We zijn steeds meer aan het verpeuteren

Ik heb weleens gehoord dat peutertjes die naar 'Sesamstraat' of 'Teletubbies' kijken vooral geïnteresseerd zijn in andere peutertjes. Ze vinden die babbelende poppen, Bert en Ernie, Lala, Po, wel leuk maar veren pas op als ze hun soortgenoten op tv zien, spelend in de zandbak of bezig in een kleuterklasje.

Je zou het een prille vorm van chauvinisme kunnen noemen of zelfs nationalisme: eigen volk eerst! En ik neem het ze niet kwalijk, als klein jochie lag ik als ik me goed herinner ook eindeloos en woordeloos over mijzelf na te denken en over mijn wereldje, wat voor rol mijn ouders en zusjes precies speelden, in wat voor kring ik opgroeide. Sociaal besef had ik nog niet, de echte buitenwereld kwam pas later. Net als bij die legendarische primitieve stammen waarvan de leden verbaasd in de camera of een spiegel kijken: hé, dat ben ik!

Illusie

Ik moet denken aan dat prachtige melancholieke gedicht van Du Perron 'Het kind dat wij waren' waarin hij het onbedorven, ontvankelijke kind beschrijft maar ook 'met reeds die donkre blik van vreemd wantrouwen', om de onbegrijpelijke, dreigende volwassen wereld die de illusie van het alleenzijn komt verstoren neem ik aan.

Ik ben, met vier huwbare dochters en op den duur toch ook wel kleinkinderen neem ik aan, van plan dat schouwspel van onvermengd beginners-egocentrisme intensief gade te slaan. Hier moet het gebeuren, hier slaan wij langzaam de brug naar ons verdere leven. Hoe ouder je wordt hoe meer omgeving je vervolgens opbouwt en op den duur vergeet je grotendeels nog als een peuter te kijken, je kijkt naar de wereld om je heen. Sociaal gedrag is gewenst.

Olifanten

Afgelopen zondagavond keek ik gelijktijdig naar 'Elephant, Family & Me' met Gordon Buchanan op bezoek bij een olifantenfamilie in Kenia en naar 'Door het hart van China': Ruben Terlou bezoekt Chinese families. De televisie heeft onnoemelijk veel troep te bieden maar er zijn toch ook series waar je wat van opsteekt. Misschien heeft u niet gekeken en niets is ergerlijker en vruchtelozer dan een verslag te horen van dingen die je niet zelf hebt gezien maar laat ik zeggen dat zowel Chinezen als olifanten ons nader zijn dan we wellicht denken.

Er zijn natuurlijk culturele en natuurlijke verschillen die het onderlinge begrip bemoeilijken maar heus, we lijken op elkaar en we kunnen iets van elkaar leren. Die ontdekkingsreis door andere werelden dan de jouwe is typisch voor de mens die de pure, onvermengde belangstelling voor zichzelf inwisselt voor kennis van de wereld. De opkomst van de selfie, mensen die in exotische wereldsteden de hele dag zichzelf lopen te fotograferen, lijkt me dan ook een flinke stap terug de peuterwereld in.

Inmiddels schijnen de jonge generaties ook het lezen van boeken te verleren, hoorden we in het nieuws, en ook dat betekent minder begrip voor andere werelden. Selfies, leesarmoede, PVV, misschien moet er eens een documentairemaker komen die de verpeutering van onze maatschappij in beeld brengt. Zoals Bert Haanstra ooit het animale in ons filmde maar dan dit keer met de volwassene als onmondig grut.

Lees hier de eerdere columns van Rob Schouten.