BBB in zeker dertien waterschappen de grootste

Volg onze laatste duiding en analyses via Trouw.nl

In de Overijsselse gemeente Tubbergen heeft de BoerBurgerBeweging (BBB) met ruim 58 procent van de stemmen het best gepresteerd. In geen andere gemeente verloor het CDA, tot voor kort de grootste partij in Tubbergen, zoveel stemmen. De christendemocraten bleven steken op net iets boven de 11 procent en leverden daarmee 30 procent van de stemmen in. Voor CDA-fractievoorzitter Christel Luttikhuis is dat geen verrassing. "Caroline van der Plas heeft de zorgen in Nederland goed verwoord."

"Als CDA’er voel je altijd de spagaat", zegt Luttikhuis. "Wij weten wat er leeft in de gemeente, maar de landelijke lijn komt niet overeen met wat we lokaal ervaren. Het landelijke CDA heeft aan de voorkant te weinig duidelijkheid gegeven over waar we naartoe willen. We moeten verduurzamen, we willen meedenken in oplossingen. We zijn flexibel en willen meegaan, maar dan moeten we wel gehoord worden."

Luttikhuis begrijpt de frustratie van de kiezer: "Tubbergen zit richting een Natura 2000-gebied, het is een plattelandsgemeente. Natuur en landbouw moeten samen opgaan. Nu is daar een of-of van gemaakt, maar het is een en-en. Wat doen we met Natura 2000-gebieden? Gaan we boeren onteigenen? Wat doen we met energie, stikstof? Dat zijn de dingen waar het hier om draait."

Hoewel Luttikhuis zich nog steeds kan vinden in de kernwaarden van het CDA, benadrukt zij dat de stem van de burger vertegenwoordigd moet worden. "Er is veel onvrede, niet alleen onder boeren. Nu moeten we samen gaan bouwen. Dat verdienen de mensen als ze zo’n statement maken tegen de overheid. We moeten een andere koers varen en de handen ineen slaan", stelt Luttikhuis. (ANP)

De uitslagen van de verkiezingen voor de Provinciale Staten hebben dit jaar uitzonderlijk lang op zich laten wachten. Volgens minister Hanke Bruins Slot (Binnenlandse Zaken) ligt dat aan een combinatie van factoren: de hoge opkomst, een aangescherpte manier van stemmen tellen en de gecombineerde verkiezingen voor provincies en waterschappen. De minister gaat het telproces wel evalueren.

Het telproces is sinds deze verkiezingen veranderd. "Het moet nog zorgvuldiger dan voorheen, omdat bij geringe telverschillen herteld moet worden. Dat maakt dat tellers het tellen nog zorgvuldiger moeten doen dan anders. Dat kost ook tijd", zegt Bruins Slot. De minister wil vooral van gemeenten en vrijwilligers horen "waar zij tegenaan zijn gelopen en wat daarvan van belang is".

Pas in de loop van vrijdag waren de laatste gemeenten in staat hun uitslagen door te geven. Omdat het tellen van stemmen zo moeizaam ging, stuurde het ministerie van BZK midden in de verkiezingsnacht een mail naar gemeenten met instructies als zij het tellen van de stemmen tijdelijk wilden staken.

De opkomst voor de Provinciale Statenverkiezingen is uitgekomen op 57,5 procent, hoger dan de 56,2 procent van vier jaar geleden, blijkt uit een prognose van ANP. De voorlopige opkomst voor de waterschapsverkiezingen is 53,7 procent, meldde de Unie van Waterschappen vrijdagmiddag. Dat is ook hoger dan de 51,3 procent van vier jaar geleden.

(ANP)

De BoerBurgerBeweging (BBB) lijkt ook bij de waterschapsverkiezingen de grote winnaar te zijn en wordt in ieder geval in dertien waterschappen de grootste partij. Dat meldt de Unie van Waterschappen bij de bekendmaking van het voorlopige opkomstcijfer voor de waterschapsverkiezingen.

De voorlopige opkomst is 53,7 procent. Dat is hoger dan de opkomst van 51,3 procent bij de vorige waterschapsverkiezingen in 2019. Het opkomstcijfer ligt waarschijnlijk iets lager dan dat voor de Provinciale Statenverkiezingen. Er worden op dit moment nog stemmen geteld in Amsterdam en Nijmegen. (ANP)

Lees ook: Ook in het waterschap klinkt de boerenstem straks veel luider

De BBB in Utrecht wil CDA'er Danny de Vries, burgemeester van de gemeente Oudewater, aanwijzen als verkenner. Dat maakte de lijsttrekker van BBB Utrecht Anton Verleun vrijdagmiddag bekend tijdens het duidingsdebat met de verkozen partijen in de provincie. Hij noemde De Vries een goede kandidaat omdat het een "man is met een stedelijk achtergrond die burgemeester van een plattelandsgemeente is". Met deze keuze wil de BBB laten zien "een brug tussen stad en platteland" te willen zijn.

Dat de BoerBurgerBeweging (BBB) in alle provincies won, komt door de eerdere ontzuiling, zegt Tom van der Meer, hoogleraar Politieke Wetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam. "Vroeger zag je bij verkiezingen in de provincies meerdere grote partijen. Dat had alles te maken met de zuil waar mensen uit kwamen. Katholieken stemden bijvoorbeeld massaal op de KVP en later het CDA. Eind jaren zestig, het einde van de verzuiling, begonnen deze identiteiten af te zwakken en konden partijen niet standaard meer terugvallen op hun achterban", legt Van der Meer uit.

Het gevolg was dat christelijke partijen, en later sociaaldemocratische partijen, aanhang verloren. Zo ontstond er ruimte voor nieuwe partijen om nationaal groot te worden. "De laatste decennia zie je dat er geen partij meer is die standaard een grote achterban heeft. Ze moeten allemaal campagne voeren", zegt de politicoloog. "De BBB heeft daar goed op ingezet."

Wat ook bijdraagt aan de monsterzege van de BBB, is de plaats die de partij in het politieke spectrum heeft gepakt. Volgens Van der Meer had je vroeger links en rechts, maar is de huidige politiek uiteengevallen in drie blokken: links, centrumrechts en radicaalrechts. "Er is in de politiek een behoefte om centrumrechts en radicaalrechts bij elkaar te brengen. Vier jaar geleden deed Forum voor Democratie dat, toen die partij zich presenteerde als een nieuwkomer tussen de VVD en de PVV. Deze keer heeft de BBB die ruimte ingenomen."

De BBB won in veel gemeenten stemmen ten koste van FVD. "De politieke onvrede in Nederland is nog groter dan vier jaar geleden, waardoor je ziet dat nog meer mensen hun stem hebben gegeven aan BBB dan aan FVD destijds", verklaart Van der Meer. (ANP)

Nu zo goed als alle stemmen in Zuid-Holland geteld zijn is duidelijk dat de boodschap van de BoerBurgerBeweging (BBB) ook in de provincie met de meeste inwoners aanslaat. De partij van Caroline van der Plas werd in Zuid-Holland met 13,8 procent van de stemmen de grootste bij de Provinciale Statenverkiezingen, blijkt uit een prognose van de einduitslag van de Verkiezingsdienst van het ANP.

Die uitslag is goed voor 9 zetels in de Provinciale Staten (PS). Bij een eerdere prognose stond de BBB nog op 8, maar de partij lijkt een extra zetel af te snoepen van D66. Die partij leverde 1 procentpunt in en moet die uitslag bekopen met het verlies van 1 Statenzetel en houdt er 4 over.

De VVD belandde net achter de BBB op de tweede plek, maar leverde met 13,1 procent van de stemmen wel een kleine 3 procentpunten in ten opzichte van 2019. Het kost de partij twee zetels (van 10 naar 8) in de Provinciale Staten.

Forum voor Democratie, in 2019 de verrassende winnaar, moest ook in Zuid-Holland een zware verkiezingsnederlaag incasseren met 3,6 procent van de stemmen. Vorige keer was dat 17,4 procent. De partij keert met twee zetels terug in de PS, een verlies van 9.

GroenLinks en de PvdA , die samen een fractie gaan vormen in de Eerste Kamer, behaalden bij elkaar 16,8 procent en 10 zetels. Vier jaar geleden bedroeg dat totaal 16,9 procent met 9 zetels.

De opkomst lag in Zuid-Holland met iets meer dan 54 procent nagenoeg gelijk aan vorige keer. (ANP)

Volgens CDA-leider Wopke Hoekstra moet het kabinet wat veranderen na het 'glasheldere signaal' dat de kiezer heeft afgegeven. "We kunnen niet zomaar op deze manier door en doen alsof er niets gebeurd is", zei de vicepremier. Maar wat er dan precies anders moet, wilde hij nog niet zeggen.

Wel moet het kabinet wat hem betreft "sowieso naar de grote dossiers kijken". Belangrijk is vooral dat "je niet met oogkleppen op kan overgaan tot de orde van de dag. Die smaak bestaat niet." Hij wijst daarbij ook naar onderzoek waaruit blijkt dat een flink deel van de kiezers die vooral tegen het kabinet wilden stemmen en "onbekwaamheid van het kabinet" daarvoor als belangrijkste reden noemde.

Vanuit het CDA voelt Hoekstra overigens nog wel steun, ondanks de recente verkiezingsnederlagen. De partijtop vergadert vanavond met de verenigingsraad - daarin zitten de provinciale voorzitters - over het verkiezingsverlies. CDA-prominent Hugo de Jonge zei vrijdagochtend ook dat de christendemocraten de komende weken moet kijken wat de uitslag betekent voor de koers die de partij vaart. (ANP)

Een ‘monsterzege’, zeggen ze in Den Haag en ver daarbuiten. De BoerBurgerBeweging is bij de verkiezingen vanuit het niets in alle provincies de grootste geworden. Wat zet dit allemaal in beweging in het politieke landschap, waar toch snel beslissingen zullen moeten vallen in het stikstofdossier?

Daarover praten de chef van de politieke redactie van Trouw, Niels Markus, en presentator Christoph Schmidt. Hoe beïnvloedt deze verkiezingsuitslag de slagkracht van de coalitie en de bestuurbaarheid van het land? En hoe zit het precies met die vermeende kloof tussen stad en platteland, waarover BBB ijverig campagne voerde?

Beluister de nieuwe aflevering van Haags Halfuurtje via onderstaande speler, of zoek hem op via Spotify, iTunes, Podimo of een van de andere bekende podcastkanalen.

Na de overwinning van BoerBurgerBeweging bij de Provinciale Statenverkiezingen zal de partij ook in veel waterschappen de grootste worden. Dat is nu al het geval in zeven van de 21 waterschappen. 50plus, CDA en VVD doen het slechter en zullen waarschijnlijk zetels inleveren.

Ook Water Natuurlijk scoort goed, meldt de Unie van Waterschappen. Het samenwerkingsverband tussen GroenLinks, D66 en Volt lijkt in vier waterschappen de grootste te worden. De PvdA lijkt eveneens zetels te winnen.

De verliezers tekenen zich ondertussen steeds duidelijker af. Volgens de unie lijkt het CDA veel zetels te verliezen. De VVD en 50Plus doen het ook slechter dan in 2019.

Met de opmars van BBB lijken de tegenstellingen in de waterschappen groter te worden, omdat de belangen van boeren en natuur uiteenlopen. Onder meer als het gaat om het waterpeil op het platteland. Om het land te bewerken willen boeren hun land vaak droog houden, terwijl natuurpartijen een voorkeur hebben voor een hogere waterstand.

De voorlopige opkomst, op basis van de telling van twaalf waterschappen, schommelt tussen de 47 en 63 procent. De verwachting is dat de opkomst van 51 procent in 2019 wordt overtroffen. In Friesland, waar BBB ook de grootste is geworden, blijkt de opkomst met 63 procent het hoogst.

Nog niet alle gemeenten hebben hun uitslagen doorgegeven aan de waterschappen. Het tellen van de stemmen gaat langzamer dan normaal. Dat komt volgens de unie onder meer door de hogere opkomst en de vele politieke partijen.

De definitieve uitslag volgt in de loop van de middag.

Maurice Timmermans

De BoerBurgerBeweging (BBB) is in iedere provincie de grootste partij geworden bij de Provinciale Statenverkiezingen. De partij was in sommige provincies zoals Drenthe en Overijssel met afstand de grootste. In onder meer Utrecht en Noord-Holland won de partij het nipt van GroenLinks en de VVD. (ANP)

De BoerBurgerBeweging is ook in de provincie Utrecht de grootste partij, blijkt uit de voorlopige prognose van de Verkiezingsdienst van het ANP. De partij heeft 13,2 procent van de stemmen. GroenLinks volgt kort daarop met 12,8 procent en de VVD heeft 11,9 procent van de stemmen. (ANP)

De CDA-jongeren twijfelen na het derde grote verlies van hun partij bij verkiezingen aan Wopke Hoekstra als leider. In een interview met NRC zeggen CDJA-voorzitter Kevin Klinkspoor en vicevoorzitter Derek Groot dat Hoekstra het CDA-verhaal niet goed uitdraagt. "Ik hoor om me heen: het komt niet over, zoals hij het brengt", zegt Klinkspoor. In hun ogen komt dat deels door zijn "consultantsimago".

