Zeg, minister Schouten, duurzame landbouw moet je doén

Onlangs presenteerde minister Schouten haar landbouwvisie. Een visie waar je onmogelijk tegen kunt zijn. Kringlooplandbouw, wie wil dat nou niet? De visie staat bol van voornemens die de landbouw inderdaad een stuk gezonder kunnen maken. Maar waar blijven de maatregelen die hier invulling aan geven? Wat de minister tot nu toe heeft gedaan, staat haaks op wat ze zelf als visie uitdraagt.

Vorig jaar nog heeft de minister zich het vuur uit de sloffen gelopen om weer een paar jaar derogatie voor Nederland binnen te slepen. Derogatie (letterlijk: afwijking) wil zeggen dat de Nederlandse boer zich niet hoeft te houden aan de Brusselse norm voor bemesting. Die is maximaal 170 kilo stikstof (uit dierlijke mest) per hectare. Nederlandse boeren mogen 250 kilo gebruiken. Veel boeren vinden dat fijn, want dan hoeven ze minder mest af te voeren van het bedrijf en afvoeren kost geld. Derogatie past perfect in het principe dat mest afval is. Daar zoek je de goedkoopste oplossing voor.

Ga je van de kringloopgedachte uit, dan wordt mest een waardevolle grondstof en ga je kijken waar je die het beste in kan zetten. Voor het gras van de melkveehouder? Nee, want dat gras heeft aan 170 kilo stikstof meer dan genoeg om goed te groeien. Maar de aardappelen van een akkerbouwer die in de buurt zit, kunnen die extra kilo’s stikstof prima gebruiken.

Bovendien gaat het overschot van de melkveehouder sowieso al drastisch omlaag omdat hij – boerend vanuit de kringloopgedachte – al zijn eigen voer zelf gaat verbouwen. Hij gaat dus niet meer koeien houden dan hij met zijn eigen (kracht)voer kan voeren.

Achterhaalde werkwijze

Het is dan ook onbegrijpelijk dat de minister zich zo inspant voor derogatie, terwijl zij op hetzelfde moment achter haar bureau een totaal andere landbouwvisie zit te schrijven. Als je kringloopgedachte serieus neemt en dus niet meer die enorme hoeveelheden krachtvoer van elders op de wereld naar Nederland wilt slepen, en als je de akkerbouwers maant om in plaats van kunstmest dierlijke mest op hun akkers te gebruiken, dan is deze werkwijze compleet achterhaald. Het overschot is dan als sneeuw voor de zon verdwenen.

Hetzelfde beeld doemt op als je ziet hoe de minister met fosfaatrechten omgaat. De rechten gaan niet naar de boeren die een kringloop op hun bedrijf realiseren of dat verder willen optimaliseren. Nee, de rechten worden verdeeld volgens de status quo op de gekozen peildatum van 2 juli 2015. Boeren die toen te veel koeien hadden voor te weinig land, krijgen de daarbij behorende rechten en kunnen dus gewoon doorgaan met het produceren van hun mestoverschot (waar ze dan weer derogatie voor nodig hebben). Boeren die te weinig mest hebben en die hoogwaardige mest nodig hebben om hun kringloop te verbeteren, worden volledig geblokkeerd omdat de rechten al zijn vergeven aan de boeren die voor het landelijke mestoverschot zorgen.

Als de minister haar eigen kringloopgedachte serieus neemt, zou ze vandaag al moeten overstappen van een nationaal mestquotum naar een grondgebonden quotum, oftewel een quotum per bedrijf. Dan krijgt iedere boer de mogelijkheid om aan zijn eigen kringloop te werken.

Op de debatavond van Trouw zei de minister dat ze graag experimenteerruimte wil geven aan boeren die de kringloop op hun bedrijf willen verbeteren. Op ons bedrijf zouden we die ruimte graag willen hebben. De afgelopen jaren is onze plantaardige tak hard gegroeid. De dierlijke tak kon eerst niet meegroeien, omdat de melkquotering dat verhinderde, en nu is die geblokkeerd door de fosfaatrechten. Als de minister het serieus meent, moet zij nu die gezonde groeiruimte bieden. Haar visie staat bol van mooie woorden, maar als de daden uitblijven, worden de woorden hol.

Fipronil-eieren, het melkquotum, bijengif, mestfraude; het agrarisch bedrijf haalt de afgelopen jaren met grote regelmaat de kolommen van de krant, en vaak in negatieve zin. In de debatten die daarop volgen wordt vooral over de boer gesproken, niet mét hem. Volgens Trouw is het tijd die boer eens op te zoeken. Hoe gaat het anno 2018 met hen? Lees alles hierover in ons dossier De Staat van de Boer.

Lees ook:

‘De boer wil richting, die geef ik nu’

Minister Carola Schouten maakt zich zorgen over uitputting van de aarde. De huidige voedselproductie is onhoudbaar, zegt ze. Het roer moet om in de landbouw.