BBB bestormt Biblebelt. ‘Het is gewoon mainstream PKN dat daarop stemt’

“Sjoh, Berend”, zegt dominee Matthijs Schuurman plagend, “dat jij nou ook bijna BBB hebt gestemd. Ik moet binnenkort toch maar eens op huisbezoek komen.”

Berend Vierhuizen lacht. “Het hád gekund, ja. Als ik een zwakke dag had gehad…”

Die had hij niet, Berend stemde ChristenUnie. Maar bijna zijn ‘hele schoonfamilie’ koos BBB, zegt hij. “Die komen uit de boerensector, die hebben er allemaal mee te maken.”

Schuurman knikt instemmend. Hij ziet het in zijn kerk, de Dorpskerk in Oldebroek, zo’n honderd meter verderop. Daar heb je mensen die ‘gewoon’ op een christelijke partij stemden. Maar in dezelfde bankjes zitten zondags ook BBB’ers. Veel van zijn catechisanten, zegt hij, gingen al in 2019 naar de boerenprotesten. Een kerkenraadslid ook.

“Je moet er niet te denigrerend over doen”, waarschuwt de predikant. “Mensen die op BBB stemmen, dat zijn geen wappies, dat zijn geen mensen die altijd lastig zijn. Het is gewoon mainstream PKN dat op die partij stemt.”

BBBiblebelt

In Oldebroek werd afgelopen verkiezingen steevast de CU de grootste. Nu kleurt de gemeente BBB-groen, de partij van Caroline van der Plas haalde er maar liefst een derde van alle stemmen.

Oldebroek is geen uitzondering. Op de hele Biblebelt stootte de provinciale nieuwkomer christelijke partijen van de troon. Barneveld koos voor BBB, net als Ede, Goeree-Overflakkee, Zwartewaterland en Rijssen-Holten. ‘BBBible BBBelt’, grapte een medewerker van de Tweede Kamerfractie donderdag op Twitter.

Hoe kon een seculiere partij zo diep infiltreren in christelijke gemeenten? In de kerkenraadskamer van de Dorpskerk, waar hij sinds 2011 predikant is, vertelt Schuurman dat hij er ‘al even over heeft nagedacht’.

Maar eerst moet hij uitleggen wie de Oldebroeker is. “Een beetje rouwdouwers, niet zo van de nuance”, zegt hij. “Maar wel heel zelfstandig. Laat ze een probleem zélf oplossen, en ze gaan direct aan de slag.”

Wat je ook moet weten: Oldebroekers blijven het liefst een beetje in de buurt. “Het is heel erg dít kleine wereldje. Nunspeet is al ver weg, daar winkel je op zaterdag. En in Kampen kwam je vroeger alleen als je naar het ziekenhuis moest.”

Dus als ‘het verre Den Haag’ dan ‘buiten ons om’ vertelt wat er moet gebeuren, en hóé, dan pikt de Oldebroeker dat niet. In zijn kerkelijke gemeente, zegt Schuurman, zitten zo’n tien boeren. “Die zeggen niet: alles moet op de oude manier, er mag niks veranderen. Maar ze zeggen: wij kunnen het zelf, we zijn echt niet achterlijk. Want dat is het gevoel, dat er op ons wordt neergekeken.”

Historisch slechte uitslag

De BoerBurgerBeweging haalde overal stemmen vandaan – ook bij christelijke partijen, blijkt uit eerste analyses. Sowieso waren de Statenverkiezingen historisch slecht voor de confessionele politiek. Nog nooit kregen christelijke partijen zo weinig stemmen.

Die achteruitgang is grotendeels te wijten aan de aanhoudende leegloop bij het CDA. Opvallender is dat ook de ChristenUnie flink moest inleveren. De partij verloor ruim zeventigduizend stemmen, 20 procent van het totaal. In de Eerste Kamer had de CU vier zetels – dat worden er waarschijnlijk twee, een halvering.

“Dat we zouden verliezen lag in de lijn der verwachting”, reageert campagneleider Esther Kaper. Toch zag het er kort geleden nog veel beter uit. Half januari rekende Kaper zelfs nog op winst.

Wat is er sindsdien gebeurd? De partij moet de campagne nog evalueren, zegt Kaper. “Maar twee aspecten kan ik al noemen. BBB is de laatste maanden enorm gegroeid, je ziet dat er ook CU-kiezers zijn die daarvoor hebben gekozen. En het tweede is: wij zitten in een coalitie. Dan heb je het altijd lastiger dan oppositiepartijen.”

Conservatief-christelijk geluid

In Oldebroek verloren ze alle drie: CDA, CU én SGP. Maar voor de staatkundig-gereformeerden vormt de Gelderse gemeente geen regel, maar uitzondering. Als enige confessionele partij boekte de SGP landelijk zelfs lichte winst, met bijna 20.000 extra stemmen.

Dat is ‘ontzettend knap’, vindt Tom de Nooijer. Hij is gemeenteraadslid in Oldebroek – jarenlang voor de SGP, maar vorig jaar werd hij na intern gedoe lijsttrekker bij het Christelijk Verbond Oldebroek.

BBB was een potentieel risico voor de SGP, denkt De Nooijer. “Vier jaar geleden had de partij te duchten van FvD, maar de BoerBurgerBeweging is een nóg grotere concurrent. Die partij spreekt niet alleen de rechterkant van de SGP aan, maar ook de wat linksere achterban.”

Toch bleven SGP’ers de partij trouw en volgens De Nooijer heeft dat te maken met ‘het conservatief-christelijke geluid’ dat de SGP uitdraagt. Daar schort het bij BBB nog een beetje aan, vindt hij. Weliswaar stemde de Kamerfractie tégen twee verruimingen van de abortuswet, toch is De Nooijer er niet gerust op. “Ze hebben het regenboogakkoord getekend”, zegt hij. “Ik denk dat conservatief-christelijke kiezers ook naar zulke punten hebben gekeken.”

Lees ook:
In Oss kom je de SP nooit meer tegen op straat

Zelfs in SP-bolwerk Oss is de partij niet meer de grootste. Hoe kan dat? ‘SP’ers zijn minder op straat en meer op het gemeentehuis.’