Ze zijn bezorgd over het voortbestaan van het CDA en willen meer urgentie zien bij de top, waar volgens hun "moeilijke thema's worden ontweken". (ANP)

Slechts in twee van de 337 gemeenten waarvan de uitkomst donderdagavond bekend was, heeft het CDA iets aan stemmen gewonnen. In de rest van de gemeenten hebben de christendemocraten bij de verkiezingen voor de Provinciale Staten verloren, tot wel bijna een derde van hun aanhang zoals in Tubbergen, zo blijkt uit de voorlopige prognose van de ANP Verkiezingsdienst. Die wacht nog op uitslagen van vijf gemeenten. (ANP)

Het blijft nog even spannend hoe de 75 zetels in de Eerste Kamer verdeeld zullen worden. Dat komt omdat nog niet alle voorlopige uitslagen van de provinciale verkiezingen binnen zijn. De nieuwe Provinciale Staten en kiescolleges op Bonaire, Sint Eustatius en Saba kiezen de senatoren eind mei. Overigens zijn Statenleden niet verplicht om op een kandidaat van de eigen partij te stemmen, maar dit gebeurt doorgaans wel. (ANP)

De BoerBurgerBeweging (BBB) lijkt ook bij de waterschapsverkiezingen een grote overwinning te gaan halen. Dat meldt de Unie van Waterschappen in een tussenstand. Donderdag zijn de resultaten van twaalf van de 21 waterschappen binnen. De rest volgt vrijdag. Dan wordt ook het opkomstcijfer bekend.

Niet alle uitslagen zijn al door gemeenten doorgegeven aan de waterschappen. "Het gaat langzamer dan gebruikelijk bij verkiezingen. We hebben te maken met zaken als hoge opkomst, het grote aantal partijen en dus grote stembiljetten, en vermoeide tellers in de gemeenten", aldus de zegsvrouw. Daar komt bij dat in gemeenten eerst de stemmen worden geteld die zijn uitgebracht voor de Provinciale Statenverkiezingen en daarna pas die voor de waterschappen. (ANP)

De BoerBurgerBeweging (BBB) is ook in Gelderland, Zuid-Holland en Noord-Brabant de grootste geworden. In Gelderland kreeg de partij van Caroline van der Plas 23,8 procent van de stemmen, gevolgd door de VVD (10 procent van de stemmen). In Noord-Brabant kreeg de BBB 18,2 procent van de stemmen, tevens gevolgd door de VVD (14,1 procent van de stemmen); en in Zuid-Holland 13,7 procent van de stemmen, ook hier gevolgd door de VVD (12,9 procent van de stemmen). (ANP)

In de grote steden waar verhoudingsgewijs de meeste studenten wonen, is en blijft GroenLinks de grootste partij. Volt, dat voor het eerst meedeed aan de Provinciale Statenverkiezingen, valt op als sterke nieuwkomer in de meeste studentensteden. In die steden is ook wel op de BoerBurgerBeweging (BBB) gestemd, maar aanzienlijk minder dan elders in het land. De Partij voor de Dieren (PvdD) groeit er gestaag.

In een aantal opzichten zijn de trends in studentensteden hetzelfde als in de rest van het land. Zo maakt Forum voor Democratie er een vrije val en lijden ook de coalitiepartijen verliezen. Een belangrijk verschil met de landelijke uitslagen is dat de BBB in de studentensteden nergens het grootst is en doorgaans in de middenmoot uitkomt. Dat wordt duidelijk uit de uitslagen die de Verkiezingsdienst van het ANP heeft verzameld.

Uit eerder CBS-onderzoek is bekend dat Wageningen verhoudingsgewijs de meeste ‘studentenhuishoudens’ telt, gevolgd door Groningen. Ook Delft, Nijmegen, Leiden, Utrecht en Maastricht horen tot de grote steden met de hoogste percentages studenten. In al deze steden kreeg GroenLinks de meeste stemmen tijdens de Provinciale Statenverkiezingen. Dat is ook zo in Amsterdam, waar in absolute zin de meeste studenten wonen. Wel leverde GroenLinks in de meeste van deze steden iets in ten opzichte van 2019, al steeg de steun voor de partij in Delft en Leiden. (ANP)

De BoerBurgerBeweging heeft vooral veel stemmen getrokken op het platteland. Uit de voorlopige uitslagen van de verkiezingen valt op te maken dat de BBB (rond 12.20 uur) in plattelandsgemeenten bijna 30 procent van de uitgebrachte stemmen heeft behaald, tegen zo’n 13 procent in verstedelijkte gemeenten. (ANP)

Het CDA heeft een 'flink pak slaag' gekregen, zei oud-partijleider Maxime Verhagen donderdag in het radioprogramma Sven op 1. De vertrekkend voorzitter van Bouwend Nederland beschreef dat het verlies van zijn partij 'ook als voormalig actief politicus van het CDA zeker pijn' doet. Hij maakt zich verder zorgen om vertraging van bouwplannen door de verkiezingsuitslag.

Verhagen constateerde in het gesprek met presentator Sven Kockelmann dat het 'de afgelopen tijd bij de gevestigde partijen aan langetermijnvisie ontbreekt'. "Het CDA is daar een van", zei Verhagen, die tussen 2002 en 2007 en in 2010 fractievoorzitter was van de partij. "Er wordt te veel hapsnapbeleid gevoerd."

Verhagen feliciteerde BoerBurgerBeweging-leider Caroline van der Plas met de verkiezingsoverwinning. "Ze heeft het geweldig gedaan, anders haal je geen vijftien zetels. Ze heeft op een simpele manier duidelijk gemaakt waar zij wel voor staat. De onvrede die heerste uit zich in steun aan de BBB", aldus de oud-minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (2010-2012) en Buitenlandse Zaken (2007-2010).

Op de vraag in hoeverre het CDA zich de verkiezingsuitslag moet aanrekenen en of dat aan het leiderschap ligt, zei Verhagen: "Iedereen heeft zijn eigen verantwoordelijkheid, ook de leider van de partij." Volgens Verhagen hebben de huidige CDA-politici 'onvoldoende weerklank kunnen vinden bij de kiezer'. (ANP)

GroenLinks blijft in Amsterdam de grootste partij. Dat meldt de gemeente Amsterdam na het tellen van 95 procent van de stemmen. GroenLinks krijgt in de prognose 18,2 procent van de stemmen. Dat is minder dan in 2019. Toen kreeg de partij 23,8 procent van de stemmen.

De Partij van de Arbeid staat met 15,4 procent op de tweede plek. De Partij voor de Dieren staat op de derde plek met 11,7 procent. Voor beide partijen is dat winst, in 2019 had PvdA 11,4 procent en PvdD 8,6 procent

Volt is met 7,7 procent de hoogste nieuwe binnenkomer in de hoofdstad. Nieuwkomers BBB en JA21 staan respectievelijk op 5,2 procent en 3,2 procent.

De opkomst is voorlopig 52,7 procent, vergelijkbaar met vier jaar geleden. (ANP)

Wat gaat de winst van BBB betekenen voor het verlagen van de stikstofuitstoot? Opmerkelijk: de nieuwkomer scoorde het allerhoogst in provincies die toch al flink ageerden tegen het Haagse stikstofbeleid.

 De BBB heeft de winst gepakt in de provincie Groningen met 23,6 procent van de stemmen. Dit blijkt uit de voorlopige uitslag, meldt de Verkiezingsdienst van het ANP. De partij wordt gevolgd door de PvdA, die uitkwam op 10 procent. Dit is voor de partij wel een verlies van 2 procentpunt ten opzichte van de verkiezingen in 2019. GroenLinks maakt de top 3 compleet met 9,6 procent van de stemmen.

Het CDA heeft fors verloren: de partij ging van 8,1 procent van de stemmen naar 4,1 procent. De VVD was goed voor 5,7 procent. Dit was in 2019 nog 8,5 procent. Ook D66 (van 6,6 naar 5,4 procent) en de ChristenUnie (van 9,4 naar 6,3 procent) leveren in. (ANP)

Benieuwd hoe er is gestemd in uw gemeente? Bekijk hier de uitslagen.

De BBB heeft in Friesland 27,9 procent van de stemmen behaald bij de verkiezingen woensdag en is hiermee ook in deze provincie de grootste geworden. Dit blijkt uit de voorlopige uitslag, meldt de Verkiezingsdienst van het ANP. De partij wordt gevolgd door de PvdA, die uitkwam op 10,6 procent van de stemmen. Dit was in 2019 nog 13,4 procent. Het CDA verliest flink: die ging van 16,7 procent naar 8,7 procent.

Ook Forum voor Democratie levert fors in: in 2019 haalde de partij van Thierry Baudet 13,4 procent van de stemmen, nu landde de partij op 3,6 procent. FNP Fryslân is een heel klein beetje gestegen: van 7,9 procent naar 8,0 procent. Uit de voorlopige cijfers blijkt dat BBB 15 zetels naar zich toetrekt. (ANP)

Benieuwd hoe er is gestemd in uw gemeente? Bekijk hier de uitslagen.

"De burgers hebben laten zien dat ze de boeren ondersteunen en niet de coalitie. De komende dagen worden er weer heel wat Nederlandse vlaggen andersom opgehangen om de burgers te bedanken", reageert Sieta van Keimpema van Farmers Defence Force (FDF) op de monsterzege van BoerBurgerBeweging (BBB). De afgelopen maanden protesteerden boeren tegen het kabinetsbeleid met omgekeerde vlagen. Die kunnen volgens FDF nu dus weer opgehangen worden met de rode baan boven.

"De houdbaarheid van dit kabinet is voorbij, het zou verstandig zijn als er nu nieuwe verkiezen uitgeschreven gaan worden", vervolgt ze. Volgens Van Keimpema wordt het alleen maar erger als het kabinet nu "blijft doormodderen". "Ze moeten zeggen: we hebben de boodschap begrepen, een andere ploeg moet het nu doen". Zij is blij dat het kabinet de plannen nu niet zomaar meer kan doordrukken, wanneer provincies 'nee' zeggen.

FDF hield vorige week een grote demonstratie in het Zuiderpark in Den Haag. Die protestactie was niet alleen om de boerenstandpunten naar voren te brengen over bijvoorbeeld het stikstofbeleid en de gedwongen uitkoop van boeren, maar ook om allerlei andere maatschappelijke problemen onder de aandacht te brengen. (ANP)

Lees ook: Hoe de Nederlandse boer voer voor complotdenkers werd

De nieuwe BBB wordt een machtsfactor van belang in alle provincies. Er wachten spannende coalitieonderhandelingen.

Voorvrouw van de BoerBurgerBeweging (BBB) Caroline van der Plas belooft dat haar partij alleen in provincies zal besturen als in het coalitieakkoord komt te staan dat boeren niet zullen worden onteigend. Dat staat haaks op voornemens van het kabinet om boeren verplicht uit te kopen om de stikstofuitstoot te verminderen als het vrijwillig niet lukt. Bij de uitvoering van dat beleid is een belangrijke rol weggelegd voor provincies.

In het tv-programma Goedemorgen Nederland kijkt Van der Plas vooruit op de tien formatieonderhandelingen in provincies die haar partij verwacht te leiden vanwege de klinkende overwinning bij de verkiezingen van woensdag. "Dat moet gewoon keihard in het coalitieakkoord komen te staan, dat in de provincies waar wij in de coalitie willen komen we dat niet gaan doen", zegt ze over onteigeningen.

De politiek leider van BBB wil ook een streep zetten door de deadline van minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof) om per 2030 te komen tot een halvering van de stikstofuitstoot.

De winst van BBB zet de politieke verhoudingen in veel provincies volledig op zijn kop. Besturen zonder de partij van Caroline van der Plas is ondenkbaar. Wat dit nog meer betekent voor de provinciebesturen lees je hier. 

(ANP/Redactie)

Bij deze Provinciale Statenverkiezingen kwam zeker 57,5 procent van de kiezers stemmen. Het is de hoogste opkomst in meer dan dertig jaar.

Dat de BoerBurgerBeweging van Caroline van der Plas de grote winnaar is van deze verkiezingen, is duidelijk. Al in de eerste exitpolls bleek dat de partij de vloer aanveegt met de gevestigde partijen. 

Op onderstaande kaart ziet u per gemeente hoeveel procent van de stemmen naar de BBB ging. Van de grijsgekleurde gemeenten zijn de uitslagen nog niet binnen.

Rond half drie vannacht kwam vanuit het ministerie het bericht dat gemeenten het tellen mogen staken als de tellers te moe zijn. De gemeente moet dan wel aan een aantal eisen voldoen. Voor zover bekend heeft zeker één gemeente, Diemen, besloten donderdag verder te gaan met tellen.

Eigenlijk is het de bedoeling dat de tellers in ieder geval vaststellen hoeveel stemmen er op iedere lijst zijn uitgebracht. Dit zijn ook de gegevens waar de prognose van ANP op wordt gebaseerd. Het belangrijkste is dat de telling zorgvuldig verloopt, benadrukt het ministerie.

Als op bepaalde stembureaus niet verder geteld kan worden, moet een proces-verbaal opgemaakt worden waarin in ieder geval staat hoeveel geldige stempassen zijn binnengekomen, hoeveel geldige volmachten er zijn en hoeveel geldige kiezerspassen er zijn, aldus de mail. Alle zogenoemde stembescheiden (waaronder de stempassen en de stembiljetten) moeten verzegeld en beveiligd naar de gemeente gebracht worden.

