maar ook dat het CDA niet meer de derde partij van het land is en zakt naar nummer vier. Dat is belangrijk voor de pikorde bij de onderhandelingen over een nieuw kabinet. Als het CDA al met D66 deelneemt aan de formatie, is het zeer de vraag of Hoekstra opnieuw minister van financiën kan worden. De kans is groot dat D66 in dat geval dat ministerie opeist. De partij die de minister van financiën levert, is bij veel belangrijke beslissingen betrokken.
Het voortraject bij de campagne was een drama. Partijvoorzitter Ploum organiseerde in de zomer lijsttrekkersverkiezingen. Het bracht verdeeldheid aan het licht, en de manier waarop de verkiezingen verliepen was rommelig. Vicepremier Hugo de Jonge, winnaar van de interne strijd, kon de voorbereidingen voor de campagne niet combineren met zijn baan als ‘coronaminister’. Dus moest Hoekstra lijsttrekker worden. In de peilingen kwam hij in december nog naar voren als een populaire minister.
Korte campagne
In drie maanden moest Hoekstra leren om met souplesse en scherpzinnigheid te debatteren. Dat ging moeizaam. Hij kreeg, met het campagneteam, de CDA-thema’s, zoals normen en waarden, niet voor het voetlicht en maakte foutjes. De slogan van het CDA ‘Nu doorpakken’ ademde volgens critici te veel een VVD-sfeer. De toeslagenaffaire, waarbij CDA’er Pieter Omtzigt een belangrijke rol speelde, kwam nauwelijks aan bod. Pas in de laatste debatten kwam Hoekstra op dreef. “De campagne was te kort”, concludeerde hij aan de vooravond van de laatste verkiezingsdag.
Het CDA had ook last van de populariteit van twee electorale concurrenten. Rutte stond al maanden ver voor in de peilingen, en kritiek leveren op hem is lastig voor Hoekstra na vier jaar innige samenwerking. Sigrid Kaag, de nieuwe lijsttrekker van D66, kwam snel op de laatste weken. Zij begon in juni al met de voorbereidingen en wist in de campagne over alle onderwerpen een verhaal neer te zetten.
Lees ook:
CDA-leider Hoekstra mist de schwung van een beroepspoliticus
De verwachtingen waren hoog bij het CDA, maar lijsttrekker Wopke Hoekstra staat toch vooral te zwoegen in de arena van de verkiezingscampagne.
