Waarom we als krant tóch naar Qatar gaan

Als het wereldkampioenschap voetbal in Qatar tijdens nieuwsvergaderingen of evaluaties aan de orde komt op de redactie, dan klinkt steevast de vraag of we als krant daar wel heen moeten gaan. Hoe kun je over voetbalwedstrijden schrijven als je je realiseert hoeveel mensen er zijn omgekomen bij het bouwen van de stadions? Als je weet dat het dictatoriale en corrupte regime daar mensen de mond snoert of opsluit die kritiek hebben op dit WK of op het regime zelf? Als je weet dat journalisten zeer waarschijnlijk weinig vrijheid krijgen om over andere zaken te schrijven dan het voetbal zelf?

Het ongemak over dit WK leeft breed op de redactie, en overigens ook in de samenleving, de politiek en bij de KNVB. ‘Als het Oranje lukt om daar te scoren, dan zal het gejubel klinken in stadions waar het bloed van de doden bedekt wordt door de grasmat’, schreef onze chef sport John Graat eind november vorig jaar. Daarmee verwoordt Graat pregnant een emotie die de kern raakt: er zijn mogelijk duizenden mensen uit landen als Pakistan, Nepal en Bangladesh omgekomen om stadions, infrastructuur, hotels en appartementen te bouwen in de afgelopen jaren. Klussen overigens waarvoor het Nederlands bedrijfsleven in de rij stond om ze uit te voeren.

De vraag ‘wel of niet te gaan’ stond centraal tijdens een debat op de redactie, afgelopen donderdag. Bart Zuidervaart, chef politieke redactie, stelde dat Trouw daar niets te zoeken heeft vanwege de hierboven beschreven zaken. ‘Door daar te zijn normaliseer je een evenement dat geen normaal evenement meer is’, meende hij. Trouw kon het WK volgen vanuit Nederland, met behulp van televisie-uitzendingen en persbureaus. Anderen vonden dat ietwat halfhartig, omdat je dan wel over het toernooi blijft schrijven. Schrijf er dan helemaal niet over, was één van de oproepen. Dan geef je een duidelijk signaal af.

Het WK aangrijpen

John Graat kwam zelf aan het woord. Voor het eerst heeft hij als voetbalverslaggever geen zin in een WK, zegt hij, vanwege al dat bloed dat onder de grasmat ligt. Toch vindt hij dat Trouw moet gaan om daar ter plekke over het voetbaltoernooi te schrijven. De voetballers van Oranje en van de andere nationale teams hebben niets te maken met de wantoestanden in het land. Mensenrechtenorganisaties als Amnesty adviseren om dit WK niet te boycotten maar het aan te grijpen om over mensenrechten en arbeidsomstandigheden daar te schrijven.

Graat wees erop dat er zonder de toewijzing van het WK aan Qatar ook geen aandacht was geweest voor de zware en gevaarlijke omstandigheden waarin arbeidsmigranten daar tegen een laag loon en zonder rechten moesten werken. Trouw ging ook naar de Olympische Winterspelen in Peking eerder dit jaar, ondanks de schrijnende situatie waarin vele Oeigoeren daar verkeren.

De actie van cabaretier Freek de Jonge, die in 1978 samen met collega Bram Vermeulen opriep tot een boycot van het WK in Argentinië kwam ter sprake. Door die actie ontstond veel aandacht voor een regime dat duizenden politieke tegenstanders liet ‘verdwijnen’. Sportjournalisten, ook die van Trouw, schreven daardoor veel over de schendingen van de mensenrechten. De gruwelijkheden van het Argentijnse regime werden breed uitgemeten en dat heeft slachtoffers van het regime en nabestaanden toen ook geholpen, zeggen ze achteraf.

Dat moeten we nu ook doen. Media moeten niet thuisblijven maar het vergrootglas leggen op het regime van emir al-Thani. We zullen in de aanloop naar het WK regelmatig de vinger op de zere plekken leggen en ook tijdens het WK. En uiteraard zullen we over Oranje schrijven, maar wel voorzien van een zwart randje.