In het Nederlands voortgezet onderwijs wordt nog steeds niet begrepen hoe belangrijk Europa is en de rol daarin van Frankrijk en Duitsland, constateert Marjolijn Voogel, romanist, socioloog en bestuurslid van de Alliance Française.
Frankrijk houdt presidentsverkiezingen en die zijn spannend, ook voor ons. Op 24 april weten we of de Fransen Emmanuel Macron een tweede quinquennat gunnen – het mandaat voor een ambtstermijn in het Elysée, de residentie van de president. Hoe belangrijk deze verkiezingsstrijd is in tijden van nieuwe geopolitieke spanningen, legt NOS-correspondent Frank Renout goed uit in zijn video van 31 maart. Iedere docent Frans zou die in de klas moeten bespreken.
Het belang van Macron als Europees leider in de huidige Oekraïnecrisis en daarmee de rol van Frankrijk, maar ook die van Duitsland, moet niet worden onderschat. Dat geldt evenzeer voor de kennis van de talen en culturen van die landen. Juist nu blijkt hoe belangrijk Europa is. Helaas wordt dit in het Nederlandse voortgezet onderwijs nog steeds niet begrepen.
Dat onderwijs bevindt zich in een nog langer durend proces dan onze echte formaties, met adviezen en tussenadviezen vanuit het veld en de wetenschap.
Onderhandelen over uren per vak
Onder de vlag van Curriculum.nu zijn sinds 2016 verschillende teams bezig om de toekomst van het onderwijs te definiëren. In 2024 moeten kerndoelen en eindtermen zijn vastgesteld. Op dit moment wordt er druk onderhandeld over het aantal uren voor elk van de vakken op school.
Maar voor Frans en Duits zijn die uren quantité négligeable, verwaarloosbaar, voor degenen die geen Frans meer kennen. Schooldirecties mogen niet alleen zelf bepalen hoeveel uren aan vreemde talen worden besteed, maar ook óf ze dat überhaupt doen.
Het versterkt een al jarenlange trend die eind jaren tachtig werd ingezet met de overheidscampagnes ‘Kies exact’ en ‘Een slimme meid is op haar toekomst voorbereid’. Die richtten zich vooral op meisjes, om hen te stimuleren in minimaal één exact vak eindexamen te doen.
Steeds minder leerlingen kiezen talen
In meerdere opzichten is dit inmiddels achterhaald. Meisjes doen het vaak beter op school dan jongens en steeds minder leerlingen kiezen voor een talenpakket: 14 procent op het vwo en nauwelijks 10 procent op de havo kiezen het Cultuur- en Maatschappijprofiel.
Met uitzondering van Engels, vinden leerlingen talen vaak saai; examens Duits en Frans worden relatief slecht gemaakt. Het College voor Toetsen en Examens wijt dat aan de sterke daling van het aantal contacturen Frans en Duits op scholen. Ook het aantal studenten dat kiest voor een talenstudie neemt al jaren af. Zo stromen er minder talendocenten uit en zien schooldirecties zich verder gedwongen om het aantal uren voor buurtaalonderwijs te verminderen. Ouders vinden dat niet erg, zij zien liever dat hun kids science kiezen.
Ooit werden Nederlanders geroemd om hun talenkennis. Het heeft ons geen windeieren gelegd. English only is een ernstige vergissing en druist bovendien in tegen de Europese afspraak dat iedereen minimaal twee moderne vreemde talen leert beheersen. Om politieke, economische en culturele redenen ligt het voor de hand dat dit voor Nederlanders, naast Engels, Frans en Duits zijn.
Ons inlevingsvermogen verdwijnt
Met onze ooit geroemde meertaligheid verdwijnt bovendien ons inlevingsvermogen en begrip voor andermans culturen. Vaardigheden die cruciaal zijn in een steeds diversere samenleving.
Laat de strijd voor steviger verankering van het buurtalenonderwijs geen achterhoedegevecht worden, in tijden van verkiezingsstrijd en oorlog. ‘Die Grenzen meiner Sprache bedeuten die Grenzen meiner Welt’, aldus de filosoof Wittgenstein. Kennis van taal verbindt en opent nieuwe werelden.
Zulke openheid is cruciaal voor Nederlanders, die met een uurtje rijden al bij de grens staan. Voor burgers van een kleine natie, met een open economie en un esprit ouvert, een open geest, is talenonderwijs van levensbelang. Te beginnen met de taal van de buren.
Lees ook:
Minister Wiersma wil met een nieuw curriculum dringende achterstanden bij leerlingen wegwerken
Minister Wiersma oogst lof met zijn aanpak van de zich voortslepende discussie over een nieuw onderwijscurriculum.
Leerlingen hebben gelijk: taallessen zijn echt saai
Hou op met nep-communicatie. Oprechte interesse tonen in leerlingen en wat hen bezighoudt werkt als een tierelier om een vreemde taal te leren, ervaren Kirstin Plante en Carmen Meester, docenten Spaans en docentenopleiders bij Dynamic Language Learning.
