Wat zou mijn vader hebben gevonden van het pensioenverzet van de Fransen?

Zijn het meer dan een miljoen lanterfanters die dezer dagen de Franse straten vullen om te protesteren tegen de verhoging van de pensioenleeftijd van 62 naar 64 jaar? Zelf zien ze hun strijd als meer dan legitiem, als een antwoord op het destructieve kapitalisme dat hun geen welverdiende rust gunt.

Je kunt ze alle objectieve argumenten opdissen: dat we nu veel langer leven dan toen zij geboren werden, dat met pensioen gaan op je 62ste miljarden extra kost (die hun kinderen of kleinkinderen zullen moeten ophoesten) of dat de meeste EU-landen nu al een pensioenleeftijd van 65 jaar of hoger kennen. Niets helpt. Op de Franse tv worden veel demonstranten geïnterviewd, zoals een bejaarde activist van 72 jaar die uit solidariteit meeliep in een protestmars. Sinds zijn 55ste is hij al met pensioen, zoals tal van Fransen uit bepaalde beroepsgroepen. Mocht hij negentig worden, dan zal hij 35 jaar lang pensioen toucheren.

In Nederland verschijnen deze week analyses over de nogal getroebleerde relatie die Fransen onderhouden met werk. ‘Onder Fransen heerst een breed gedeeld idee dat werk verbonden is met uitbuiting’, schrijft de Volkskrant. Ik hoorde Jérôme Jaffré, een politicoloog van 73 jaar die nog steeds niet met pensioen is, zeggen dat Fransen een vroeg pensioen ‘als een sociale verovering’ beschouwen. En als we socioloog Jean Viard moeten geloven gaat deze opvatting terug naar ‘de hoogtijdagen van de linkse politiek’. Persoonlijk zou ik nog dieper in de tijd willen duiken, toen deze linkse politiek tijdens de Franse Revolutie (1789) ontkiemde. Het volk zag hoe het bijna omkwam van hard werken en honger terwijl de elite zich in duizenden kastelen (nu nog 45.000 in heel Frankrijk) vermaakte.

Nog steeds volgens Jean Viard ‘ziet men in Frankrijk werk als een plek van lijden’. Goed gezien, en dit begon in de twaalfde eeuw al toen het woord ‘travail’ (werk) ingeburgerd raakte. Aangenomen wordt dat travail uit ‘tripaliare’ komt en te maken heeft met een martelwerktuig (!) dat de Romeinen gebruikten om rebelse slaven te straffen. Dit zogenaamde ‘tripalium’ bestond uit drie palen waaraan het slachtoffer werd vastgebonden, en zo werd martelen met de tripalium ‘tripaliare’ genoemd. Werken is dus in Frankrijk van oorsprong synoniem van folteren en kwellen.

Laten we het voorafgaande toch relativeren: er bestaan heus wel Fransen die lol en zin in hun werk hebben. Alleen zullen ze niet snel de straat op gaan om tegen de verhoging van de pensioenleeftijd te demonstreren.

Tegenwoordig zie ik op de Franse tv ook scholieren en studenten enthousiast demonstreren tegen Macrons gedurfde hervorming. Nog geen twintig en nog nooit op een tripalium wreed gefolterd, maar nu al beven van angst voor je pensioen over 45 jaar.

Wat zou mijn vader hiervan hebben gevonden? De brigadier bij de Franse Nationale Politie bewoog hemel en aarde om niet op zijn 55ste met pensioen te hoeven gaan. Men gunde hem nog twee extra dienstjaren. Vervolgens vond hij tot zijn 73ste een baan bij de plaatselijke rechtbank, waar hij fier een zwarte toga droeg. Een voorbeeld dat niet door mijn broer en zus werd gevolgd: ze gingen respectievelijk op hun 55ste en 58ste met pensioen.

Drie keer per week werpt columnist Sylvain Ephimenco zijn blik op de actualiteit. Lees zijn columns hier terug.