Verschillende gemeenten hebben al laten weten dat ze van plan zijn om de telling op te schorten omdat de tellers te moe zijn, schrijft het ministerie. Ze moeten het tellen donderdag hervatten. Dat hoeft niet per se dezelfde ploeg te zijn als op woensdag heeft geteld.

BBB blijft ruim op winst met de verwachte zetels voor de Eerste Kamer, die in mei door de nieuwe Provinciale Staten wordt gekozen. De partij van Caroline van der Plas komt na telling van 85 procent van de stemmen uit op 15 zetels. GroenLinks en de PvdA, die in de senaat één fractie gaan vormen, komen ook op 15 zetels. Dat is één zetel meer dan zij nu samen hebben.

Deze voorlopige prognose van de ANP-Verkiezingsdienst sluit aan bij de exitpolls van Ipsos en de NOS. 

Tien zetels voor de VVD
Als tweede partij komt op afstand regeringspartij VVD uit op 10 senaatszetels, 2 minder dan de liberalen er nu hebben. D66 heeft in deze prognose 6 zetels en het CDA 5, een verlies van respectievelijk 1 en 4 zetels.

PVV en Partij voor de Dieren komen nu elk uit op 4 zetels en 3 senaatszetels liggen in het verschiet voor de SP, JA21 en ChristenUnie. FvD en Volt zouden op 2 senaatszetels uitkomen en 1 zetel zou gaan naar de SGP, 50PLUS en OSF.

De prognose kan nog een beetje veranderen omdat nog niet alle voorlopige uitslagen binnen zijn.  Bekijk de uitslagen per gemeente hier. 

(ANP)

Het lijkt er niet op dat de 'linkse wolk' van PvdA en GroenLinks samen de winst halen waar de partijen op hoopten. Op basis van ruim 80 procent van de getelde stemmen staat de combinatie op verlies. De partijen halen samen 16,8 procent. In 2019 was dit nog 18,9 procent.

Steden als Leeuwarden en Nijmegen zijn nog niet meegenomen in de telling, en ook de uitslagen van bijvoorbeeld Amsterdam en Rotterdam zijn nog niet compleet. Maar de kans is klein dat die uitslagen het landelijke beeld veel doen kantelen.

Het is nog niet te zeggen wat deze verwachte uitslag betekent voor de rol van de linkse partijen in de Eerste Kamer. Nu zijn zij daar samen al de grootste, en de coalitie kijkt vaak naar hen in de zoektocht naar een meerderheid. Het is nog niet duidelijk of de linkse partijen die sleutelrol houden, of dat zelfs hun zetels niet genoeg zijn voor een meerderheid in de senaat. 

De partijen namen het samen op in een "tweestrijd" tegen de VVD van premier Mark Rutte. Die had eerder gewaarschuwd voor een 'linkse wolk' die de politiek zou bedreigen. De VVD richtte de hele campagne haar pijlen op de linkse partijen en liet de BBB van Caroline van der Plas zo veel mogelijk links liggen.

Die strategie lijkt op basis van de nu beschikbare cijfers niet het beoogde effect te hebben opgeleverd. Zowel de linkse partijen als de VVD staan op verlies, en de BBB haalt een forse winst (ANP).

GroenLinks verliest flink in de stad Utrecht, maar blijft daar nog wel de grootste. De partij levert 5,7 procentpunt in, meer zelfs dan Forum voor Democratie, en houdt 22 procent over. Concurrent Volt is de grote winnaar. De progressieve nieuwkomer heeft 8,4 procent van de stemmen behaald.

D66 verliest eveneens in Utrecht. De partij gaat van 14,6 procent vier jaar geleden naar 13,6 procent, en blijft daarmee de tweede partij. Winst is er voor de PvdA, van 8 naar 9,3 procent, en de Partij voor de Dieren, van 6,9 naar 8,8 procent.

De VVD krijgt ook in Utrecht een flinke tik. De partij van premier Mark Rutte komt niet verder dan 8,7 procent van de stemmen. In 2019 waren de liberalen met 12,6 procent nog de derde partij. BBB krijgt 5,2 procent van de stemmen. (ANP)

Uitslagen per gemeente vindt u hier.

De BoerBurgerBeweging (BBB) wordt in een klap veruit de grootste partij in de Provinciale Staten van Drenthe. Ruim een derde van de kiezers stemde op de partij van Caroline van der Plas. De PvdA, vier jaar geleden nog de winnaar met 14,1 procent, is nu met 9,4 procent de tweede partij.

De Drentse kiezer heeft afgerekend met de landelijke coalitiepartijen. Haalden VVD, D66, CDA en ChristenUnie vier jaar geleden samen nog 36 procent van de stemmen, nu is dat nog maar 22 procent. Vooral VVD en CDA krijgen rake klappen.

Van de partijen die nu al vertegenwoordigd zijn in de Provinciale Staten, weet alleen de Partij voor de Dieren een bescheiden winst te boeken, van 3,4 naar 4,2 procent. De grootste verliezer is ook hier Forum voor Democratie met 3 procent van de stemmen, tegen 13,5 procent in 2019.

Met 19,7 procent van de stemmen is BBB ook de grootste partij geworden in Zeeland. Daarmee wordt CDA van de troon gestoten.

De nummer twee is de lijstcombinatie Partij van de Arbeid/GroenLinks, die 13,4 procent behaalde. Daarna volgen de SGP (12,5), de onttroonde CDA (11,4) en de VVD met 8,9 procent. Forum voor Democratie, in 2019 nog goed voor 5 zetels, houdt er waarschijnlijk maar een over. (ANP)

Flevoland is de eerste provincie met een voorlopige verkiezingsuitslag voor de Provinciale Statenverkiezingen. De BoerBurgerBeweging is de winnaar met 20,8 procent, meldt de Verkiezingsdienst van het ANP. De VVD eindigt als tweede partij met 9,9 procent, 3,3 procentpunt minder dan bij de vorige Provinciale Statenverkiezingen in 2019.

De PVV (7,7 procent), PvdA (7,6 procent) en GroenLinks (6,9 procent) maken de top-5 compleet.

In Almere, de grootste stad van de provincie, haalde BBB 13,8 procent van de stemmen binnen. Bij de vorige verkiezingen kwam Forum voor Democratie (FVD) met 18,8 procent van de stemmen als winnaar uit de bus. Forum houdt daar 4,6 procent van over.

De VVD is met 11,4 procent van de stemmen opnieuw de tweede partij in Almere geworden, maar moest wel inleveren. De liberalen haalden vier jaar geleden 13,1 procent van de stemmen. (ANP)

De VVD blijft met 13,6 procent de grootste partij in Den Haag, ondanks een verlies van 1,7 procentpunt ten opzichte van vier jaar geleden. GroenLinks volgt met 13 procent van de stemmen en daarna D66 met 10,7 procent. De verliezer is Forum voor Democratie; die partij zag 14,6 procent van stemmen van de vorige verkiezingen slinken naar 3,8 procent.

BBB krijgt in de hofstad 8,7 procent van de stemmen, goed voor een vierde plek. Andere nieuwkomers JA21 en Volt kregen respectievelijk 4,3 procent en 3,7 procent van de stemmen in Den Haag.

47,6 procent van de inwoners is naar de stembus gegaan, minder dan in 2019 (49,7 procent). In veel andere gemeenten lag de opkomst juist een stuk hoger dan vier jaar geleden. (ANP)

In de Groningse gemeente Westerwolde, waar ook het dorp Ter Apel onder valt, heeft de BoerBurgerBeweging (BBB) ruim 39 procent van de stemmen gekregen. De PVV werd daar de tweede partij, met 9,4 procent van de stemmen.

Afgelopen zomer werd het aanmeldcentrum voor asielzoekers in Ter Apel overspoeld, waardoor veel mensen buiten moesten slapen. Het centrum zal lange tijd overvol. In augustus klaagde een groep omwonenden over overlast die zij ervoeren, die zou zijn veroorzaakt door asielzoekers. Ze liepen toen een protestmars naar het aanmeldcentrum.

Na de BBB en de PVV kreeg de Partij van de Arbeid de meeste stemmen: 7,6 procent. Erna volgen VVD (5 procent), GroenLinks (4,7 procent) en Groninger Belang (4,6 procent). (ANP)

GroenLinks heeft de meeste stemmen gekregen in Maastricht. De partij boekte een kleine vooruitgang, van 13,7 procent naar 14,3 procent. Grote verliezer in Maastricht is Forum voor Democratie. Dat was vier jaar geleden de grootste partij met 14,8 procent van de stemmen, maar eindigt nu op 3,3 procent.

PVV verloor iets, maar eindigde wel als tweede partij met 11,6 procent van de stemmen. De BoerBurgerBeweging (BBB) kreeg 8,4 procent van de stemmen in de Limburgse hoofdstad. Daarmee is de nieuwkomer groter dan het CDA, dat van 10,4 procent naar 7,5 procent zakte. Een andere nieuwe partij, JA21, kreeg in Maastricht 4 procent van de stemmen.

De opkomst in Maastricht was een fractie lager dan bij de vorige Statenverkiezingen, in 2019 en kwam uit op 51,7 procent. (ANP)

 In Rotterdam is GroenLinks de grootste partij geworden met 13,6 procent van de stemmen, meldt de verkiezingsdienst van het ANP. Vier jaar geleden was Forum voor Democratie nog de grootste partij met 15,7 procent.

44,4 procent van de inwoners heeft woensdag gestemd voor de Provinciale Staten. Dat zijn er iets minder dan vier jaar geleden, toen stemde 44,8 procent. (ANP)

In de Overijsselse gemeente Tubbergen is de BoerBurgerBeweging (BBB) met afstand de grootste partij geworden. De partij van Caroline van der Plas behaalde deze Provinciale Statenverkiezingen 58,8 procent van de stemmen.

Het CDA was in Tubbergen de grootste verliezer. De christendemocraten kregen 11,2 procent van de stemmen tegen 41,8 procent in 2019. Het CDA is in Tubbergen nog wel de tweede partij. De VVD is derde met 6,8 procent. (ANP)

Premier en VVD-leider Mark Rutte ziet geen direct gevaar voor de bestuurbaarheid van het land met deze uitslag van de Provinciale Statenverkiezingen. Volgens een prognose hebben de vier coalitiepartijen straks nog maar 24 zetels in de Eerste Kamer (van de 75). 

Het gaat er nog om spannen of de vier regeringspartijen samen met de PvdA-GroenLinks-combinatie wel aan een nipte meerderheid komt.

"Ik verwacht niet dat er door deze uitslag onmiddellijk een probleem voor het kabinet ontstaat", zei Rutte rond middernacht tegen de NOS.

De PVV van Geert Wilders boekte licht verlies bij de Provinciale Statenverkiezingen, zo laten de exit polls zien. Toch toonde Wilders zich blij dat de regeringscoalitie van VVD, D66, CDA en ChristenUnie 'een forse draai om de oren' heeft gekregen.

"Het kabinet heeft zijn langste tijd gehad en de PVV de mooiste tijd nog voor zich."

Volgens de exitpolls gaat de PVV in Noord-Holland van 5,6 procent naar 4,2 procent, in Overijssel van 7,2 naar 4,8 procent en in Noord-Brabant van 7,6 naar 5,9 procent.

In de Eerste Kamer lijkt het erop dat de PVV een van de vijf zetels moet inleveren. Maar de definitieve uitslag kan daarin nog verandering brengen.

Wilders feliciteerde de BBB van Caroline van der Plas met de verkiezingswinst. Zij komt 'als een komeet' de Eerste Kamer binnen, aldus de PVV-leider. "Daar viel niet tegenop te boksen." 

Esther Ouwehand, leider van de Partij voor de Dieren, vierde uitbundig dat haar partij opnieuw winst boekt. Volgens de prognoses gaat de partij in de Eerste Kamer van drie naar vier zetels. 

"Onze beweging groeit als biologische kool. In Overijssel krijgen we er een zetel bij en reken maar dat die nodig is", aldus Ouwehand, verwijzend naar de nieuwe dominantie van BBB in die provincie. 

Volgens Ouwehand toont deze uitslag aan 'dat we moeten durven kiezen, de kwetsbaren voorop'.

Met een "What the fuck is hier gebeurd?" sprak een verbijsterde Caroline van der Plas haar campagneteam en leden toe. De voorlopige monsterzege van BBB laat volgens de voorvrouw zien dat normale mensen die geen vertrouwen hebben in de politiek volop naar de stembus zijn gegaan. "Vandaag hebben ze laten zien dat ze niet meer thuis willen blijven. De mensen hebben hun stem laten horen en hoe. Wow."

Van der Plas blikte ook, ietwat geëmotioneerd, terug op de campagne. "We zijn beschimpt", meldde ze. Ze werd beschuldigd van kletspraat en zou visieloos zijn. "Ik ben nooit ergens voor weggelopen. We hebben in de Tweede Kamer twee jaar knetterhard gewerkt en elke keer de burger voorop gesteld."

Bij PvdA en GroenLinks is de stemming na de eerste prognoses opgetogen. GroenLinks-leider Jesse Klaver zegt dat zijn partij de grote verkiezingszege van vier jaar geleden 'lijkt te evenaren'. Volgens Klaver is mooier nieuws dat PvdA, de partij waarmee GroenLinks deze verkiezingen samenwerkt, er in de Eerste Kamer een zetel bij lijkt te krijgen. 

