Vloeken is minder vaak taboe in de krant

Trouw publiceert principieel geen vloeken en voor schuttingtaal kan slechts een enkele uitzondering worden gemaakt. Het staat mooi in de redactieregels, maar de praktijk blijkt toch anders.

De kwestie

In de reportage op 11 juni over kermisexploitanten die protesteren dat ze nog niet open mogen door de coronaregels, zegt hun advocaat: “Ik zie de Efteling en andere dingen opengaan die toch wel erg veel op een kermis lijken”. In werkelijkheid sprak de advocaat over ‘verdomd veel op een kermis lijken’. De eindredactie heeft dit veranderd.

Diezelfde dag meldt de krant dat de verdachte die is aangehouden voor de moord op het Britse meisje Madeline McCann in 2007, verdacht wordt van meer wandaden. Het enige tastbare bewijs is een chatgeprek waarin hij zegt dat hij ‘een kleintje wil neuken’.

In een reportage over uitgaan in coronatijd op 15 juni schrijft de verslaggeefster dat de jonge vrouw die ze spreekt, het uitgaan in coronatijd ‘in één woord samenvat’. Dat is: “Kut”. Ze vervolgt: “Het spontane is totaal verdwenen. Daags van tevoren moet je vastleggen dat je gaat, en met wie.”

De standpunten

In het ‘Schrijfboek’ van de redactie staat: “Vloeken publiceert Trouw principieel niet, schuttingwoorden in het algemeen niet. Deze regel geldt ook voor citaten.” Vloeken, ook in de vorm van ‘verdomd’, druisen in tegen de kernwaarden van lezers. Voor schuttingwoorden kan een uitzondering worden gemaakt wanneer door schrappen ‘de werkelijkheid geweld wordt aangedaan’. Dat gebeurt alleen niet zo snel.

De binnenlandredacteur die ‘verdomd’ opschreef vindt dat schrappen geweld aandoet aan een citaat. “Je moet met vloeken heel terughoudend zijn. Maar dit is een milde versie. En in een reportage schrijf je op wat iemand zegt.” Deze woordkeus typeert volgens haar de verongelijktheid van de geciteerde. Ze acht het tijd om dit woord niet langer tot taboe te verklaren.

Een lezer meldt dat de schuttingtaal van de moordverdachte in de krant haar schokt. Ze vraagt zich af of de redactie erover heeft nagedacht. Jazeker, zegt de buitenlandredacteur die het stuk schreef. “Het is vervelend. Maar er gebeuren nou eenmaal vervelende dingen in de wereld en die moeten we melden. Hier is het functioneel.” Een gekuiste zin had volgens haar de verdachte minder goed getypeerd.

De binnenlandredacteur die de uitgaansreportage maakte, koos voor ‘het drieletterwoord’, omdat meerdere mensen die ze tegenkwam dit gebruikten om de sfeer te omschrijven. Ze merkt ook op dat gebruik van dit woord in jongerenkringen vrij algemeen is. “Dat wil je toch ook in beeld brengen.”

De coördinator van de eindredactie zegt dat de regels met vloeken in de praktijk ruimer zijn geworden: daar wordt gekeken of ze functioneel zijn. “Als door schrappen de betekenis echt zou veranderen, laten we het staan.” In de meeste gevallen wordt een woord als ‘verdomd’ volgens hem ‘gratuit’ ingezet: als algemene krachtterm. “Dat was hier ook zo, en daarom is het aangepast. Ik zou eerder gekozen hebben voor ‘verdraaid’, dat verandert de betekenis wat minder.” In een nieuwe versie van het ‘Schrijfboek’ wordt wat de coördinator betreft de huidige verruiming toegepast voor vloeken. “Hoewel wij er altijd veel in teksten zullen schrappen.”

De typering van het uitgaansleven past volgens de coördinator nu eenmaal goed bij de tijdgeest. De grove formulering van de Duitse verdachte is volgens hem zelfs cruciaal. “Het is het enige bewijs dat er is, en deze formulering geeft een heel ander beeld dan wanneer je het anders omschrijft. Je moet die informatie de lezer niet onthouden.”

De beschreven termen zijn volgens het krantenarchief dit jaar sporadisch in de krant gekomen.

Oordeel

De schuttingtaal van de verdachte is inderdaad cruciaal voor het artikel. Die is functioneel en voldoet aan de regels van de redactie – hoe zeer de lezers ook gelijk heeft dat het naar is om te lezen.

De ‘drielettertypering’ van het uitgaansleven was niet nodig geweest. Die is ook onprettig en hier zijn er andere manieren om duidelijk te maken wat de gasten vinden van de coronaregels. Het artikel verliest daarmee niet aan kracht.

Hoewel het vreemd aanvoelt om citaten te veranderen, moet de gratuite en dus onnodige vloek krachtig blijven geweerd. Het klinkt verstandig om de huidige strikte regel te veranderen zoals de eindredacteur noemt: niet schrappen als daardoor de betekenis verandert. Het is opmerkelijk dat dit al beleid is, terwijl de regels strikter zijn. De vraag is: klopt het idee op de redactie wel dat lezers nog steeds alle vloeken kwetsend vinden?

Wat is uw oordeel over vloeken in de krant? Mail: ombudsman@trouw.nl.