Verkiezingsprogramma's
CDA en VVD hebben kritiek op doorrekeningen verkiezingsprogramma door planbureaus
Maandag presenteren planbureaus CPB en PBL de doorrekeningen van de verkiezingsprogramma's. VVD en CDA zijn kritisch op de rekenmethodes.
Het is een ijkpunt in de verkiezingscampagne: de doorrekeningen van de verkiezingsprogramma’s door het Planbureau voor de Leefomgeving en het Centraal Planbureau. De analyses die de planbureaus maandag naar buiten brengen, geven partijen gelegenheid om te pronken met de eigen zuinigheid of duurzaamheid en om de concurrentie aan te wrijven dat die spilziek of vervuilend is.
De VVD heeft besloten om de klimaatparagraaf van het verkiezingsprogramma ditmaal niet te laten doorrekenen door het PBL. Dat komt niet omdat het de liberalen aan groene ambities ontbreekt, zegt Kamerlid Mark Harbers. “In ons programma staat dat wij vastberaden zijn om de doelen van het nationale klimaatakkoord en van Parijs te halen.” Maar de VVD wil inzetten op kernenergie, en dat rekent het PBL niet door. Overigens zal kernenergie pas echt een rol kunnen spelen na 2030 en het PBL rekent tot 2030, maar het gaat de VVD om het principe.
Programma’s partijen zorgen voor meer koopkracht en groei
De meeste politieke partijen zorgen met de maatregelen uit hun verkiezingsprogramma’s voor meer koopkracht voor burgers. Dat meldt het Centraal Planbureau (CPB), dat de plannen van tien partijen op hun eigen verzoek heeft doorgerekend. Met name bij de linkse partijen houden mensen meer over in hun portemonnee.
De plannen van de SP zorgen voor een koopkrachtstijging van 2 procent. De PvdA, D66 volgen met respectievelijk 1,8 en 1,2 procent. Bij GroenLinks, DENK en 50PLUS stijgt de koopkracht met 0,9 procent. Bij de VVD en de ChristenUnie (0,6 procent) en bij het CDA (0,4 procent) vallen de toenames nog kleiner uit. Alleen bij de SGP gaat de koopkracht niet vooruit. Bij ongewijzigd beleid gaat het CPB overigens uit van een lichte daling.
De meeste verkiezingsprogramma’s zorgen voor een hogere economische groei. Die van VVD, D66 en PvdA scoren op dat vlak het hoogst, met een gemiddelde groei van 1,9 procent in de komende vier jaar. De plannen van CDA en SP resulteren volgens het CPB in een groei van 1,7 procent. Die van de SGP en de ChristenUnie zorgen voor een groei van 1,5 procent, evenveel als bij voortzetting van het huidige beleid.
Europa blijft buiten beschouwing
Belangrijker voor de VVD is dat die partij het klimaatprobleem vooral Europees wil oplossen. Harbers: “De Europese Commissie wil het Europese klimaatdoel ophogen. Dat willen wij ondervangen door het Europese emissierechtensysteem aan te scherpen. Maar het PBL rekent alleen Nederlandse maatregelen door.” Vier jaar geleden liet de VVD om dezelfde redenen het verkiezingsprogramma niet doorrekenen. “Nu is Europa nog een stap verder. Er ligt een Green Deal, waarvan Frans Timmermans al heeft gezegd dat die de Nederlandse CO2-heffing overbodig moet maken. De verkiezingsprogramma’s zijn voor een groot deel rond die Nederlandse heffing gebouwd. Wat is daar het nut nog van?”
Het CDA heeft vergelijkbare bezwaren en twijfelde of het de doorrekeningen openbaar zou laten maken, waarvoor het uiteindelijk toch koos. Kandidaat-Kamerlid Henri Bontenbal. “Juist het CDA denkt Europees. Maar het PBL rekent alsof het Europese beleid niets betekent voor Nederland. Daardoor worden die doorrekeningen tegen een totaal fictieve achtergrond gemaakt.”
Geen trucjes uithalen
Volgens Bontenbal proberen veel partijen het niet-meerekenen van Europees klimaatbeleid op te vangen door hun Nederlandse maatregelen er in de berekeningen rooskleuriger uit te laten komen. “Daardoor is het mogelijk dat het CDA de doelen niet haalt in de PBL-analyses. Maar we hebben besloten geen trucjes uit te halen. Wij zijn wel blij dat een maatregel met hybride warmtepompen volgens het PBL goed blijkt te werken.”
Een ander punt dat het planbureau volgens Bontenbal niet goed meeneemt, is het waterbedeffect dat kan optreden als Nederland strenge klimaatmaatregelen treft, en bedrijven besluiten weg te trekken naar het buitenland. “Dat maakt nogal uit. Maar het PBL kan hier geen uitspraken over doen, alleen bandbreedtes geven.” Sowieso is het tijdens de coronacrisis verstandig om dit soort berekeningen wat meer met een korrel zout te nemen, zegt Bontenbal.
Bontenbals partijgenoot Pieter Omtzigt liet zich recent tijdens een lezing ook kritisch uit over de planbureaus. Ook hij signaleert dat partijen hun programma’s zo schrijven, dat zij goed uit de analyses van het CPB komen. “Op het moment dat we dit vergeten, krijgen we beleid dat op papier weliswaar een succes is, maar in werkelijkheid de situatie verergert.”
Het PBL wil pas op maandag bij de presentatie van de doorrekeningen reageren.