Klaver: "Onze ambitie om de grootste fractie te worden in de Eerste Kamer is op dit moment nog steeds mogelijk." De coalitie zal, na het grote succes van BBB, dus echt moeten kiezen of zij 'linksom of rechtsom' wil, concludeert Klaver op basis van de eerste prognoses. Op dit moment staan zowel BBB als de samenwerkende linkse partijen op 15 zetels in de Eerste Kamer.  

De monsterzege waar BBB op af lijkt te stevenen, lijkt ten koste te gaan van het CDA. Op basis van de eerste exitpolls haalt de partij in de senaat 5 zetels, een verlies van 4. CDA-leider Wopke Hoekstra noemt het verlies "een buitengewoon bittere pil". Omringd door zijn christendemocratische collega-ministers sprak de vicepremier van "een aardverschuiving" in de politiek.

Volgens SP-leider Lilian Marijnissen "heeft Nederland een dikke middelvinger opgestoken naar de gevestigde orde." Die 'middelvinger' leverde haar partij alleen geen winst op. De SP lijkt voorlopig in de Eerste Kamer een zetel te verliezen. 

D66-leider Sigrid Kaag spreekt 'enorme felicitaties en respect voor Caroline van der Plas en haar partij' uit. Volgens de eerste prognose verliest haar partij een zetel in de Eerste Kamer. 

Mirjam Bikker, die nu acht weken de ChristenUnie leidt, zegt dat ze opnieuw gehoord heeft wat de burgers van 'ons verwachten'. "Niet nog meer gehakketak, maar juist weer voluit samen gaan leven. Niet meer, meer, meer, ten koste van de schepping, maar dat we genieten van genoeg. Dat we natuur en boeren verbinden in plaats van verdelen." Ook de ChristenUnie staat volgens de eerste prognose op verlies. De partij gaat van vier naar drie zetels in de Eerste Kamer. 

Premier en VVD-leider Mark Rutte heeft BBB-leider Caroline van der Plas gefeliciteerd met de zeer waarschijnlijke, grote overwinning bij de Provinciale Statenverkiezingen. "Dat heeft ze vreselijk knap gedaan met haar partij", zei Rutte op de VVD-bijeenkomst in Den Bosch.

De verkiezingen brachten voor de VVD 'niet de winst die we wilden'. Volgens de exit polls verliest zijn partij een half procentpunt. "We blijven wel een grote partij."

Hij blikte vooruit op de vorming van colleges van gedeputeerde staten in de provincies, waar de VVD 'ook verantwoordelijkheid' wil nemen.

Dat ze zouden winnen, hadden ze bij BBB wel verwacht. Maar dat bijna een derde van de Overijsselaars voor BBB stemt, zorgt voor ongeloof bij partijleider Caroline van der Plas. Onze verslaggever Auke van Eijsden was de hele dag ter plaatse in Bathmen waar de BBB in afwachting is van de verkiezingsuitslag. “Het is een zware last en een grote verantwoordelijkheid”, zei de Overijsselse BBB-lijsttrekker Carla Evers tegen hem. “Maar ik ga mijn uiterste best doen.” Lees hier zijn reportage.

Volgens een eerste prognose van de nieuwe samenstelling van de Eerste Kamer maakt de BoerBurgerBeweging een glorieus debuut. Op basis van verzamelde exitpolls voor de Provinciale Statenverkiezingen zou de BBB kunnen rekenen op 15 van de 75 zetels.

De vier partijen die de regeringscoalitie vormen hádden al geen meerderheid in de Eerste Kamer (32 van de 75 zetels), en volgens verwachting slinkt die naar 24 zetels. Dat betekent dat het kabinet nadrukkelijker dan ooit op zoek moet naar de steun van oppositiepartijen voor de definitieve goedkeuring van wetten. 

Samen met de linkse samenwerking van PvdA en GroenLinks zou de coalitie aan 39 zetels kunnen komen, een nipte meerderheid. De definitieve uitslag zou nog anders kunnen uitvallen.

Als deze zetelverdeling definitief is, zou het kabinet dus zaken kunnen doen met de door premier Rutte gevreesde ‘linkse wolk’ en de BBB kunnen negeren. "Dat zou ik echt schandalig vinden", aldus BBB-leider Caroline van der Plas.

De grote debutant van vier jaar geleden, Forum voor Democratie, valt terug van 12 toen naar 2 zetels. 

Een dolblije Van der Plas reageerde vol ongeloof op de drie exit polls waaruit blijkt dat haar partij veruit de grootste wordt in de provincies. "Wat gebeurt hier? Dit is zo onbeschrijflijk", zei Van der Plas tegen de NOS. "Nederlanders hebben duidelijk laten zien dat ze het beleid zat zijn."

Een teleurgestelde Derk Boswijk, campagneleider van het CDA, reageerde met "Dit is waardeloos om te zien en dat kunnen we alleen onszelf aantrekken". Het ziet ernaar uit dat de partij flink wat stemmen verliest. In Overijssel, de boerenprovincie, is de partij bijna gehalveerd.

Het grote aantal mensen dat volgens de eerste exitpolls van Ipsos in opdracht van de NOS op BBB lijkt te stemmen, leidt op de uitslagenavonden van andere partijen tot frustratie. Op de partijbijeenkomst van D66 in Utrecht was in de zaal grote teleurstelling voelbaar toen de tussenstand voor BBB werd gemeld. Bij de gezamenlijke bijeenkomst van PvdA en GroenLinks in Den Haag klonk luid gekreun.

CDA-prominenten, onder wie de ministers Karien van Gennip en Hugo de Jonge, keken vol ongeloof naar een televisie-interview met een opgetogen Caroline van der Plas. Bij de VVD werd in de zaal "wow" gezegd. De liberalen zitten in Den Bosch. (ANP)

Dat ze zouden winnen, hadden ze bij BBB wel verwacht. Maar dat bijna eenderde van de Overijsselaars voor BBB stemt, zorgt voor ongeloof bij partijleider Caroline van der Plas.

Lees hier de reportage

De provinciale zegetocht van de BoerBurgerBeweging (BBB) duurt voort. Na Noord-Holland en Overijssel wijst ook de exitpoll voor Noord-Brabant uit dat de nieuwkomer daar de grootste wordt. De BBB haalt daar volgens de prognose 19,5 procent.

Belangrijkste concurrent de VVD gaat van 16,2 naar 14,4 procent.

"Nederland heeft duidelijk laten zien dat ze het beleid zat is", aldus een compleet overdonderde BBB-leider Caroline van der Plas. 

Forum voor Democratie, de verrassing van 2019, ziet zijn Noord-Brabantse aanhang slinken van 14,4 naar 2,7 procent.

Het CDA krijgt een grote klap in Noord-Brabant: van 13,3 naar 5,8 procent.

De tweede exitpoll na de Provinciale Statenverkiezingen, die van Overijssel, levert opnieuw gejuich op bij de debuterende BoerBurgerBeweging (BBB). Daar komt de relatief nieuwe partij binnen met liefst 31,3 procent. Dat zou 17 van de 47 zetels opleveren in de Overijsselse Staten.

Vier jaar geleden was het CDA nog de grootste met 17,1 procent. Daar is nu 8,5 procent van over. Ook in Overijssel lijdt Forum voor Democratie, in 2019 nog de grote winnaar, een enorm verlies: van 13,3 naar 2,7 procent.

De VVD gaat van 12,9 naar 8,0 procent, D66 van 5,8 naar 3,7 procent. 

Om 21.40 uur komt de volgende exit poll, voor Noord-Brabant.

Bekijk in dit artikel hoe er is gestemd in uw gemeente. Tik daarvoor de naam van uw gemeente in in de zoekbalk. Is uw gemeente grijs gekleurd? Dan is de uitslag nog niet binnen.

Uit de eerste exit poll voor de Provinciale Statenverkiezingen, die voor de provincie Noord-Holland, blijkt dat BBB daar de grote winnaar is. Volgens die eerste prognose van bureau Ipsos krijgt de BoerBurgerBeweging 14,3 procent van de stemmen. Dat zou 9 van de 55 zetels opleveren in het Noord-Hollandse provinciehuis.

Vier jaar geleden was Forum voor Democratie de grote winnaar in Noord-Holland, met 15,3 procent. Daar is nu nog maar 2,6 procent van over.

Andere grote verliezer is het CDA, van 6,8 naar 3,9 procent. De VVD verliest iets (-1,2%). D66 gaat van 9,9 naar 7,5 procent.

In Noord-Holland woont bijna een kwart van de Nederlandse bevolking.

Om 21.20 uur komt de volgende exit poll, voor Overijssel.

Tot 19.45 uur heeft 48 procent van de kiesgerechtigden in Nederland gestemd, meldt de NOS op basis van Ipsos-gegevens. Bij de vorige verkiezingen voor de Provinciale Staten, vier jaar geleden, was dat 46 procent.

Uiteindelijk kwam de opkomst in 2019 uit op 56 procent.

De stembussen sluiten om 21.00 uur. Dan volgt ook een eerste exitpoll van Ipsos, dan alleen nog van de provincie Noord-Holland. Twintig minuten later volgt de exitpoll voor Overijssel, waar de BoerBurgerBeweging (BBB) naar verwachting een sterk debuut zal maken.

Om 21.40 uur komt de exit poll voor Noord-Brabant. Om 22.00 uur wordt de eerste prognose voor de zetelverdeling voor de Eerste Kamer verwacht. De Statenleden die vandaag in de provincies worden gekozen, bepalen eind mei de nieuwe samenstelling van de senaat. 

Een recordaantal mensen heeft woensdag op verkiezingsdag nog één van de stemhulpen ingevuld, om daarna te besluiten op welke partij ze gingen stemmen.

Bij het Kieskompas werd in de ochtend al het record verbroken van 2,7 miljoen bezoekers, en bij MijnStem passeerde het record al om kwart voor tien met 4,7 miljoen bezoekers. Ook StemWijzer constateert meer bezoekers. Deze onlinestemhulp is beschikbaar in Noord-Brabant, Overijssel, Limburg en Drenthe en noteerde in de ochtend al 1,5 miljoen bezoekers, waarvan ruim 40 procent in Brabant. 

De stemhulpen zijn al jaren populair. Zo'n 40 procent van de stemgerechtigden gaat inmiddels te rade bij een van de online stemhulpen. Voor de vorige verkiezing voor Provinciale Staten werd MijnStem voor 2,7 miljoen keer bezocht, dat aantal is nu al ruimschoots gepasseerd.

De cijfers van Kieskompas zijn niet helemaal vergelijkbaar met de vorige provinciale verkiezingen, omdat ze toen slechts in 6 provincies een stemhulp aanboden. Wel meldt Kieskompas dat opvallend veel jongeren van 18 tot 24 jaar dit keer de stemhulp invullen. (Redactie)

Thierry Baudet omzeilde de gebruiksvoorwaarden van TikTok en verspreidde via het medium advertentiefilmpjes voor zijn eigen partij. Dat meldt nieuwszender BNR. Op die manier bereikte de Forum voor Democratie-voorman waarschijnlijk zo’n 2 miljoen mogelijke kiezers.

TikTok verbiedt het politici te adverteren. Ook politiek getinte reclame is niet toegestaan. ‘De toegang tot reclamefuncties wordt automatisch uitgeschakeld, bij accounts van politici en politieke partijen’, schrijft het medium. Andere partijen die actief zijn op het platform, zoals VVD en GroenLinks, houden zich wel aan dit verbod.

Het is onduidelijk hoe de FvD de ban heeft weten te omzeilen. Mogelijk legt TikTok de beperkingen alleen op aan geverifieerde politieke accounts, die zich met een identificatiebewijs kenbaar hebben gemaakt. Dat zou bescherming bieden tegen desinformatie. (Redactie)

Tot aan het eind van de middag heeft 37 procent van de kiesgerechtigden gestemd. Dat is iets meer dan bij de Provinciale Statenverkiezingen van vier jaar geleden. In 2019 had op dit tijdstip 33 procent van de kiesgerechtigde Nederlanders gestemd. Dat blijkt uit de opkomstcijfers van Ipsos, in opdracht van de NOS. De totale opkomst bij de vorige Provinciale Statenverkiezingen in 2019 was 56 procent.

Mensen kunnen tot 21.00 uur hun stem uitbrengen. Bij deze Provinciale Statenverkiezingen zijn bijna 13,3 miljoen mensen kiesgerechtigd volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). (ANP)

In de grote steden liggen de opkomstcijfers voor de Provinciale Statenverkiezingen richting het einde van de middag tussen de 26 en 38 procent. In Rotterdam had rond 17.00 uur 26,3 procent van de kiesgerechtigden zijn stem uitgebracht, in Utrecht was dat rond die tijd 34,9 procent.

In Den Haag stond de teller rond 17.00 uur op 30,3 procent, in Eindhoven op 32,9 procent, in Groningen op 39 procent en in Nijmegen op 38,1 procent.

In Maastricht had om 14.30 uur 26,9 procent van de kiesgerechtigden gestemd, in Breda was dat rond die tijd 21 procent.

