CDA had het zwaar, maar vertrouwen in christendemocratie blijft, met een vleugje Omtzigt

Tegen de achtergrond van de eeuwenoude Sint-Plechelmusbasiliek in Oldenzaal doet het verwaterde CDA-verkiezingsaffiche pover aan. Het CDA-team – Maaike Rödel als lijsttrekker en de nummer 2 Hennie Maartens – heeft er geen oog voor. Ze staan in de herdenkingstuin stil bij de nieuwe Oekraïense oorlogsslachtoffers. Het grijpt hen aan hoe Oekraïne de democratie tegen een dictator verdedigt.

De twee zijn al negen jaar actief in de lokale democratie. “Juist daar kan de politiek het verschil maken en zorgen voor het allerbelangrijkste, de sociale veiligheid”, zegt Rödel. Het CDA is voor samenwerking, met de inwoners, ondernemers en buurgemeenten in Noordoost-Twente, is de boodschap. Want ‘met elkaar kan je nog veel meer bereiken’. Een eerlijke, betrouwbare overheid staat hier hoog in het vaandel.

Ze werden als CDA’ers op de proef gesteld door landelijk verbroken beloftes. Die ondermijnden het vertrouwen van kiezers. Ook recent weer, met de noordtak voor de goederenspoorlijn naar Duitsland. Alle vijf alternatieven die de Kamer laat onderzoeken, lopen dwars door hun stad. “We worden niet vertegenwoordigd in Den Haag. Net als in Groningen en Limburg bepalen randstedelingen wat er hier gebeurt. Alleen Pieter Omtzigt neemt het voor ons op,” zegt Rödel.

Het mag ambitieuzer in Oldenzaal

Terwijl politiek moet gaan over samen naar oplossingen zoeken, stellen deze CDA’ers. Het tweetal loopt door het stadshart, wijzend op de leegstand van winkels. Op het plein, ’s zomers bomvol, genieten mensen van de eerste zon. Het centrum van Oldenzaal kan zoveel bruisender, staat in het verkiezingsprogramma.

Het CDA wil dat het weer die gemoedelijke, gastvrije plek wordt, waar men uit heel Noordoost-Twente naar toe trekt. Maar niet alle ondernemers zijn te porren voor een koopzondag, zoals het CDA wil. “Het zou hen niets opleveren”, weet Maartens. “Maar ondernemers moeten verder kijken dan het eigenbelang.” Binnenstadmanager Jeff van den Biggelaar, die zijn citymarketing-winkel uitkomt, valt hen bij. “Het mag hier wel wat ambitieuzer.”

Het CDA-team van Oldenzaal hoopt straks op bijval van de kiezers, en op een beloning voor hun lokale werk in de afgelopen jaren. Rödel is er trots op dat Oldenzaal de landelijke belofte wel heeft ingelost en er hier weer vakdocenten gymnastiek zijn gekomen. De gemeente betaalt de helft van de kosten. “Investeren in de gezondheid van de jongste generatie loont. Hoe sneller je erbij bent, hoe meer ellende je voorkomt,” zegt Maartens.

Ook bundelde Oldenzaal de krachten tegen armoede. Op het bedrijventerrein is de Vereniging Armoedepreventie Oldenzaal gevestigd. Het begon als een initiatief voor armoedebestrijding van verschillende geloofsgemeenschappen. Nu is de vereniging breed gericht op het voorkomen van situaties waarin mensen zich geen raad meer weten. Er is hier onder één dak een voedsel-, kleding- en huisraadbank, de stichting Leergeld voor hulp aan kinderen in armoede, een reparatieplaats en opslag voor noodhulp. “Zonder steun van de gemeente had dit niet bestaan”, complimenteert Jan de Gunst, voorzitter van Caritas de CDA’ers.

Er wordt nog gesproken over de mogelijkheid om hulpgoederen in te zamelen voor Oekraïners. Het ontroert Maartens. “Dat we dit met elkaar bereiken, daarvoor ben ik de politiek in gegaan”, zegt hij.

