De extreme flexibiliteit die werkgevers van hun winkelmedewerkers verwachten, is niet meer van deze tijd. Hierdoor haakt het personeel af, stellen Onur Erdem en Linda Vermeulen, bestuurders van FNV Winkelstraat.
Het personeelstekort in de winkelstraat is dagelijks in het nieuws. ‘Ben jij 6 dagen in de week beschikbaar?’ ‘Vind je het geen probleem om flexibel te zijn en wil je ook op weekenden, avonden en feestdagen werken?’ Wie goed naar de vacatureteksten kijkt, ziet al snel dat de oplossing eigenlijk heel simpel is: als je mensen wil aantrekken en wil behouden, zorg dan dat zij naast het werk een privéleven kunnen hebben.
De crux is: wíllen eigenaren van grote winkelketens het probleem wel oplossen, of is er toch iets anders aan de hand?
“Het leukste van mijn werk is dat het heel afwisselend is. Je weet veel van producten, adviseert klanten, houdt de voorraad bij”, zei een winkelmedewerkster uit de bouwmarkt onlangs tijdens een vakbondsbijeenkomst. Maar ze vertelde ook dat steeds meer verwacht wordt. “We moeten zes dagen beschikbaar zijn. Je rooster weet je pas drie weken van tevoren. Het is lastig om nieuwe mensen vast te houden en ook vaste medewerkers vertrekken. Je merkt dat geld dan minder belangrijk is: het privéleven staat op één.”
In je eentje
Voor ons werk bij de vakbond spreken wij veel winkelmedewerkers: van Mediamarkt, Hema, Ikea, Big Bazar, Wibra. Ja, het personeelstekort is een probleem. Veel leden vertellen dat zij vaak alleen staan, of in warenhuizen soms zelfs twee of drie afdelingen in hun eentje runnen. Zo sta je ineens als keukenexpert broodjes worst te verkopen. Geregeld wordt gevraagd of zij langere diensten willen draaien, of op hun vrije dag toch kunnen komen werken.
Veel winkelmedewerkers zijn loyaal, maar ze maken zich zorgen omdat het met Black Friday, Sinterklaas en Kerst op komst nog drukker wordt. Het vooruitzicht van veel ongeduldige klanten en misschien ook nog nieuwe coronamaatregelen, met alle discussies van dien, stemt winkelmedewerkers niet gerust.
Oplossingen zijn er genoeg. “Laatst werkte hier zo’n goede uitzendkracht. Waarom nemen ze haar niet aan?”, vroeg een verkoopster. Maar winkelketens weigeren uitzendkrachten in dienst te nemen, omdat dat op termijn een paar centen meer kost.
Ook voor inspraak en zekerheid over roosters zijn eenvoudige oplossingen te bedenken. Zo eisen we bij de Bijenkorf één extra vrije avond per week. Iedereen ziet dat de extreme, eenzijdige flexibiliteit die werkgevers verlangen niet meer van deze tijd is.
Toch zijn goede afspraken lastig te maken. De waardering voor de medewerkers als mensen met een privéleven ontbreekt en de gevolgen laten zich voelen. Ook daarom haken mensen af.
Altijd beschikbaar zijn
Waarom willen bedrijven de problemen niet oplossen? Het idee van een grote, goedkope poule medewerkers die je kunt inzetten wanneer het jou uitkomt, staat hoog op de verlanglijst van bedrijven. De werkgevers-organisaties AWVN en VNO noemen dit met een duur woord ‘interne flex’. Maar intussen zien we in veel winkels dat het ‘altijd beschikbaar zijn’ net zoveel onzekerheid met zich meebrengt als een flexcontract. Deze vorm van ‘contractwashing’ lijkt een mooie beweging naar meer zekerheid, maar inhoudelijk is het van hetzelfde laken een pak. Het is een bewuste keuze van grote bedrijven om steeds opnieuw te zoeken naar groepen mensen die de zware flex-omstandigheden enige tijd accepteren en dan weer afhaken, zoals jongeren, studenten, uitzendkrachten en arbeidsmigranten.
De retail in Nederland groeit. Misschien is het overaanbod van meer online, koeriers en shoppingmalls mede debet aan de grote vraag naar personeel. Hoe dan ook moeten we als werknemers en als burgers bedrijven onder druk zetten om de kwaliteit van banen te verbeteren. Zo blijft het vak van winkelmedewerker eerbaar, houden we een sociale cohesie in onze maatschappij, en worden we als klant goed geholpen in de winkels waar we zo graag komen.
Lees ook:
Werk genoeg, maar de vacatures worden niet ingevuld
Het personeelstekort in Nederland is groot: een kwart van de bedrijven heeft er last van.
Na de lockdown moet winkelpersoneel soms maanden overwerken
Werknemers van een behoorlijk aantal grote winkelketens moeten de komende tijd ongewild extra werken. Dit om uren te compenseren die ze vanwege de lockdown niet hebben kunnen maken. Onrechtvaardig, vindt vakbond FNV.