Amsterdam geeft om 19.00 uur een update. Het opkomstcijfer in de hoofdstad was om 13.00 uur 14,6 procent. Tot 21.00 uur kunnen mensen stemmen. (ANP)

De Kiesraad is er heel duidelijk over: in en rondom stembureaus mogen politieke partijen geen campagne voeren. Dat betekent dus geen flyers, rozen of knuffels die in de handen worden geduwd. ‘‘Het stemproces moet ongestoord kunnen plaatsvinden’’, zo staat op de site van de verkiezingswaakhond. Toch werden er nabij het stembureau in het Zaanse stadhuis flyeraars van de Partij voor de Dieren gespot, zo meldt het Noord Hollands Dagblad. 

De flyeraars in Zaandam waren zich van geen kwaad bewust, reageert Statenlid Jaap Hollebeek van de Partij voor de Dieren tegenover de krant. ‘‘Ze voelen zich nu best schuldig.’’ Alle fysieke campagne-activiteiten zijn na het incident direct gestaakt, aldus Hollebeek. 

Van alle mensen die mogen stemmen voor de Provinciale Statenverkiezingen heeft 29 procent dit inmiddels gedaan. Dit blijkt uit cijfers van onderzoeksbureau Ipsos, in opdracht van de NOS. Volgens de NOS is de opkomst hiermee hoger dan in 2019, toen rond deze tijd 26 procent van de kiesgerechtigden had gestemd.

Wat bepaalt of de opkomst hoog wordt? Verslaggever Judith Harmsen belde erover met politicoloog Josje den Ridder van het SCP. “Kort gezegd gaat het erom hoe relevant kiezers de verkiezingen vinden. Hebben kiezers het idee dat er iets op het spel staat?’’

Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2022 kwam in de wijk Almere Poort slechts 31,5 procent van de kiezers stemmen. Een nieuw stembureau in winkelcentrum Duinhal moet ervoor zorgen dat dit jaar meer bewoners gebruik maken van hun stemrecht. 

Verslaggever Robin Goudsmit nam op deze verkiezingsdag een kijkje in de wijk en sprak met stembureauvoorzitter Souad Haouli. “Dit is zeker een levendige plek waar mensen komen en gaan’’, zei zij over het nieuwe stemlokaal. "Ook als mensen het even niet op hun netvlies hebben dat je vandaag kunt stemmen, komen ze hier om boodschappen te doen. Dan komen ze hopelijk terug om te stemmen.”

Als de peilingen het bij het rechte eind hebben dan gaat de Boer Burger Beweging (BBB) van Tweede Kamerlid Caroline van der Plas een goede verkiezingsuitslag tegemoet. Maar valt met zo’n ongeoefende nieuwkomer eigenlijk wel samen te werken in de provincies? Op zoek naar het antwoord bezocht politiek verslaggever Auke van Eijsden eerder deze campagne een verkiezingsbijeenkomst van de BBB. 

BBB’ers op straat horen telkens drie beweringen voorbijkomen: de standpunten van BBB zijn te radicaal om straks tot compromissen te komen, potentiële kiezers blijven weg vanwege ‘extreemrechtse’ ideeën, en de razendsnelle opkomst van een nieuwe partij zal wel weer eindigen in gedoe. Zijn die vooroordelen terecht? De partijleden geven antwoord. 

Het opkomstcijfer voor de Provinciale Statenverkiezingen in Amsterdam was om 13.00 uur 14,6 procent. In 2019 was dit 9,3 procent, zegt de gemeente. In Rotterdam had 14,2 procent van de kiesgerechtigden zijn stem uitgebracht, in Utrecht stond de teller op 19,6 procent.

In Den Haag had om 13.00 uur 16,3 procent gestemd, in Eindhoven 17,2 procent en in Groningen 19,3 procent. Tot 21.00 uur kunnen mensen stemmen. (ANP)

Kiezers kunnen vandaag twee stembiljetten invullen. Eén voor de Provinciale Staten én één voor de waterschappen. Voor het eerst ooit neemt het bedrijfsleven niet meer automatisch plaats in het algemeen bestuur van het waterschap. Dat komt door een wetswijziging op initiatief van GroenLinks en D66. Redacteur Bart Zuidervaart legde eerder in de krant uit hoe die wetswijziging tot stand kwam, en wat het voor de verkiezingen betekent. Het waterschap wordt democratischer, maar dat brengt ook onrust. 

In het Brabantse waterschap Aa en Maas kunnen kiezers onder meer stemmen op Julia Goets van het CDA. Tussen veelal grijze mannen die op de verkiezingsposters prijken, vormt zij met haar 19 jaar een uitzondering. Eerder legde ze Trouw al uit waarom ze het belangrijk vindt dat jonge mensen zich bemoeien met het waterschap. “Omdat het over onze toekomst gaat. De beslissingen die het waterschap neemt gaan vaak over veel geld, maar ook over innovaties die heel lang meegaan."

Op veel plaatsen in het land rijden vandaag minder bussen en regionale treinen vanwege een staking in het streekvervoer. Om te voorkomen dat mensen daardoor niet kunnen stemmen zet de provincie Utrecht gratis regiotaxi's in. Mensen met een beperking kunnen een rit boeken naar het dichtstbijzijnde stembureau en krijgen het geld dat ze daaraan kwijt zijn weer terug van de Provincie. 

Over de OV-staking op verkiezingsdag was de afgelopen dagen veel te doen. Even leek het erop dat de staking zou worden afgelast, omdat de vakbonden en werkgevers weer met elkaar in gesprek gaan. Toch besloten de actievoerders op verkiezingsdag nog het werk neer te leggen, en daarna pas de stakingen op te schorten. 

Voor het CDA staat vandaag veel op het spel. De coalitiepartij staat er niet goed voor in de peilingen en lijkt veel kiezers te gaan verliezen aan nieuwkomer BBB. Toch zijn CDA'ers optimistisch, merkte politiek verslaggever Esther Lammers toen ze afgelopen weekend op pad ging met een groepje partijleden dat flyers uitdeelde in het Gelderse Elst. 

Gedeputeerde Peter Drenth is de lijsttrekker voor het CDA in Gelderland. De afgelopen jaren liep hij de zaaltjes plat in zijn provincie, om over stikstof- en natuurproblemen te praten. Daarvoor krijgt hij veel waardering. Er zijn zelfs BBB’ers die al hebben gesuggereerd dat hij straks maar namens hún partij gedeputeerde moet worden. Zover is het al. Maar dat gaat hij zeker niet doen, zegt Drenth. 

Onlinestemhulp MijnStem heeft op de ochtend van de verkiezingen al een recordaantal bezoekers geteld. De stemwijzer was om 09.45 uur al ruim 4,7 miljoen keer ingevuld. "Een absoluut record", aldus een woordvoerder.

De stemhulp werd 2,7 miljoen keer ingevuld voor de Provinciale Staten en 2 miljoen keer voor de waterschappen. Met ruim 4,7 miljoen bezoekers is het aantal van de gemeenteraadsverkiezingen van 2022 al gepasseerd. Vorig jaar werd de stemhulp in totaal 3 miljoen keer ingevuld.

Het einde lijkt nog niet in zicht. "Het gaat heel hard vanochtend en de ervaring leert dat 40 procent van de mensen de stemhulp op de dag van de verkiezingen invult", zei een woordvoerder woensdag. (ANP)

De meeste stembureaus openden vanochtend om 7:30 de deuren, maar in Zwolle kon vannacht om twaalf uur al een uur lang worden gestemd voor de Waterschappen en de Provinciale Staten. Op initiatief van verschillende jongerenorganisaties werd in Zwolle om middernacht de verkiezingsdag al afgetrapt in Academiehuis Grote Kerk in het centrum van de stad. Voorafgaand aan het stemmen vond een debat plaats over verkiezingsthema's die voor de jonge kiezers van belang zijn, zoals betaalbare huisvesting, goede opleidingen en steun voor startende ondernemers. 

Ook burgemeester Peter Snijders bracht om twaalf uur al zijn stem uit. In totaal stemden vannacht al zo'n vijftig mensen in Zwolle. Vooral jongeren maakten gebruik van de optie. "Eerst borrelen met de studentenvereniging en dan gelijk stemmen, dat leek me leuk", zei de 20-jarige student Lies tegen RTV Oost. "En dan in deze prachtige locatie. En dat je kan zeggen 'ik heb als eerste in Nederland gestemd, ja, dat vind ik uniek!'"

Bij diverse stemlokalen bij de stations staat een rij, meldt de NS. Het gaat onder meer om Arnhem, Utrecht en Rotterdam. De stembureaus voor de Provinciale Staten- en Waterschapsverkiezingen zijn in heel het land om 07.30 uur geopend en sluiten om 21.00 uur.

"Het is heel makkelijk om onderweg te stemmen", legt de NS uit. "Dan hoef je geen omweg te maken." De verwachting is dat het na de ochtendspits weer wat minder druk wordt, maar dat het in de avondspits weer toeneemt. Dit was vorige jaren ook het geval.

In ruim tien gemeenten, waaronder Den Bosch, Ede en Zwolle kunnen kiezers al sinds middernacht hun stem uitbrengen. Op het NS-station Nijmegen ging het eerste van 36 stembureaus op treinstations woensdagochtend om 05.00 uur open. Ruim 13 miljoen kiesgerechtigden mogen stemmen, blijkt uit gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek. (ANP)

Behalve in bibliotheken, buurthuizen en scholen kan woensdag ook op bijzondere locaties worden gestemd voor de Provinciale Staten- en waterschapsverkiezingen. Bijvoorbeeld in een woonkamer in het Overijsselse Marle, waar opnieuw het kleinste stembureau van Nederland te vinden is. De voorzitter van het stembureau, Wim Westhoff, moest de afgelopen verkiezingen kiezers ontvangen in zijn schuur vanwege corona, maar deze keer staat de stembus weer in de woonkamer.

Op de parkeerplaats van het attractiepark Linnaeushof kunnen mensen vanuit de auto hun stem uitbrengen in een tent op de parkeerplaats. "Mensen hoeven alleen maar hun autoraampje open te draaien", aldus een woordvoerder van de gemeente Heemstede over de drive-in stemlocatie.

In Arnhem kunnen kiezers naar een stembureau in moskee HDV Arnhem Türkiyem Camii. Voor bezoekers van het Groene Hart Ziekenhuis is een stemlokaal ingericht op de eerste verdieping van het ziekenhuis. In Groningen, Leeuwarden en Assen kan in de provinciehuizen worden gestemd.

In Tilburg verandert poppodium 013 opnieuw in een stembureau speciaal gericht op jongeren. Na het stemmen in de zaal kunnen stemmers de zogeheten 'Stem als een Ster'-route lopen, "waarbij je jezelf tussen de sterren waant die al eerder in 013 stonden", aldus het poppodium. Ook in poppodia TivoliVredenburg (Utrecht) en Patronaat (Haarlem) kan worden gestemd.

Rotterdamse kiezers kunnen stemmen in de stadions van Sparta of Excelsior. In Amsterdam kunnen sportliefhebbende kiezers terecht in het Olympisch Stadion. In Den Haag kunnen kiezers ook stemmen bij de tijdelijke Eerste en Tweede Kamer en bij het ministerie van Binnenlandse Zaken. Ook kunnen Hagenaren hun stem uitbrengen in miniatuurstad Madurodam.

Ook in verschillende Pathé-bioscopen in Amsterdam, Ede, Tilburg en Utrecht worden stemlokalen ingericht. (ANP)

Ook niet-Nederlanders mogen woensdag naar de stembus, al is dat alleen voor de waterschapsverkiezingen. Alle volwassenen mogen stemmen voor het waterschap waar ze wonen, "mits zij onderdaan zijn van een lidstaat van de Europese Unie of rechtmatig in Nederland verblijven op grond van de Vreemdelingenwet", zegt een woordvoerder van het ministerie van Binnenlandse Zaken.

De reden dat mensen zonder Nederlandse nationaliteit niet mogen stemmen voor de Provinciale Staten is omdat de Statenleden de Eerste Kamer kiezen. "Het wordt algemeen (ook in andere landen) als ongewenst beschouwd dat personen die niet de nationaliteit van een land hebben, via verkiezingen (rechtstreeks of indirect) invloed zouden kunnen uitoefenen op aangelegenheden betreffende buitenlands beleid en defensie van het desbetreffende land", zegt de woordvoerder. Net als voor de Tweede Kamerverkiezingen is daarom het Nederlanderschap vereist.

Voor de waterschapsverkiezingen krijgt iedere kiesgerechtigde een stempas op het adres waar diegene staat ingeschreven in de Basisregistratie personen (BRP). In 2019 mochten iets meer dan 13 miljoen mensen stemmen voor de Provinciale Staten en ruim 13,9 miljoen voor de waterschappen. "Het verschil was het aantal kiezers zonder Nederlandse nationaliteit", aldus de woordvoerder. "De aantallen voor de komende verkiezingen zijn op dit moment bij ons nog niet bekend."

