Ze leek haar werktraject te traineren, in werkelijkheid was ze doodsbang

Ze veegde steeds haar tranen weg, terwijl ik enigszins perplex keek naar de documenten die ik had meegenomen ter voorbereiding op ons gesprek. Ik had haar uitgenodigd omdat ze steeds haar afspraken afbelde en we wilden begrijpen waarom haar werktraject niet goed van de grond kwam.

Tijdens de voorbereiding had ik in haar dossier gezien dat een aanvraag voor bijzondere bijstand voor verhuiskosten was afgewezen, omdat ze vlak daarvoor haar spaargeld had besteed aan een reis naar het buitenland. In een e-mail had zij daarover verklaard dat ze bij haar moeder op bezoek was geweest. Het leek mij aanvankelijk dan ook begrijpelijk dat mijn collega haar aanvraag had afgewezen, want ze had dat geld immers kunnen besteden aan haar verhuiskosten. En toch intrigeerde deze keuze mij en ik vroeg of ze daar iets meer over wilde vertellen. Wat volgde was een waterval aan woorden en emoties.

Geterroriseerd door haar huisgenoot

Wat ik niet wist, wat al die woorden en getallen in haar dossier mij niet hadden kunnen vertellen en waar ik pas tijdens het gesprek achter kwam, was dat deze mevrouw een kamer huurde in een huis waar zij werd geterroriseerd door haar huisgenoot, een psychiatrisch patiënt die weigerde behandeld te worden. Zodra zij haar kamer uitliep begon hij te gillen in haar oren. Hij zwaaide met keukenmessen, dreigde kokend water over haar heen te gooien, bonkte ’s nachts op haar muren, bonkte urenlang op haar kamerdeur en bonkte op de deur als zij stond te douchen.

Ze sliep nauwelijks, durfde haar kamer amper uit te gaan en kon alleen nog boodschappen doen als hij in slaap was gevallen of even buiten de deur was, wat volgens haar nooit lang duurde. Aangiften bij de politie en smeekbeden bij de huisbaas hadden tot niets geleid. Volledig opgebroken door angst had ze een ticket geboekt om tot rust te komen bij haar moeder en eenmaal daar had ze besloten dat ze moest verhuizen als ze nog een normaal leven wilde leiden.

Het is heel moeilijk om de mens achter het dossier te blijven zien

Ik ben me er altijd bewust van gebleven hoe moeilijk het is om in deze tijd van digitalisering, van achter onze schermen zitten, de mens achter het dossier te blijven zien, als je alleen maar papieren of e-mails hebt om op af te gaan en je je oordeel moet baseren op getallen- en letterreeksen op je scherm. Zonder een stem die het verhaal vertelt en de mimiek die daarbij hoort. De valkuil om harder te oordelen en je eigen interpretaties erop los te laten, is groter dan we zouden willen toegeven.

Wat mijn collega’s en ik zagen als het traineren van haar traject, was haar angst om überhaupt naar buiten te gaan en wat wij beschouwden als een onverantwoorde financiële keuze, was haar vlucht uit een gevaarlijke en angstaanjagende situatie. Op papier leek ons oordeel heel logisch, maar deze vrouw herinnerde mij er opnieuw aan hoe al onze werkervaring, en al onze kennis en deskundigheid waarop wij leunen, ons op het verkeerde been kunnen zetten en hoe makkelijk we de mens achter het dossier kunnen kwijtraken.