Wilders juicht om de verkeerde man

Begrijpelijk als je bedenkt dat provocatie voor de PVV-leider een doel op zich is geworden en al lang niet meer één van de middelen om een hoger doel te bereiken. En ook begrijpelijk vanuit de veronderstelling dat zijn electoraat op dat van Trump lijkt.

Er gloort iets moois voor Wilders, al zal hij wellicht niet zo ver willen gaan als zijn Amerikaanse held. Nu al blijkt dat, eenmaal vlak bij de macht, ook hij compromissen sluiten moet. Daaraan heeft Wilders een broertje dood. Zie de Catshuisonderhandelingen onder het eerste kabinet-Rutte. Elk compromis betekent in zijn wijze van zien schade aan de zaak van deïslamisering.

Navo

Toch, erg rationeel is de vreugde van Wilders over de verkiezingsoverwinning van Trump niet. De nieuwe Amerikaanse president heeft immers in zijn campagne duidelijk gemaakt dat de Navo, eenmaal aan de macht, niet langer een hoge prioriteit zou zijn. Bovendien zou bij de verdediging van Navo-gebied de vraag of landen in Europa wel voldoende bijdragen aan de defensie-inspanning meewegen in zijn beslissing om mee te doen.

Dit kan kortom betekenen dat binnenkort de Nederlandse defensiebegroting fors omhoog zal moeten en dat gaat nu eenmaal ten koste van andere zaken. Bovendien, Nederland zal (meer) moeten gaan bijdragen aan de afschrikking van Rusland en dan niet door de grenzen hier dicht te gooien en te bewaken, maar aan de Pools-Russische grens ter afschrikking van Poetin. Met de strijd tegen de islam heeft dat alles niets te maken en toch put het de middelen uit.

Een rationele politiek zou Wilders al snel moeten doen concluderen dat Trump zijn man niet is. Maar dat doet er niet toe, als rationele politiek al ooit echt bestaan heeft en dominant geweest is. Bij Wilders of bij wie dan ook.

Eigen belang

Wat voor Wilders geldt, geldt ook voor de Amerikaanse kiezer. Die schijnt boos te zijn. Zijn of haar baan is verdwenen, geofferd op het altaar van de globalisering. Je bent boos en dan stem je op de man die het meest rauwe kapitalisme vertegenwoordigt dat je je maar kunt voorstellen. Hoe een man, die een winnaar is in de wereld van het vastgoed, bij uitstek de man zou kunnen zijn die de arbeider in de staalindustrie een betere toekomst kan geven, is een raadsel.

De crux, zo maakte een vooraanstaande analyticus van kiezersgedrag mij van de week duidelijk, zit in het feit dat dat uiteindelijk voor die bedreigde staalarbeider volstrekt niet van belang is. Opnieuw: aan de verbazing gaat een vooronderstelling vooraf over rationeel kiezersgedrag, in dit geval gedreven door het eigenbelang, die volkomen onterecht is.

Trump heeft uiteindelijk een snaar geraakt die niet eenvoudig te benoemen is. Daar ligt de hoop van de staalarbeider en de inspiratie van Wilders.

En tegelijkertijd ligt daar ook de wanhoop van de gevestigde politiek. De vraaggesprekken afgelopen zaterdag in deze krant met Klaver en Van Haersma Buma gaven niet veel aanleiding te denken dat de gevestigde politiek een begin van een antwoord heeft. Sterker, zij geven slechts aanleiding te denken dat de uitverkiezing van Trump en de onderliggende redenen hen nog immer in verlegenheid brengen. Veel woorden over serieus nemen en begrip tonen, maar dat klinkt vooralsnog behoorlijk gratuit als daaraan geen praktisch beleid wordt gekoppeld. Zeker als dat begrip wordt voorgesteld als krachtig argument om vooral de eigen stokpaardjes te blijven berijden.