Vluchtelingenwerk Nederland krijgt niet de indruk dat de waterschapsverkiezingen spelen bij ingeschreven statushouders, hoewel ze wel mogen stemmen. "Het is natuurlijk zo'n specifiek iets waar veel Nederlanders al niet zoveel mee hebben, ik kan mij voorstellen dat dit voor vluchtelingen helemaal wat verder weg kan voelen", aldus een woordvoerder. "Veel mensen denken toch dat je een Nederlands paspoort nodig hebt om te stemmen. En alle verkiezingsprogramma's zijn natuurlijk in het Nederlands. Dat maakt het ingewikkelder". (ANP)

Net als bij de vorige Provinciale Statenverkiezingen in 2019 zijn deze keer 570 zetels voor de twaalf Provinciale Staten (PS) te verdelen. De kleinste provincie Zeeland, met bijna 400.000 inwoners, heeft 39 zetels. Gelderland, Noord- en Zuid-Holland en Noord-Brabant hebben het maximale aantal van 55 zetels, aldus de Kiesraad. Dat zijn provincies met meer dan 2 miljoen inwoners.

De gekozen partijen vormen op basis van de verkiezingsuitslag, colleges van Gedeputeerde Staten, het dagelijkse bestuur van de provincie. Dit college wordt voorgezeten door de commissaris van de Koning en bestaat verder uit minimaal drie en maximaal negen gedeputeerden, elk met een eigen portefeuille. De functie van gedeputeerde is te vergelijken met een minister in de landelijke en een wethouder in de gemeentepolitiek. Gemeenten moeten elk jaar hun begroting en jaarrekening laten goedkeuren door het college van Gedeputeerde Staten.

De Provinciale Staten bepalen ook of gemeenten kunnen uitbreiden en waar bedrijventerreinen en kantorenparken mogen worden aangelegd. Verder bepalen de PS waar wegen, spoorwegen, scheepvaartverbindingen, industriegebieden, agrarische en natuurgebieden en recreatieve voorzieningen komen. Ook zorgt de provincie voor schoon zwemwater en veilige routes voor vrachtwagens met gevaarlijke stoffen.

De Statenleden kiezen bovendien op 30 mei de 75 leden van de Eerste Kamer, samen met de kiescolleges op Bonaire, Sint-Eustatius en Saba. Een dag later is de uitslag bekend. Deze Eerste Kamerverkiezing wordt een getrapte verkiezing genoemd. Burgers kiezen de PS en de leden van de PS kiezen de leden van de Eerste Kamer. Statenleden zijn niet verplicht om op een kandidaat van de eigen partij te stemmen, maar dit gebeurt doorgaans wel.

Bij de verkiezingen van 2019 behaalde FVD de meeste Statenzetels (86), gevolgd door de VVD (80) en het CDA met 72 afgevaardigden. De nieuwe Eerste Kamer vergadert voor het eerst op dinsdag 13 juni. (ANP)

Op het treinstation Nijmegen kunnen mensen woensdag vanaf 05.00 uur terecht om hun stem uit te brengen voor de verkiezingen van de Provinciale Staten (PS) en de waterschappen, meldt de NS. Op nog 35 andere stations verspreid over het land kunnen Nederlanders woensdag hun stem uitbrengen. Na Nijmegen is Breda aan de beurt, waar vanaf 05.15 uur gestemd worden.

Op de meeste stations zijn kiezers tussen 07.30 en 21.00 uur welkom. Dat zijn dezelfde openingstijden als de reguliere stembureaus. Enkele stations hebben beperkte openingstijden. Het aantal van 36 ligt iets lager dan bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2021, toen op 40 stations stembureaus waren ingericht. (ANP)

Op 36 treinstations verspreid over het land kunnen Nederlanders woensdag hun stem uitbrengen voor de verkiezingen van de Provinciale Staten (PS) en de waterschappen, meldt de NS.

Op de meeste stations zijn kiezers tussen 07.30 en 21.00 uur welkom. Dat zijn dezelfde tijden als op de reguliere stembureaus. Op sommige stations, zoals in Nijmegen kan dat al vanaf 05.00 uur, gevolgd door Breda, waar vanaf 05.15 uur gestemd kan worden. Enkele stations hebben beperkte openingstijden. Het aantal van 36 is iets minder dan bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2021, toen op 40 stations stembureaus waren ingericht.

"Onderweg kunnen stemmen maakt het makkelijk om je stem uit te brengen, NS biedt daarom graag plek aan stembureaus op de stations." zegt Gertrud Kuis, stationsmanager van stations in de twee provinciehoofdsteden Zwolle en Groningen.

De waterschapsgrenzen kunnen afwijkend zijn van de provinciegrenzen. Reizigers die op het station willen stemmen wordt aangeraden om vooraf na te gaan of voor beide verkiezingen op hetzelfde station gestemd kan worden. De gemeenten zijn verantwoordelijk voor het inrichten van de stemlokalen. NS en ProRail maken het voor gemeenten mogelijk om dit op stations te doen. (ANP)

Om middernacht zijn verspreid over het land de eerste vijftien stembureaus geopend waar mensen kunnen stemmen voor de Provinciale Staten en de waterschappen. Onder meer in de plaatsen Castricum, Den Bosch, Ede en Zwolle kunnen de vroege kiezers terecht. Bij een deel van die vroege stemlocaties gaat het om mobiele stembureaus.

In de rest van Nederland gaan woensdagochtend om 07.30 uur de stemkantoren open. Ruim 13 miljoen mensen van 18 jaar en ouder zijn stemgerechtigd, blijkt uit gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Op het NS-station Nijmegen gaat woensdagochtend om 05.00 uur het eerste van 36 stembureaus op treinstations open.

Mensen kunnen tot 21.00 uur stemmen. Na het sluiten van de stemlokalen wordt meteen begonnen met het tellen van de stemmen en wordt al een eerste prognose van de uitslag bekendgemaakt. Binnen 30 minuten wordt de eerste uitslag van een afzonderlijke gemeente verwacht. De afgelopen verkiezingen was Schiermonnikoog, met slechts 1 stembureau en rond de duizend stemgerechtigden, de snelste met tellen. (ANP)

Aanwezigen bij het slotdebat voor de Provinciale Statenverkiezingen mogen dinsdagavond het provinciehuis in Den Bosch nog niet verlaten, meldt een verslaggever ter plekke. Buiten hebben zich onder meer boeren met honderden tractoren verzameld. Het getoeter van de landbouwvoertuigen was tijdens het debat tot in het provinciehuis te horen. Een aantal actievoerders heeft omgekeerde vlaggen bij zich.

"Dit is onze laatste kans om de kiezers te overtuigen niet op de gevestigde orde te stemmen", zei voorman Mark van den Oever van Farmers Defence Force, één van de initiatiefnemers van de actie. 

De debatterende landelijke politici hebben het provinciehuis in Den Bosch uiteindelijk iets na 11 uur 's avonds verlaten. Het NOS-slotdebat was al rond 22.15 uur afgelopen. (ANP)

Boeren hebben zich dinsdagavond met honderden tractoren verzameld bij het provinciehuis van Noord-Brabant in Den Bosch, waar het landelijk lijsttrekkersdebat wordt gehouden. Het getoeter van de landbouwvoertuigen is tot in het provinciehuis te horen. Een aantal actievoerders heeft omgekeerde vlaggen bij zich.

"Dit onze laatste kans om de kiezers te overtuigen niet op de gevestigde orde te stemmen", zegt voorman Mark van den Oever van Farmers Defence Force, een van de initiatiefnemers van de actie.

De gemeente Den Bosch had laten weten dat de boeren de ruimte krijgen om te demonstreren. "Tegelijk verwachten we van de demonstranten verantwoordelijk gedrag. Het slotdebat moet wel ongestoord door kunnen gaan, want het maakt deel uit van ons democratisch proces."

Ook de groep Toekomstboeren, die zich inzet voor duurzame landbouw, heeft zich gemeld om bij het lijsttrekkersdebat te demonstreren. Verder is er een protest van het Platform Stop Racisme bij het Brabantse provinciehuis. (ANP)

Een groot deel van de verkiezingsdag voor de Provinciale Staten en de waterschappen verloopt volgens Weeronline droog met flink wat zon. Met 7 à 8 graden bij een veelal matige, tot aan zee vrij krachtige westenwind, is het woensdag wel vrij koud.

Komende nacht en in de vroege ochtend is er nog wel kans op een enkele bui, doordat winterse buien iets vroeger over het land trekken dan voorspeld. Het is een graad of 1 tot 3 en in het binnenland kan het een beetje vriezen 's ochtends. De waarden van 7 à 8 graden in de middag zijn iets hoger, maar nog altijd lager dan de 8 tot 11 gemiddeld voor medio maart.

Vorig jaar tijdens de gemeenteraadsverkiezingen was het volgens Weeronline een stuk warmer. Op veel plaatsen was het destijds zacht met 13 of 14 graden op de thermometer. In grote delen van het land scheen ook de zon. Alleen in Zeeland bleef het overwegend bewolkt. (ANP)

De Oogvereniging vindt het "jammer en treurig" dat de staking in het streekvervoer woensdag, op de dag van de Provinciale Statenverkiezingen, gewoon doorgaat. Blinde en slechtziende mensen zijn afhankelijk van het openbaar vervoer om een langere afstand af te leggen en kunnen dus mogelijk woensdag minder makkelijk gaan stemmen. Ook de organisatie Ieder(in), die opkomt voor de belangen van mensen met een beperking of chronische ziekte is niet te spreken over de stakingsplannen.

De Oogvereniging uitte om dezelfde reden eerder al kritiek op het besluit om op verkiezingsdag te gaan staken in het streekvervoer. De vakbonden maakten dinsdag bekend tijdelijk te stoppen met het organiseren van stakingen, maar wel pas ná woensdag. "Schort het dan gewoon ter plekke op", aldus een woordvoerder van de Oogvereniging. "Ik heb begrip voor de stakingen, maar nu wel iets minder."

Alternatief vervoer

Hoeveel mensen die slechtziend of blind zijn woensdag misschien niet naar het stembureau kunnen gaan, valt moeilijk te zeggen volgens de woordvoerder. De Oogvereniging roept gemeenten op om gratis alternatief vervoer, zoals taxi's beschikbaar te stellen voor mensen met een beperking. "Zorg dat mensen bij het stembureau kunnen komen." (ANP)

Boerenactiegroep Farmers Defence Force demonstreert dinsdagavond bij het landelijke lijsttrekkersdebat. Dat wordt gehouden in het provinciehuis van Noord-Brabant in Den Bosch. In de buurt van het gebouw mogen enkele tractoren staan.

De gemeente Den Bosch laat weten dat de boeren de ruimte krijgen om te demonstreren. "Tegelijk verwachten we van de demonstranten verantwoordelijk gedrag. Het slotdebat moet wel ongestoord door kunnen gaan, want het maakt deel uit van ons democratisch proces."

Ook de groep Toekomstboeren, die zich inzet voor duurzame landbouw, heeft zich gemeld om bij het lijsttrekkersdebat te demonstreren. Verder is er een protest van het Platform Stop Racisme bij het Brabantse provinciehuis. (ANP)

Officieel heet het Rotterdam The Hague Airport, zo’n naam die suggereert dat Zuid-Holland een grote, internationale luchthaven heeft, maar SP-Statenlid Lies van Aelst spreekt liever over vliegveld Zestienhoven. “Uit mopperigheid”, vertelt ze. “Die marketingnaam is alleen bedoeld om groei te stimuleren.”

Dat vliegveld, net ten noorden van Rotterdam, is volop in het nieuws nu het ministerie van infrastructuur moet besluiten over uitbreiding van het aantal vluchten. Omliggende gemeenten willen geen groei. Van Aelst gaat een stuk verder: de luchthaven moet dicht.

Lees het hele interview hier.

Bart Zuidervaart

GroenLinks krijgt dit jaar de meeste stemmen bij de Provinciale Statenverkiezingen, als het aan de leerlingen van middelbare scholen en studenten van mbo's ligt. Van de bijna 26.000 scholieren en studenten die op 77 scholen meededen aan de scholierenverkiezingen stemde 13 procent op die partij. 

D66 komt op de tweede plek met bijna 12 procent van de stemmen, gevolgd door de PVV. Die partij kreeg de stem van bijna 11 procent van de scholieren en mbo'ers.

Na D66 is de VVD de tweede regeringspartij in de top vijf. De partij van premier Mark Rutte staat op de vierde plek met 10,5 procent van de stemmen. De BoerBurgerBeweging sluit de top met 9,2 procent. De partij van Caroline van der Plas is de grootste nieuwkomer onder scholieren. De partij is het grootst onder scholieren in Friesland, Overijssel en Gelderland. (ANP)

Politieke partijen voeren actief campagne op TikTok, hoewel een Kamermeerderheid voor een verbod is van het sociale medium op telefoons van rijksambtenaren. Onder meer VVD, GroenLinks, Forum voor Democratie (FVD), BVNL en de BoerBurgerBeweging (BBB) posten regelmatig filmpjes in aanloop naar de Provinciale Statenverkiezingen van woensdag 15 maart.

FVD-voorman Thierry Baudet post de meeste video’s, vaak op zijn persoonlijke account met ruim 73.000 volgers. Daarnaast is FVD met een partijaccount actief op TikTok. Bijna dagelijks verschijnt er een filmpje van de lijsttrekker op het platform waarin hij bijvoorbeeld een krachttraining doet, een rapnummer opneemt en oproept om te gaan stemmen op de partij.

VVD en GroenLinks posten ook meerdere filmpjes op TikTok in de laatste dagen voor de verkiezingen. Zo roept partijleider Jesse Klaver van GroenLinks op om links te stemmen op 15 maart. De VVD is actief via een partijaccount.