Hoop gevestigd op Brabant

Het landelijke CDA kijkt met spanning uit naar de uitslagen in alle 328 CDA-afdelingen. Maar vooral in Brabant. Daar is alles mogelijk. Het CDA haalde immers onverwacht een megaoverwinning bij tussentijdse verkiezingen vorig jaar in de gemeente Land van Cuijk. Daar put Brabant hoop uit.

Het idee is dat hoe lokaler het CDA opereert, des te beter de partij het bij deze gemeenteraadsverkiezingen gaat doen. Daarom blijven de landelijke kopstukken zoveel mogelijk weg in deze campagne. Al loopt in Oss plaatsgenoot en Kamerlid René Peters nog wel een dagje met lijsttrekker Sidney van den Berg mee.

Elf Brabantse CDA-lijsttrekkers hebben ook de handen ineen geslagen in wat zij carnavalesk het ‘BeRaad van Elluf’ noemen. Ze trekken samen op, praten over de economie, de werkgelegenheid, huisvesting en verduurzaming in Brabant. “En we helpen elkaar met de campagne”, zegt initiatiefnemer Van den Berg. “Ik merkte dat hier steeds meer jongeren lid werden van het CDA en dat er een bepaalde energie loskwam. Onze kernboodschap is nog steeds heel aansprekend en daar moeten we wat mee. We bouwen hier nu met een stel jonge, energieke CDA’ers de komende jaren aan een modern, nieuw CDA.”

In Oss is het thema ‘Vertrouwen in de toekomst’. Van den Berg zelf staat op een poster met opgestroopte mouwen. “Mijn moeder zei: moet dat nou zo? Ik zei ja, dat moet, ma. Er is werk aan de winkel.”

Wat is dat nieuwe CDA? Van den Berg: “Het gaat om verbinding. Mensen moeten zich gezien voelen en gehoord worden. En niet iets beloven wat we niet waar kunnen maken. Je moet echt in gesprek gaan met mensen. Ga uit dat gemeentehuis.”

Hijzelf bezocht de afgelopen vier jaar 250 kleine ondernemers. “Tijdens de verkiezingscampagne van 2018 zeiden zij: nu kom je voor onze stem. Daarna zien we je niet meer. Dat vond ik erg. We hebben nu wel vier jaar lang in de mensen geïnvesteerd. Dat levert waardering en enthousiaste reacties op. En een forse ledenaanwas. We hebben zelfs vijftig mensen op de lijst, dat lukte eenvoudig. Ik ga voor zeven zetels in Oss. We hebben er nu vier. De christendemocratie is hier knetterlevend. Wij roeptoeteren niet, maar hebben een goed verhaal. En we maken waar wat we beloven. Er zijn zoveel onzekerheden, corona, Oekraïne. Maar uiteindelijk gaat erom dat je in jouw buurt goed kan samenleven.”

Veelkleurig

In de Zuid-Hollandse hoofdstad Den Haag pakken ze het randstedelijker aan. Deze CDA-afdeling zet lokaal vooral in op de veelzijdigheid en veelkleurigheid van de stad. Het CDA probeert hier nieuwe, jonge en diverse kiezersgroepen te werven, want er zijn steeds minder traditionele CDA-stemmers, vertelt campagneleider Daniël de Groot.

De Haagse kandidatenlijst is dan ook het meest divers van alle CDA-afdelingen. “Dat staat bij ons in de spotlights”, zegt De Groot. “De helft van de inwoners in Den Haag heeft een andere culturele achtergrond. Dat laten wij terugkomen op onze lijst.”

Recente peilingen duiden op verlies voor het CDA, maar De Groot vertrouwt erop dat ze de huidige drie zetels houden. “Dat kan, als alles op zijn plaats valt. De kandidaten op onze veelkleurige lijst gaan ook specifiek stemmen trekken uit de eigen achterban.”

