Alleen met het grote gebaar kon Sigrid Kaag haar reputatie redden

Zo stekelig en soms ongeduldig als D66-minister Sigrid Kaag de ene dag nog in de Tweede Kamer kon debatteren, zo ontspannen stond ze erbij toen ze haar aftreden bekendmaakte. Kaag heeft de rug weer recht. Ze wist dat haar vertrek als minister groot nieuws zou worden en voor politieke opwinding zou zorgen. Dat zijn de momenten die de D66'er wel vaker naar zich toe heeft getrokken. Als politica kan ze nu door.

Sigrid Kaag heeft waarschijnlijk alsnog haar reputatie gered, en die van haar partij. Maar het was kantje boord. Struikelend over haar eigen ambitie om meerdere ballen tegelijk in de lucht te houden, was het deze week bijna misgegaan. Het politiek ongeluk zat uitgerekend in de hoek waar Kaag die het minste verwachtte, het terrein waarop ze het meest ervaren is: de internationale politiek. Dat ze daar ernstige fouten moest toegeven, dreigde een extra smet te worden op haar blazoen.

Kaag heeft de lat hoog gelegd voor anderen

Met haar beloftes van nieuw leiderschap heeft Kaag steeds de lat hoog gelegd voor anderen. Soms heb ik het gevoel dat ik me op een ander spoor begeef dan mijn tegenstrevers en collega’s in de politiek”, zei ze vorige week nog in een lezing waar ze haar grote politieke drijfveren op een rij zette. Met een politieke stormram trok ze daarbij te wapen tegen de politieke cultuur van het Binnenhof. Ze zei letterlijk te willen strijden voor een politiek van “medemenselijkheid”. Zulke beloftes over nieuw leiderschap spreken veel kiezers aan, maar maken Kaag en D66 ook politiek kwetsbaar. De enige uitweg was een zakelijke afweging: aftreden.

Het moment dat die beloftes verplichtingen brengen, kwam eerder dan verwacht. Kaag kwam in grote politieke problemen doordat een voltallige Tweede Kamer niet begrijpt hoe Nederland een grote groep Afghaanse tolken zo in de steek heeft gelaten.

Lang verkeerde D66 in een roes van nieuw succes, na de verkiezingswinst van maart. Mentaal stond de partij nog tijden op de tafel te dansen. Vol zelfvertrouwen werden de nieuwe verantwoordelijkheden genomen die horen bij de positie van tweede partij van het land. Sigrid Kaag nam er als powervrouw in de formatie nog even een extra ministerschap bij. Het betekende wel dat ze soms op “vijf plekken tegelijk moest zijn in de wereld”, zoals ze zelf omschreef. De ene dag bij de formatie, de andere dag in Egypte of Washington.

Het heeft in de Kamer al geregeld gebotst

Politieke onhandigheid speelt haar als debuterend politicus soms nog parten. Kaag maakte het zichzelf deze week niet makkelijk bij haar eigen verdediging in de Tweede Kamer. Zo was er de vlotte bewering dat de val van de Taliban niet was te voorzien. “Degene die dit kon voorspellen, verdient de Nobelprijs”, luidde in eerste instantie haar verdedigingslinie. Hij kwam als een boemerang terug toen er nieuwe feiten opdoken. Zulke krasse quotes horen inmiddels bij de stijl van Kaag, die vergeleken met andere politici soms een open boek is in hoogoplopende politieke debatten.

Tussen Kaag en de Tweede Kamer heeft het al geregeld gebotst bij de debatten, in haar rol als minister vooral. Zij wil het graag zakelijk houden, en heeft soms moeite haar ergernis te camoufleren bij eindeloze Kamervragen. Ook bij het debat over de evacuaties uit Afghanistan speelde dat. “Zo moeilijk is dat ook niet om te begrijpen”, mopperde ze bijvoorbeeld tegen CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt. Met de ChristenUnie werd de relatie tijdens de formatie steeds moeizamer. Haar zakelijke stijl, een trendbreuk op het Binnenhof, valt niet altijd goed bij andere fracties.

Persoonlijk is het aftreden voor Kaag een groot offer om door te kunnen als partijleider. Het dealen met humanitaire crisissituaties was eerder haar werk bij de Verenigde Naties; ook die reputatie is beschadigd. Kaag verdedigde zich deze week nog dat zelfs de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Antony Blinken ‘twee dagen is ondervraagd’ door het Amerikaanse parlement, met dezelfde kritiek. Inhoudelijk en zakelijke was dat een argument, maar ze verkeek zich op de politieke gevoelswaarde van het onderwerp. Uiteindelijk werkte alleen het grote gebaar. Door af te treden als minister kan ze dit weekend proberen de formatie te redden op een landgoed in Hilversum.

Lees ook:

Waarom trouwe bondgenoot ChristenUnie de motie van afkeuring tegen Kaag aan een meerderheid hielp

Uitgerekend de ChristenUnie, in de regel de trouwe coalitiegenoot, helpt de moties van afkeuringaan een meerderheid.