Zichtbaarheid

"Voor VVD en GroenLinks gaat in de verkiezingsstrijd eigen zichtbaarheid boven nationale veiligheid', zegt Sjoerd Sjoerdsma (D66), die vindt dat politici niet actief moeten zijn op TikTok. Dat de partijen dat toch doen, vindt D66 opmerkelijk omdat zij wel vinden dat het kabinet moet voorkomen dat privégegevens van Nederlandse gebruikers bij de Chinese overheid kunnen belanden. Daar bestaan zorgen over gezien het moederbedrijf Chinees is.

Politici kunnen op TikTok meer hun persoonlijke gezicht laten zien dan op een serieuzer medium als Twitter, ziet politicoloog Kristof Jacobs die als universitair hoofddocent is verbonden aan de Radboud Universiteit.

Privéleven

Die persoonlijke benadering is in Amerika heel normaal. Nederlanders aan de andere kant hoeven "niet per se een kijkje te krijgen in het privéleven van politici", zegt Jacobs. Toen Diederik Samsom als PvdA-partijleider zijn gezin in 2012 betrok in een campagnefilmpje kwam hem dat bijvoorbeeld op veel kritiek te staan. Jongeren staan hier mogelijk anders tegenover, zegt Jacobs, al is dit niet onderzocht. Wel is bekend dat zij minder houden van conflict en sociale media gebruiken om dit uit de weg te gaan. Daar past scherpe campagneretoriek dus niet bij.

Caroline van der Plas (BBB) en Wybren van Haga (BVNL) plaatsen ook filmpjes met stemoproepen. Volt heeft een partijaccount op het platform, maar heeft al langere tijd niks gepost. ChristenUnie is eveneens amper actief op TikTok. (ANP)

Democratie is een feestje. En wie woensdag op verkiezingsdag zin heeft in een leuk uitje, kan zijn hart ophalen. Ook bij de verkiezingen voor de Provinciale Staten en waterschappen zijn er weer talloze stembureaus op bijzondere locaties. 

Kiezers in Arnhem kunnen bijvoorbeeld hun democratisch recht uitoefenen in een oude trolleybus uit 1949, al moeten zij dan wel even de dienstregeling opzoeken. Gezellig wordt het vast in Weesp, waar gestemd kan worden in een neogotische kerk, waarin nu een brouwerij gevestigd is. Na het stemmen kan er een biertje worden gedronken in het café.

Wie zich wil laten inspireren tot een goed doordachte stem voor de waterschapsverkiezingen kan in Lelystad terecht in Batavialand, het park dat ‘onze strijd tegen het water tot leven brengt’. Daar kunnen stemmers dan meteen even de replica bekijken van het VOC-schip Batavia.

Verder is er nog de mogelijkheid tot stemmen in de Maastunnel (Rotterdam), een lasergame-arena (Groningen) of de drive-in van de Ikea (Amersfoort). Het is slechts een greep uit de vele bijzondere plekken waar u woensdag het rode potlood vindt.

Stembureau op een onbewoond eiland

Ongeëvenaard blijft het stembureau dat de gemeente Lelystad en Natuurmonumenten in 2017 openden op de Marker Wadden. Dat was toen voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer. Het was een doorslaand succes, bootladingen mensen kwamen af op de mogelijkheid te stemmen op een onbewoond eiland.

Al die fijne fratsen zijn natuurlijk bedoeld om zo veel mogelijk kiezers naar de stembus te lokken. Iets wat bij de verkiezingen voor de Provinciale Staten notoir lastig is. De opkomst was de laatste keer overigens opvallend hoog, namelijk 56 procent. Voor de waterschapsverkiezingen was de opkomst 51 procent, wat doet vermoeden dat kiezers die al in het hokje staan, niet de moeite nemen nog een tweede bolletje rood te kleuren.

Of het dan helpt om in een brouwerij of lasergame-arena te staan, is niet bekend.

Petra Vissers

Genoeg stemmen te winnen voor de politici die naar de Erasmus Universiteit in Rotterdam gekomen zijn, zo lijkt het althans. Als de prestentatoren van het EenVandaag-debat vragen wie van de 800 aanwezige studenten al weet wat hij of zij gaat stemmen, steekt ongeveer de helft een hand op. Maar als de vervolgvraag komt wie zijn stem van het debat af laat hangen, gaan aanzienlijk minder handen de lucht in.

Het EenVandaag-debat, waar maandagavond VVD, D66, PVV, PvdA, GroenLinks, CDA, SP en BBB aan meedoen, is inmiddels een debatklassieker voor verkiezingen. Nieuw is dat er niet alleen wo-studenten in de aula van de Rotterdamse universiteit zitten. Ook hbo- en mbo-studenten zijn aanwezig. 

De aanwezigen blijken in grote meerderheid nog niet bepaald te hebben waar hun stem heengaat. Vooral tussen de linkse partijen wordt getwijfeld. PvdA, of toch GroenLinks, waarmee die partij zo intensief samenwerkt? Een enkeling is blij nu meerdere linkse partijen aan het werk te kunnen zien.

Lees het hele verhaal hier.

Marc Dorenbos

Koos Dijksterhuis is naast schrijver van het Natuurdagboek ook lijstduwer in waterschap Hunze en Aa’s: "Zeker onder dreiging van de b-b-botte b-b-bijl is een club die opkomt voor natuur en milieu van levensbelang. Ook in de Provinciale Staten trouwens, die steeds meer over de natuur beslissen. Als we doorgaan met de uitkleding van landschap en natuur, blijft er niets van over. Stem dus, en stem voor natuur!

Lees hier de hele column van Koos Dijksterhuis. 

Partijen die meedoen aan de verkiezingen in de zeven grensprovincies, hebben weinig oog voor grensoverschrijdende samenwerking met de buurlanden. Dat blijkt uit een maandag gepubliceerd onderzoek van een expertisecentrum verbonden aan de Universiteit Maastricht. Centrum ITEM maakte een analyse van 56 partijprogramma’s uit de zeven van de twaalf Nederlandse provincies die aan een buurland grenzen. De lauwe belangstelling verbaasde de onderzoekers, omdat tijdens de coronapandemie bleek dat het aan die grensoverschrijdende samenwerking schortte.

Grensoverschrijdende samenwerking wordt wel genoemd, maar hoe je die organiseert is nauwelijks terug te vinden in de partijprogramma's. "Bij cruciale vraagstukken als energietransitie of houdbaarheid van de zorg wordt afstemming met buurlanden niet eens benoemd", aldus de onderzoekers. Zo wordt er gesproken over de bouw van kleine kerncentrales, maar daarin wordt overleg met buurlanden over dit gevoelig onderwerp niet genoemd. Iets dergelijks geldt voor de aanpak van windmolen- of zonneparken.

Het verbaast de onderzoekers dat de partijen nauwelijks over de grens heen kijken. Pim Mertens, wetenschappelijk coördinator bij ITEM, noemt als voorbeeld de commotie die in Groningen is ontstaan rond het verdwijnen van de kinderhartchirurgie. "Tussen Maastricht, Luik en Aken is een oplossing gezocht door middel van een Euregionaal Kindchirurgisch Centrum. Het zijn ook dit soort grensoverschrijdende oplossingen en kansen waar provinciebesturen concreet een verschil kunnen maken."

"Uit de verschillende onderzoeken van ITEM blijkt steeds weer dat een goede organisatie van grensoverschrijdende samenwerking juist noodzakelijk is en het niet als een gegeven kan worden beschouwd", zegt Anouk Bollen-Vandenboorn, directeur van ITEM. "In deze organisatie hebben de provincies een belangrijke en proactieve rol te vervullen, zowel in Euregionaal verband met de buurregio’s als in relatie tot het Rijk, de Benelux en Europa." (ANP)

In de meeste provincies lopen de standpunten van PvdA en GroenLinks behoorlijk uiteen, blijkt uit hun antwoorden op stellingen in het Kieskompas.

Willem Blanken, directeur van het Kieskompas, noemde dat bij Nieuwsuur ‘opmerkelijk’. Op traditionele sociaaldemocratische thema’s, zoals woningbouw en werkgelegenheid, gaven de linkse partijen elk een ander antwoord. Dat geldt ook voor natuurbeheer.

Lees hier het hele verhaal.

Wanneer Limburg een eigen kerncentrale heeft? Herman Nijskens, fractievoorzitter van de VVD, denkt even na: “Over zeven tot tien jaar, maar dat is ambitieus gedacht. Het is een lang traject. Er wordt trouwens al twintig jaar gezegd dat zoiets lang duurt, dus misschien moeten we wat meer vaart maken.”

Maakt Limburg kans op een centrale?

“Op zich gaat de discussie de goede kant op. Onze gedeputeerde is om, die ziet het wel zitten inmiddels. En de politieke tegenstanders durven het niet hardop te zeggen, maar ook zij zullen beamen dat we er niet onderuit komen. We willen af van de CO2-uitstoot. Dan is kernenergie een prachtig alternatief.”

Duurzame energie is ook prachtig, toch?

“Ik heb hier in Limburg een eigen manege met pensionstallen. Dat zijn grote hallen waar in totaal 1300 zonnepanelen op liggen. Een aantal dagen per jaar, een paar uur per dag, leveren die maximale stroom. Ongeveer 70 procent van de tijd doen ze niks. Daar redden we de energietransitie echt niet mee.”

Waar moet de kerncentrale eigenlijk komen in Limburg?

“Bij Roermond staat de Clauscentrale, een van grootste gasgestookte van Nederland. Die kan worden omgebouwd tot kerncentrale. De infrastructuur ligt er. Een andere optie is er eentje bouwen op het Chemelot-terrein in Geleen. Daar vindt de grootste energieconsumptie van de provincie plaats, een ideale locatie dus.”

Dat vindt u, maar het kabinet heeft zijn oog laten vallen op een nieuwe centrale bij Borssele of op de Maasvlakte bij Rotterdam. Limburg is niet in beeld.

“Onze lobby is gaande. De VVD-woordvoerder in de Tweede Kamer, Silvio Erkens, is een Limburger. Een korter lijntje is niet mogelijk.” 

Bart Zuidervaart

Het gevaar van een grote linkse wolk is geen ‘spelletje’ voor VVD-leider Mark Rutte. Hij ziet dat als een serieus probleem, belangrijker dan de wildgroei aan partijen ter rechterzijde van de VVD.

De liberale leider en premier sprak zondagochtend zijn zorgen over de ‘linkse wolk’ uit bij het programma WNL op Zondag, voorafgaand aan het verkiezingsdebat van BNNVara tussen de VVD, PvdA en GroenLinks. “Stel dat de linkse partijen de grootste worden, dan komen ze likkebaardend aan de macht en zetten misschien ook nog kanon Timmermans in. Het wordt steeds lastiger voor mij nog zaken met ze te doen”, zei Rutte.

PvdA en GroenLinks waren de afgelopen periode ‘plezierig klein’, vond hij. Daardoor kon hij als premier met de linkse partijen juist ‘goed zakendoen’. Maar in de peilingen staan GroenLinks en PvdA nu op kop in de provincies Noord- en Zuid-Holland, en lijken ze gezamenlijk de grootste fractie in de Senaat te worden.

De VVD kan straks toch makkelijk meerderheden op rechts vinden als BBB en JA21 in de Senaat komen, vroeg presentator Rick Nieman? Maar zo werkt het niet, volgens Rutte. “Ik bel nu geregeld met senatoren van kleine partijen, om te kijken of we het op onderwerpen eens kunnen worden. Dat wordt allemaal een stuk lastiger als de linkse wolk te groot wordt”, lichtte hij toe.

De door Rutte gehekelde samenwerking op links vindt overigens alleen in de provincie Zeeland en in de Eerste Kamer plaats. In de meeste provincies lopen de standpunten van PvdA en GroenLinks op diverse onderwerpen nog best uiteen, blijkt uit hun antwoorden op de stellingen in het Kieskompas. 

Esther Lammers

Bart van Dekken weet het zeker: volgende week woensdag zullen Drentse kiezers hun stem uitbrengen met de wolf in het achterhoofd. Het CDA-Statenlid spreekt zelf liever over de probleemwolf.

Hoeveel van deze dieren in zijn provincie rondlopen, weet Van Dekken niet precies. Hij schat tussen de zes en twintig. “Maar vergis je niet, een wolf heeft een worp van vier tot soms twaalf welpen. Over vijf jaar zit Drenthe er helemaal vol mee.”

Is het protest tegen de wolf niet een beetje overdreven?
“Absoluut niet. Drenthe is een walhalla voor de wolf. Een soort snackbar, vol met pony’s, schapen en geiten. De aanvallen op vee zijn bijna dagelijks in het nieuws. Ik hoor emotionele verhalen van boeren en gezinnen die echt angst hebben voor de wolf. Er zijn ouders die hun kinderen niet meer naar de sportclub durven te brengen omdat het dier zich zo dichtbij de bewoonde wereld ophoudt.”

Wat is uw oplossing?
"We moeten af van de beschermde status die de wolf op dit moment heeft. In andere woorden: het beest moet bejaagbaar zijn. Er zijn linkse partijen die zeggen dat de wolf een heerlijke verrijking van de biotoop is. Maar dit kan niet zo blijven doorgaan. Het is simpel: In Drenthe is geen plaats voor de wolf.”

