Zou je het woord ‘gezin’ kunnen vervangen door ‘familie’?

Ooit de ‘hoeksteen van de samenleving’, maar gezinnen voelen zich niet gezien in Den Haag.

Wat zou dat toch betekenen, dat het Nederlands een apart woord voor ‘gezin’ heeft? Het Engels, Frans en Duits hebben een en hetzelfde woord voor familie en gezin. Andere talen ook, zoals Spaans en Italiaans.

Maar in Nederland maken we duidelijk onderscheid. Kennelijk hechten we er behoorlijk aan om een aparte categorie te maken van een huishouden met ouders, meestal twee, maar het kan er ook een zijn, en hun kinderen. Het is een ingewikkeld en beetje raadselachtig begrip, gezin.

Ik vraag me nog altijd af of twee ouders eigenlijk familie van elkaar zijn. Strikt genomen is dat niet zo. Maar in het Engels kunnen ze het allebei over hun family hebben en dan op hetzelfde groepje doelen. Als het een samengesteld gezin betreft zijn ook niet alle kinderen familie van elkaar, maar vormen ze wel een gezin.

En als twee ouders zijn achtergebleven, de kinderen zijn uitgevlogen, is er dan nog een gezin, of is het dan opgeheven en bestaat het niet meer? ‘Gezin’ klinkt als iets dat nogal exclusief is, maar er zijn genoeg mensen die van meer gezinnen deel uitmaken. Bijvoorbeeld twintigers die hun eigen gezin begonnen zijn, terwijl hun ouders nog met jongere kinderen wonen. Of als ouders gescheiden zijn en allebei weer een nieuw gezin begonnen zijn.

Als volwassenen vertellen over ‘ons gezin’, is het daarom vaak nodig om te vragen welk gezin ze dan bedoelen. Dat waar ze zelf kind in waren of dat waar ze nu deel van uitmaken? Familie is wat dat betreft een veel praktischer, makkelijker begrip.

Dag van het Gezin

Hoe dan ook, de Verenigde Naties hebben de dag van 15 mei uitgeroepen tot International Day of Families, overigens al in 1993. In het Nederlands heet dat dus de Dag van het Gezin. Een woord als Familiedag heeft bij ons weer een heel andere betekenis. Daarbij denk je aan iets gezelligs en aan een grote groep.

De VN hebben niet speciaal gezelligheid voor ogen, maar willen met zo’n dag eerder problemen aan de orde stellen. De internationale organisatie heeft daarbij inderdaad een brede kijk op gezin, of familie. Het gaat dit jaar in het bijzonder over eenzaamheid van ouderen, en over de verhouding tussen generaties.

In Nederland stellen de organisatoren van de Dag van het Gezin het individualisme aan de orde. En daarnaast de druk op beide ouders om vooral veel te werken, en het tekort aan kinderopvang.

Die thema’s komen voort uit het jaarlijkse onderzoek naar de Staat van het Gezin. Dat onderzoek is een initiatief van vier organisaties: de Stichting Voor Werkende Ouders, het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid, magazine Wij en Branchevereniging Maatschappelijke Kinderopvang. De conclusie is dat gezinnen zich nauwelijks gezien voelen in politiek Den Haag en meer steun willen.

Wat betekent het gezin voor u?