Zal zwart Amerika Klobuchar of Bloomberg vergeven?

Het wordt woensdag doorbijten voor Amy Klobuchar en Mike Bloomberg. Tijdens hun optreden in het Democratische tv-debat in Las Vegas zullen ze meer dan ze gewend zijn aanvallen te verduren krijgen op hun vroegere daden en standpunten.

Tot nu toe deed Bloomberg niet mee met de debatten. En Klobuchar leek een kansloze kandidaat, het aanvallen niet waard. Voor beiden ligt dat nu anders.

Bloomberg boekt enig succes met de eigenwijze route die hij koos naar de Democratische kandidatuur. Hij slaat de eerste vier voorverkiezingen over – in Iowa, New Hampshire, Nevada – komende zaterdag – en South Carolina. Hij verzamelt ook geen donateurs, wat tot nu toe een voorwaarde was voor toegang tot de debatten. In plaats daarvan heeft hij honderden miljoenen uitgegeven aan tv-advertenties. Dat heeft hem landelijk al tot de eerste keus gemaakt van 14 procent van de Democraten. Alleen Joe Biden (19 procent) en Bernie Sanders (24) blijven hem nog voor.

En Klobuchar verraste met een goede uitslag in New Hampshire. Daarmee is ze nog niet favoriet voor de nominatie, maar maakt ze wel kans de aanvoerder te worden van de gematigde Democraten. Die willen dolgraag de socialist Bernie Sanders van de nominatie af houden. Hun favoriet was tot nu toe Joe Biden, maar na diens slechte resultaten in Iowa en New Hampshire wankelt zijn positie.

Bij goede peilingen hoort indringende aandacht, zo werkt dat in het verkiezingsseizoen. Kandidaten die eerst welwillend aan het woord werden gelaten en geprezen om hun geestige opmerkingen of trefzekere aanvallen op belangrijkere kandidaten, worden opeens zelf onder het vergrootglas gelegd. En dan kan het snel pijnlijk worden.

Het meest heeft Mike Bloomberg daar last van. Als je een lang en succesvol leven achter de rug hebt (hij is 78, rijk geworden met een bedrijf dat financiële informatie verspreidt en burgemeester van New York geweest) dan heb je per definitie ook brokken gemaakt. Daar kan ook Joe Biden (77, lang Congreslid en acht jaar vice-president) over meepraten.

Maar de brokken van Bloomberg hebben wel heel scherpe randjes. Als directeur-eigenaar van Bloomberg L.P. kon hij ongemeen seksistisch uit de hoek komen. De Washington Post publiceerde zaterdag een ‘vriendenboekje’ dat een (vrouwelijke) werkneemster voor hem samenstelde ter gelegenheid van zijn 48^ste verjaardag, in 1990, met zijn opvallendste ‘wijsheden’. Bloombergs uitleg bijvoorbeeld over hoe een goede verkoper in zijn werk moet staan: “Dat is iemand die vrouwen probeert te versieren in een bar door te zeggen: wil je neuken? Hij wordt heel wat keren afgewezen, maar hij neukt ook heel wat af!”

Destijds werd er om gelachen in het bedrijf, in ieder geval waar Bloomberg bij was. Het boekje is geen primeur van de Washington Post, het dook al vaker op wanneer Bloomberg politieke aspiraties vertoonde. In het verleden heeft een woordvoerder toegegeven dat hij sommige van de uitspraken ‘gezegd zou kunnen hebben’. Deze week zei een woordvoerder van zijn campagne dat geen enkele van de uitspraken erin van hem is.

Maar er zijn genoeg aanwijzingen dat er in zijn bedrijf een vrouw-onvriendelijke sfeer hing. Hij schikte onder andere een rechtszaak met een hoge medewerkster, die hij zou hebben toegevoegd, toen ze vertelde dat ze zwanger was: “Maak het dood!”, waarna hij wegbeende en mopperde: “Dat is al de zestiende.”

Ook aan minderheden, en vooral zwarten, heeft Bloomberg het nodige uit te leggen. Het boekje citeert hem mopperend tegen een vrouwelijke werknemer die geen oppas kon vinden: “Het is maar een baby. Het eet en schijt alleen maar, het ziet niet eens het verschil tussen jou en iemand anders. Alles wat je nodig hebt, is een of andere zwarte die niet eens Engels hoeft te spreken, om het te redden als het huis in brand staat.”