Dat klinkt ferm, maar daar gaat de provincie zelf niet over.
“Nee, maar het CDA verwacht wel van het kabinet en van onze collega’s in Brussel dat zij proberen de Europese Habitatrichtlijn aan te passen, zodat we de probleemwolf in toom kunnen houden. Dat gebeurt ook met wilde zwijnen en edelherten. Waarom mag dat wel? We zien ook op het Drentse platteland dat het aantal weidevogels afneemt. Er wordt te makkelijk naar de boeren gewezen en te weinig naar de predatoren.”

Het CDA maakt van de wolf een thema voor de verkiezingen. Is dat het echt waard?
“Het is een groot thema. We moeten af van de gedachte dat dit slechts een dingetje is in een of andere provincie. De wolf vergroot de sociale angst in Drenthe.”

Bart Zuidervaart

De spreekwoordelijke kloof tussen stad en platteland blijkt ook te bestaan bij vragen van Tweede Kamerleden. Zo blijk de ChristenUnie aan het kabinet het meest te vragen over wat er in de regio speelt, terwijl Denk vooral aandacht wil voor kwesties in de Randstad.

Dit blijkt uit onderzoek van Evert Meijers van de Universiteit Utrecht naar Kamervragen tussen 2017 en 2021. GroenLinks is het meest evenwichtig, het stelt evenveel vragen over steden als over dorpen. De PvdA en de SP zijn kampioen-vragenstellen, maar doen respectievelijk net iets meer over de regio en kleinere dorpen.

Een opvallende uitkomst van het onderzoek is dat Forum voor Democratie en de PVV vooral aandacht hebben voor de Randstad. Meer dan de helft van de vragen aan de regering ging hierover. Het platteland kwam er bekaaider af, terwijl daar juist veel kiezers van hen zitten. De BBB kwam niet in het onderzoek voor, omdat de partij van Caroline van der Plas toen nog niet in het parlement zat. Meijers: “FvD en PVV laten met hun aandacht voor de Randstad een gat vallen bij hun regionale kiezers, ik vermoed dat de BBB hier van gaat profiteren bij de aankomende verkiezingen.”

Over het algemeen besteden de parlementariërs veel aandacht aan de regio, ondanks het beeld dat het niet zo is. Dat bepaalde regio’s meer aandacht krijgen heeft volgens Meijers te maken met de urgentie van de onderwerpen. Zo kreeg Groningen veel aandacht in vragen van Kamerleden. Meijers: “Dit komt door de aardbevingen in de provincie en de moeizame afwikkeling daarvan.

Marc Dorenbos

Caroline van der Plas van de BoerBurgerBeweging (BBB) is zaterdag niet aanwezig bij het boerenprotest in Den Haag. De voorzitter van de Tweede Kamer-fractie voelt zich niet veilig genoeg “om bij zo’n massale bijeenkomst op het podium te gaan staan”. Van der Plas zegt niet precies te weten wie er allemaal aanwezig zijn bij het protest en daarom voelt zij zich niet volledig veilig.

Het is niet de eerste keer dat Van der Plas verstek moet laten gaan voor een bijeenkomst in verband met haar veiligheid. In juli vorig jaar zegde ze ook een aantal media­optredens en werkbezoeken af vanwege bedreigingen aan haar adres.

Van der Plas spreekt zich vaker uit over haar veiligheidssituatie. Recentelijk sprak ze Gideon van Meijeren van Forum voor Democratie aan tijdens een stikstofdebat. Van der Plas zei toen tegen Van Meijeren dat zij op sociale media, maar ook offline wordt geïntimideerd door een deel van de achterban van Forum, een gevolg van de retoriek van die partij. Ook andere partijen, en D66 in het bijzonder, hebben hier last van.

Vandaag Inside roert zich in de campagne

De BBB-leider maakte haar besluit om niet naar het boeren­protest te gaan bekend in Vandaag Inside. Dat praatprogramma op SBS6 met Wilfred Genee, René van der Gijp en Johan Derksen speelt een opvallende rol in de campagne dit jaar. Donderdag komt woonminister Hugo de Jonge (CDA) langs en maandag schuift VVD-leider Mark Rutte aan.

Dat is, twee dagen voor de verkiezingen, een aantrekkelijke plek voor de premier. Rechtstreekse debatten met zijn concurrenten op rechts (Caroline van der Plas, Joost Eerdmans) probeert hij zoveel mogelijk te ontlopen. 

(Marc Dorenbos)

Henriëtte van Hedel is lijsttrekker in Noord-Brabant van Alliantie. Deze nieuwe partij zegt de ideeën van ex-CDA’er Pieter Omtzigt te delen, wil minder strenge stikstofregels en minder migratie.

Heel eerlijk? Veel van de kandidaten van de nieuwe politieke partij Alliantie doen met een beetje tegenzin mee aan de verkiezingen van 15 maart, zegt Henriëtte van Hedel, de lijsttrekker in Noord-Brabant. “Wij zouden ook liever één keer in de vier jaar onze stem uitbrengen en dan denken: het komt wel goed met het landbestuur. Maar we zien dat dat niet zo is. We stapelen crisis op crisis. We hebben een stikstofcrisis, een wooncrisis, een koopkrachtcrisis…”

Dus doet Alliantie mee in drie provincies. Behalve in Brabant staat de partij ook in Drenthe en Overijssel op het stembiljet. Toen dat in december vorig jaar bekend werd, ontstond enige verwarring over de betrokkenheid van Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt bij de partij. De oprichters waren net als hij afkomstig van het CDA en ze zeiden zijn ideeën te steunen. Maar zelf staat Omtzigt niet op de lijst en hij is ook geen bestuurslid van Alliantie. Bovendien staan op de kandidatenlijsten voor de Provin­ciale Staten behalve ex-CDA’ers ook teleurgestelde PvdA’ers, en liberalen die van de VVD afkomstig zijn, zegt Van Hedel. “Het is eigenlijk een groep burgers uit het brede midden, die zich niet meer vertegenwoordigd voelen door de klassieke volkspartijen.”

Alliantie noemt zich een ‘middenpartij’, maar hekelt strenge stikstofregels en wil ook migratie terugdringen. Is dat niet rechts?

“Ik weet niet of die etiketten links en rechts nog zo actueel zijn. Wat we zien is dat in Nederland in 2022 ruim 74.000 woningen zijn gebouwd, een absoluut record. Tegelijkertijd groeide de bevolking door migratie met ruim 200.000 mensen. Dan zie je aan alles: dat kan Nederland niet aan. Ik weet niet of dat een links of een rechts thema is, maar het is volgens mij een realistisch thema. Als er ieder jaar 200.000 mensen bijkomen dan ­betekent dit dat je er op jaarbasis een stad als Eindhoven bij moet bouwen, ook wat betreft voorzieningen. Dat gaat niet, dus je zult de bevolkingsgroei door migratie moeten reguleren.”

Maar daar gaan de provincies toch niet over?

“Klopt. Op provinciaal niveau wordt dat moeilijk, maar we vinden het wel belangrijk dat als je een partij kiest voor de provincie, je ook weet hoe die denkt over dit soort belangrijke onderwerpen. Daar kun je niet voor wegduiken. Dan ben je niet geloofwaardig.” (Judith Harmsen)

In de aanloop naar de Provinciale Statenverkiezingen op 15 maart bericht Trouw over de campagnes her en der in het land.

Koepelorganisatie Ieder(in) opent woensdag een meldpunt voor kiezers met een beperking met het oog op de aankomende Provinciale Staten- en waterschapsverkiezingen. Mensen met een lichamelijke of verstandelijke beperking kunnen daar zowel positieve als negatieve ervaringen rondom de verkiezingen melden. Op die manier wil de organisatie in kaart brengen of mensen met een beperking goed aan de verkiezingen kunnen meedoen.

"Alles wat bij toegankelijk stemmen komt kijken, kun je bij het meldpunt kwijt", aldus Ieder(in). "Je melding hoeft dus niet per se te gaan over de toegankelijkheid van het stembureau of stembiljet. Het kan ook gaan over de bejegening op het stembureau. Of bijvoorbeeld over de toegankelijkheid van de partijprogramma’s van politieke partijen." Het meldpunt sluit een week na de verkiezingen. (ANP)

Jong, gedreven en idealistisch. Abel en Edou behoren tot de nieuwe generatie lijsttrekkers in de Friese provinciale politiek. Dat is nu het domein van de vijftigplusser, maar zij geven de statenbankjes een fris aanzien. Boerenzoon Abel Kooistra (28) uit het Friese Warstiens en Edou Hamstra (28) uit Leeuwarden willen zich inzetten voor de Friese mienskip (gemeenschap).

Hamstra, in 2018 als jongste gekozen in Provinciale Staten van Fryslân, voert de PvdA-lijst aan. Kooistra was twee jaar fractiemedewerker van de PVV, maar koos vol overtuiging voor de BBB, waarvan hij nu lijsttrekker is.

Christelijk nest 

De documentaire De stim fan Abel en Edou van Fryslân DOK (11 maart NPO 2 15:30 en 12 maart om 13:10) geeft een aardig inkijkje in de achtergronden van het tweetal. Kooistra’s vader Johannes runt al 25 jaar een biologische veehouderij. Grijnzend werpt hij zijn zoon tegen: ‘BBB loopt niet weg met biologisch en dat heb ik erop tegen.’ Waarop Abel pareert: ‘Binnen een jaar heb ik je lid gemaakt.’

(Karin de Mik)

Het leek kandidaat-Statenlid Ralph van Hertum (PvdA/GroenLinks) wel een mooie uitdaging: in één dag alle steden in Zeeland aandoen met het openbaar vervoer. 

Het PvdA-Statenlid zocht uit dat liefst 23 plaatsen in de provincie stadsrechten hebben, wat de opdracht complex maakte. Maar Van Hertum liet zich niet kennen. 

Op een doordeweekse ochtend pakte hij om 05.45 uur de bus in Goes, waarna een lange en ingewikkelde puzzeltocht door Zeeland volgde. Naar Kortgene, met de fiets richting Colijnsplaat, de bus richting Zierikzee, overstappen in Oude-Tonge, terug naar Tholen, de trein van Bergen op Zoom naar Middelburg, de grote bus richting Westkapelle, verderop de fast ferry naar Breskens, ergens nog een paar kilometer lopen om uiteindelijk, met behulp van de haltetaxi, via Philippine en Hulst, na een reis van zeventien uur, terug te keren in Goes.

Tekst gaat door onder kaart.

Van Hertum: “Ik wilde met reizigers praten over hun ervaringen met het openbaar vervoer in Zeeland. Ik hoorde verhalen waar ik echt van schrok. Het gaat gewoon fout in onze provincie. Een ritje met de bus is ontzettend duur geworden, in een tijd dat alles meer geld kost. Energie, boodschappen. Ik sprak een vrouw die met haar kinderen naar Scheveningen was geweest en voor het openbaar vervoer in totaal bijna tweehonderd euro moest betalen. Dat is ongelooflijk.”

Wat is uw oplossing?

“Het ov moet juist goedkoper worden. Als de bus te duur wordt, reizen daar straks minder mensen mee en trekt deze zich verder terug uit onze dorpen. Waardoor er nog minder reizigers zullen zijn. Het is een neerwaartse spiraal. De leefbaarheid van onze provincie staat op het spel.”

Waarom zou het rijk dat doen?

“Herinner je je nog die marinierskazerne die ons was beloofd en toch niet kwam? Het kabinet heeft wat goed te maken. Goedkoper openbaar vervoer is niet te veel gevraagd. De provincie zou natuurlijk ook minder geld aan wegen kunnen uitgeven. Wij zijn niet zo van de asfaltgekte.” (Bart Zuidervaart)

De verkiezingen moeten nog plaatsvinden, maar het grote uitsluiten is nu al begonnen. In een verklaring laten de provinciale lijsttrekkers van D66 weten dat zij in hun provincies geen coalitie willen vormen met de BoerBurgerBeweging (BBB), Ja21 en de PVV.

Deze partijen willen volgens D66 de klimaat- en stikstofdoelen blokkeren, of ontkennen simpelweg dat er een probleem bestaat. In de verklaring delen de lijsttrekkers bovendien een kleine sneer uit aan de VVD en het CDA, omdat deze partijen in Limburg wel open staan voor samenwerking met de PVV.

D66 is overigens niet de enige partij die de coalitievoorkeuren al kenbaar maakt. Afgelopen weekend verscheen er in De Telegraaf een interview met Caroline van der Plas van BBB, waarin ze liet weten niet met de VVD te willen samenwerken zolang Mark Rutte nog de leider is van die partij. De reden hiervoor is dat Nederland volgens Van der Plas ‘uiteengevallen’ is onder zijn leiding.

Het wordt niet helemaal duidelijk wat Van der Plas met ‘samenwerken’ wil zeggen. Sluit zij een coalitie met de VVD in de provinciale colleges uit, of gaat het om de VVD van Rutte na de volgende Tweede Kamerverkiezingen? Die staan pas over twee jaar gepland, dus dan is Van der Plas er in ieder geval ruim op tijd bij om andere partijen uit te sluiten. De fractievoorzitter van BBB liet overigens weten dat het niet aan Rutte persoonlijk ligt, ze vindt hem ‘een aardige vent.’ Wat de lijsttrekkers van D66 van de lijsttrekkers van BBB, Ja21 en PVV vinden, stond niet in hun verklaring. (Marc Dorenbos)