CDA en VVD onder vuur: gaan provincies straks stikstofbeleid tegenwerken?

Wat áls? Bij het stikstofdebat in de Tweede Kamer werd donderdag flink gespeculeerd over mogelijke uitkomsten van de Provinciale Statenverkiezingen. Bijvoorbeeld door hardop de vraag te stellen: als VVD en CDA straks gaan meeregeren in de provincies, komen zij dan in verzet tegen het landelijke stikstofbeleid?

In Den Haag klinkt al langer vrees voor onbestuurbare situaties als ‘proteststemmen’ na de verkiezingen in provinciale besturen komen. Bij die zorg wordt meestal de BoerBurgerBeweging genoemd: de nieuwkomer scoort hoog in de peilingen en zou in meerdere provincies zelfs als winnaar uit de bus kunnen komen.

Provinciaal verzet

Relatief nieuw is het wantrouwen richting provinciale afdelingen van VVD en CDA. Uit een inventarisatie van Hart van Nederland blijkt dat acht fracties van het CDA en vijf van de VVD het totaal niet zien zitten om de landelijke stikstofplannen uit te voeren. Ze zijn het eens met de stelling van het Kieskompas dat de provincie zich ‘moet verzetten tegen het landelijk stikstofbeleid’ om boeren te beschermen. Daarmee nemen ze niet alleen afstand van het kabinet, maar ook van de landelijke coalitiefracties.

“Hoe moeten we dat zien?” vroeg PVV-Kamerlid Alexander Kops donderdag. “Wat is de werkelijke VVD?” Ook Tjeerd de Groot van coalitiepartij D66 noemt het ‘verbazingwekkend’ dat provinciale fracties zich tegen de kabinetsplannen uitspreken. “Dit gaat over verzet tegen het stikstofbeleid van de eigen VVD-minister”, doelt hij op stikstofminister Christianne van der Wal.

Maar volgens VVD-Kamerlid Thom van Campen is er niet zoveel aan de hand. Hij vindt het ‘logisch en begrijpelijk’ dat provinciale afdelingen geen ‘ja’ zeggen tegen het stikstofbeleid, zolang het kabinet nog niet heeft uitgelegd hoe dat er precies uitziet. Ook CDA’er Derk Boswijk wijst op landelijke onduidelijkheid. “Provincies krijgen vanuit Den Haag van alles aan regelgeving over de schutting gedumpt”, zegt hij, “maar ze krijgen niet de instrumenten om die doelen ook echt te halen.”

Gepikeerd over piekbelasters

Op hun beurt verwijten VVD, CDA en ook ChristenUnie coalitiepartner D66 juist van polarisatie en ‘stoere praat’ over de aanpak van piekbelasters. Als het aan D66 ligt, worden deze boeren die de natuur zwaar belasten vanaf november zonder uitzondering gedwongen tot afschaling. Dat is volgens Kamerlid De Groot noodzakelijk om boeren duidelijkheid te bieden en de natuur snel te herstellen. Het voorstel gaat veel verder dan het huidige kabinetsbeleid.

“Onbehoorlijk bestuur”, oordeelt VVD’er Van Campen over het plan. D66 zit volgens hem in de verkiezingsmodus. “De grijsgedraaide D66-plaat is wat sleets aan het worden.” Ook Pieter Grinwis (CU) hekelt de ‘D66-grammofoonplaat die zijn langste tijd heeft gehad’.

Maar volgens de D66-politicus maken andere coalitiepartijen ‘een karikatuur’ van wat hij beoogt. Hij heeft, zegt De Groot, met zijn plannen ‘het algemeen belang’ op het oog. “De natuur is te weinig beschermd. Daar moet iemand voor knokken. Als dat hier niet gebeurt, waar gebeurt dat dan wel?”

Geen steun uit kabinet

Het kabinet vindt het voorstel van D66 te ver gaan, liet minister Van der Wal doorschemeren. Volgens de bewindsvrouw kunnen piekbelasters zich dit jaar vrijwillig melden, en wordt in november gemeten of dat genoeg heeft opgeleverd. Alleen als dat niet het geval is, kan dwang volgen. “Het is dus niet gezegd dat een piekbelaster die geen gebruik maakt van de regeling, in aanmerking komt voor dwingend instrumentarium.”

Lees ook:

D66: Als piekbelasters niet zelf stikstof verminderen moeten ze worden gedwongen

Als pakweg drieduizend piekbelasters hun stikstofuitstoot niet vrijwillig terugdringen, moet de overheid dat vanaf november alsnog afdwingen. Daarvoor pleit D66.