Wat is de beste metafoor voor datadiefstal?

Er zijn bedrijven die internetgebruikers hun data aftroggelen. Dat is heel ernstig, maar niet iedereen beseft dat. Daarom gebruiken beleidsmakers metaforen, om de ernst van datadiefstal duidelijk­­ te maken. De voorzitter van de Autoriteit Persoonsgegevens, Aleid Wolfsen, heeft zo’n metafoor. “Gestolen data zijn veel erger dan een gestolen fiets”, zegt hij. Is het beeld overtuigend?

Een. Datadiefstal is weliswaar erger dan fietsendiefstal, maar toch associëren we door dit beeld gestolen data met een gestolen fiets. En natuurlijk, een gestolen fiets kan een forse schadepost zijn. Tegelijk, het is toch ook een beetje een fact of life in Nederland. Als een zoveelstehands stadsfietsje wordt gestolen, zijn we niet heel verbaasd. Nederland kent ook duizenden zwerffietsen zonder eigenaar. Kortom, je wordt niet gealarmeerd door het beeld van de fietsendiefstal. Daarvoor moet je terug naar de wereld van Swiebertje, Dik Trom, de Kameleon.

Twee. Datadiefstal is heel ernstig. “Je bént je data in het digitale tijdperk”, zegt Wolfsen terecht. Gestolen data worden gebruikt om te schofferen en chanteren, te intimideren en manipuleren. Stel dat iemand zegt “doodslag is veel erger dan een gestolen fiets” dat zouden we een rare uitspraak vinden. Doodslag is zo ernstig, dat je dat niet met die fiets vergelijkt. Het is van een compleet andere orde dan fietsendiefstal en zo is het ook met datadiefstal.

Wat is de goede metafoor voor datadiefstal? Het is lastig die te vinden, maar die fiets is geen goede kandidaat.

Met een slimme term kun je de werkelijkheid niet alleen beschrijven, maar ook maken. Hans de Bruijn is bestuurskundige en debatspecialist. Wekelijks analyseert hij de sturende taal van beleidsmakers.