Al vanaf het begin wordt Sigrid Kaag bedreigd, ook ín de Kamer

Sigrid Kaag wist dat een stap naar Den Haag gepaard zou gaan met intimidaties. Omdat die ook haar gezin hard raken, overweegt zij de politiek te verlaten.

Verdachtmakingen en scheldpartijen had Sigrid Kaag wel ingecalculeerd, toen zij in 2017 voor een politieke carrière terugkeerde naar Nederland. Niet dat die zó heftig zouden zijn, en dat haar gezin er zo onder zou lijden. Inmiddels twijfelt Kaag of ze door moet gaan als politicus.

Hoezeer de bedreigingen haar raken, blijkt uit de opnames van het KRO-NCRV-programma College Tour, dat zondag wordt uitgezonden. Kaags dochters zeggen daarin dat zij vrezen dat hun moeder hetzelfde zal overkomen als Els Borst. Die voormalige D66-minister werd in 2014 thuis vermoord. Na de oproep van haar dochters spreekt Kaag voor het eerst openlijk twijfel uit of ze wel door moet gaan als politiek leider van D66.

‘Dezelfde harde reptielenblik als Hillary Clinton’

Als toenmalig D66-leider Alexander Pechtold Kaag in 2017 polst voor een plek in het kabinet, test hij haar uit. Tijdens een rollenspel maakt hij Kaag, getrouwd met een Palestijnse man, uit voor ‘moslimliefje’ en ‘moslimhoer’. De topdiplomaat blijft onbewogen onder de verwensingen, en Pechtold raakt overtuigd van haar geschiktheid als minister.

Als bekend wordt dat zij aantreedt als minister van buitenlandse handel in het kabinet-Rutte III, blijkt dat Pechtold een vooruitziende blik had. PVV-leider Geert Wilders heet haar welkom als ‘Palestijnenlover’ en ‘fan van terrorist Arafat’. De verdachtmakingen vanwege haar verleden in het Midden-Oosten zullen in de jaren daarna aanhouden. Weblog Geenstijl noemt haar een ‘Palestijnenpijper’, en schrijft dat zij dezelfde ‘harde reptielenblik’ heeft als Hillary Clinton. Ook suggereert de site dat zij een ‘agent van duistere machten’ is.

Kaag ervaart het aantal bedreigingen meteen toeneemt als er een complottheorie over haar wordt verspreid, wat soms zelfs gebeurt in de plenaire zaal van de Tweede Kamer. Tijdens de Algemene Beschouwingen van vorig jaar verlaat het hele kabinet de zaal als Forumleider Thierry Baudet vanaf het spreekgestoelte Kaag een spion noemt.

Dochters krijgen haatberichten

Het raakt Kaag extra hard dat niet alleen zij, maar ook haar gezin te maken krijgt met bedreigingen. Al snel na haar aantreden ontvangen haar dochters haatberichten op sociale media. Ook het maatschappelijk klimaat in Nederland is verhard, merkt ze. Als haar zoon solliciteert voor een bijbaantje, wordt hij nergens aangenomen met de naam van zijn vader. Pas als hij solliciteert met de achternaam Kaag, vindt hij werk.

Aanvankelijk reageren collega-bewindslieden nauwelijks op de bedreigingen. Na de eerste haatberichten had Kaag verwacht dat premier Mark Rutte haar publiekelijk zou verdedigen. Maar na jaren van toenemende intimidaties is de Haagse reflex om de berichten zo veel mogelijk te negeren. Tot teleurstelling van Kaag.

Zij besluit dat zíj het niet over haar kant laat gaan. Tijdens de Abel Hertzberglezing in 2018 wijst zij op ‘een bepaalde stilte’ in de samenleving en politiek. “De stilte van wel horen wat er geroepen wordt, maar het er niet over hebben, en er ook niet echt iets aan doen.”

Eén haattweet per kwartier

Zoals ook andere politici ondervinden, verhevigen de dreigementen tijdens de coronacrisis. Voor de verkiezingen van 2021 blijkt uit onderzoek van de Utrecht Data School dat vrouwen in de politiek fors meer bedreigingen ontvangen dan mannen. Kaag krijgt de meeste bedreigingen: 22 procent van de berichten die zij ontvangt op sociale media zijn haatdragend. Zij ontvangt gemiddeld één haattweet per kwartier.

Eind 2021 woont zij een rechtszaak tegen een van haar bedreigers bij. Tijdens haar slachtofferverklaring zegt zij dat zij zich sinds haar terugkeer in Nederland onveiliger voelt dan toen zij als VN-gezant in gepantserde konvooien door het Midden-Oosten reisde. Haar kinderen durfden niet thuis te komen, en als zij de hond uitlaat, kijkt zij vaak achterom. “Je kunt zeggen: trek het je niet aan, het hoort erbij, het is normaal, alle politici maken het mee. Maar het is niet normaal. Woorden doen ertoe.”

Een nieuw dieptepunt volgt enkele maanden later, als een complotdenker met fakkel aan haar deur verschijnt. De man krijgt later zes maanden celstraf. De intimidaties worden er niet minder om. Tijdens een verkiezingsbijeenkomst eerder dit jaar in Diepenheim wachten enkele tientallen demonstranten met fakkels haar op.

Veelvuldige negatieve publiciteit

Al langer klinkt Kaag zeer pessimistisch over de staat van de Nederlandse democratie en het maatschappelijke klimaat. Dat voedt de twijfels of de vrouw die in 2021 nog expliciet voor het premierschap ging wel door wil als politiek leider van D66. Wat niet helpt, is de veelvuldige negatieve publiciteit over haar en de vele speculaties of zij haar werk als minister van financiën ‘wel leuk’ zou vinden. Dat zou niet ter zake moeten doen, vindt zij.

Bij beslissingen over haar werk laat Kaag vaak meewegen hoe haar gezin erover denkt. Haar man voelt zich niet meer op zijn plek in Nederland, zegt zij volgens de Volkskrant in College Tour, haar kinderen roepen haar op om voor een internationale baan te gaan. Het zou een vertrek uit Nederland betekenen, het land waar het gezin hoopte te kunnen settelen na een lang diplomatenbestaan in het buitenland.

Lees ook:

De jacht op bedreigers van politici is geopend, maar verloopt moeizaam

Politie en justitie proberen zoveel mogelijk mensen die politici bedreigen voor de rechter te brengen. Maar de praktijk is weerbarstig. De meeste verdachten blijven uit het zicht.

Sigrid Kaag: ‘Ik hoop op een tegenbeweging in Nederland’

De behoedzame minister van financiën Sigrid Kaag trok in 2022 astronomische bedragen uit voor energiesteun. De onrust in het land bleef. ‘Ik begrijp dat mensen zeggen dat ze de oplossing of verandering nog niet zien. Maar echt, er gebeurt heel veel.’