Grote gevolgen voor zwarte New Yorkers hadden Bloombergs ideeën over misdaadbestrijding tijdens zijn burgemeesterschap van die stad. Onder zijn bewind nam het ‘aanhouden en fouilleren’ sterk toe, het beleid dat burgers die ervan verdacht werden dat ze verboden wapens of drugs bij zich hebben, door de politie staande mogen worden gehouden. Volgens Bloomberg was het een goede methode om criminaliteit terug te dringen. Maar volgens burgerrechtenorganisaties werden in de praktijk bijna alleen zwarte en latino burgers er het mikpunt van.

Dat laatste wilde Bloomberg wel toegeven, maar hij zat er niet mee, zei hij in 2015, in een toespraak die afgelopen week opeens weer in de belangstelling kwam te staan. “Mensen zeggen: o mijn God, je arresteert al die jongens voor marihuana, en het zijn allemaal minderheden. Ja, klopt, en waarom? Omdat we alle agenten naar de buurten van minderheden sturen. Klopt ook. Waarom doen we dat? Omdat daar alle misdaad is.”

Inmiddels denkt Bloomberg er niet meer zo over, zegt hij. Vorig jaar bood hij er zelfs in een zwarte kerk in Brooklyn zijn excuses voor aan. Mogelijk meende hij dat echt, maar het kan ook zijn dat een ander standpunt hem beter uitkwam, omdat hij op het punt stond zich kandidaat te stellen voor het presidentschap.

Ook Amy Klobuchar heeft de zwarte gemeenschap iets uit te leggen. In Minnesota zit al achttien jaar een zwarte man, Myon Burrell, in de gevangenis voor een moord die hij mogelijk niet heeft gepleegd Hij werd vervolgd en berecht in de tijd dat Klobuchar aanklager was in Minneapolis.

Tot voor kort pronkte ze met die zaak in haar campagnetoespraken. Het was volgens haar een bewijs dat Amerika, en zeker zwart Amerika, op haar kan rekenen als het gaat om bestrijding van misdaad en wapengeweld die zwarten bovengemiddeld treffen. Het slachtoffer was een 11-jarig zwart meisje dat door een verdwaalde kogel werd geraakt terwijl ze thuis haar huiswerk zat te maken.

Dat er inmiddels twijfel is over Burrells veroordeling – getuigen hadden er belang bij hem erbij te lappen, maar hebben dat inmiddels herroepen – erkent Klobuchar. Als er nieuw bewijs is, moet dat onmiddellijk door een rechter worden beoordeeld, zei een woordvoerder.

Maar het is de vraag of ze er zo gemakkelijk mee weg komt. “Het was een angstige tijd als je jong was en zwart, en je zaak iets te maken had met bendes of drugs”, zei advocaat Mary Moriarty tegen persbureau AP. Volgens haar kwamen de aanklagers weg met slordig onderzoekswerk door in te spelen op de angst die witte juryleden koesterden voor niet-witte misdadigers.

Inmiddels moeten Klobuchar en Bloomberg juist een zwarte jury overtuigen. Afro-Amerikanen stemmen overwegend Democratisch. Het verlies in 2016 van Hillary Clinton was onder andere te wijten aan het feit dat die groep niet zo enthousiast naar de stembus kwam als in 2008 en 2012, toen Barack Obama de kandidaat was.

Tot nu toe leek Joe Biden de voorkeur te hebben van die groep. Maar volgens de laatste peilingen twijfelen steeds meer Afro-Amerikanen eraan of hij wel degene is die Donald Trump kan verslaan. De vraag is van wie ze, in dienst van dat doel, de misstappen uit het verleden het gemakkelijkst kunnen vergeven.

Lees ook:

Wordt het straks de relatief onbekende Klobuchar vs. Trump?

De laatste weken is er opeens meer aandacht voor Klobuchar. Politieke columnisten schrijven prijzend stukken over haar. Klobuchar biedt ‘een terugkeer naar normale toestanden’, schrijft bijvoorbeeld Steve Chapman in de Chicago Tribune.