De campagneslogan is ‘Thuis in Den Haag’. En op een poster staat ‘Kies fatsoen’. Dat fatsoen is een CDA-accent, evenals de nadruk op ‘een betrouwbare overheid’. De Groot: “Fatsoen is een universeel begrip in alle culturen. Dat begrijpt iedereen”. Over de ellende vorig jaar bij het CDA wordt nauwelijks meer gesproken. “Dat is hier een gepasseerd station”, zegt De Groot.

Normen en Waarden

In Maastricht is de campagne deze week pas echt begonnen, na Vastenavond. De stad is trots dat hun eigen wethouder Vivianne Heijnen (CDA) nu staatssecretaris van infrastructuur en waterstaat is. Zij vierde hier carnaval, en zal ook mee campagne voeren, vertelt de nummer 3 op de lijst, fractievoorzitter Gabriëlle Heine. “Ze zeggen hier: Vivianne wordt vast nog ’s onze burgemeester. Alsof die functie nog belangrijker is dan staatssecretaris, haha.”

De Maastrichtse CDA-kandidaten voeren een persoonlijke campagne in hun wijk, met eigen posters, op sociale media, en met filmpjes. Dat werkt goed, vindt Heine. De CDA-focus is hier vanouds gericht op de wijken, de leefbaarheid, de speelvoorzieningen, de wandel-, fiets- en hardlooppaden. Zo zorgde Heine voor een levensgroot schaakbord op Plein 1992. Ze hoopt dat het CDA de huidige vijf zetels kan behouden.

Stem je als senior of als oma?

Heine stuurde vorig jaar met haar moeder nog een open brief naar het landelijk CDA-bestuur, dat door 16 afdelingen werd ondertekend. Ze kritiseerde de wijze waarop met het CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt werd omgegaan. Het was een lastige tijd, maar ze verliet het CDA niet. “Het blijft mijn partij, mijn moeder is hier lokaal 24 jaar actief. Ik vind dat je lokaal over je eigen ego heen moet stappen. Dat is steeds moeilijker voor mensen. Er doen dit jaar 23 partijen in Maastricht mee. Voor ieder deelbelang is er een partij. Hoe kun je een stad nog besturen als het algemeen belang en de gemeenschapszin niet meer meetelt? Over die gemeenschapszin voeren we daarom campagne. Met vragen op posters als: ‘Stem je als senior, of als oma?’

Heine denkt dat het CDA zich daarmee kan onderscheiden. “Het allerbelangrijkste is dat het CDA staat voor fatsoenlijke en goede raadsleden, die normen en waarden hoog houden. Dat we transparant zijn over wat we doen, en dat terugkoppelen aan onze leden.”

Sfeer positiever

De sfeer in het hele CDA is volgens Heine weer positiever: “Partijvoorzitter Hans Huibers maakt ook duidelijk dat de CDA-focus meer lokaal wordt. En de Kamerfractie appt ons nu vaker over belangrijke thema’s, en vraagt input. Maar ik vind het nog steeds jammer dat Pieter Omtzigt weg is. In juni komt hij hier een lezing geven. Hij is ons allerbeste Kamerlid. Misschien komt hij ooit terug. Hij blijft toch een van ons.”

Ook in Oldenzaal zien ze Omtzigt zo. De interne omgangsvormen, de toeslagenaffaire en de ‘functie elders’ voor het populaire Twentse Kamerlid, was vorig jaar bijna de druppel. Wilde de afdeling Oldenzaal nog wel door als CDA? Maartens werd er meermaals op straat op aangesproken. Hoe kon hij nog lid zijn van een partij die er zo’n puinhoop van maakte? Het was Omtzigt zelf die hen juist aanmoedigde vanuit hun eigen lokale kracht door te gaan. “We moesten niet opgeven”, vat Maartens samen.

Lees ook:

Volgens partijleider Hoekstra heeft het CDA zijn les geleerd,

en moet de partij een verantwoordelijke politiek van hoop laten zien.

En hoe het misging tussen de steeds populairder wordende Pieter Omtzigt en de CDA-partijtop