Versnippering gemeenteraad hoeft geen slecht nieuws te zijn

De versplintering van de gemeenteraad zet door. Gemeenten waar één partij een stevige meerderheid heeft, zijn steeds zeldzamer. De komende weken zullen ze er bij de collegevorming vaak met vier of vijf partijen tegelijk moeten zien uit te komen.

Dat hoeft niet per definitie een nadeel te zijn. Dit waren – opnieuw – de verkiezingen van de lokale partijen. De omvang van hun gezamenlijk winst reikte voor het eerst tot ruim 36 procent.

Dat zegt iets over wantrouwen richting de landelijke politiek en de afstand tot de landelijke politiek. Maar het zegt ook iets over de kracht van lokale partijen, hun vermogen om de afgelopen jaren redelijk succesvol mee te besturen en over de vooral lokale thema’s waarop de kiezers hun stem hebben gebaseerd. Veel partijen in de raad betekent vaak ook een meer diverse raad, waar meer burgers zich door vertegenwoordigd voelen.

Landelijke partijen wisten de verkiezingsuitslag voor zichzelf nog enigszins goed te brengen. Toch haalde geen enkele van deze partijen echt winst, van de grotere partijen noteerde alleen de PvdA een klein plusje. Stevig verlies was er wel, vooral bij CDA en VVD, en helemaal bij de SP. De versplintering die ook in de Tweede Kamer zichtbaar is, bracht op zijn beurt ook weer nieuwe fracties naar de gemeenteraden, zoals Volt en BVNL.

Belangrijke gemeentelijke taken

De versplintering kan zorgelijk zijn nu de gemeenten zoveel belangrijke taken moeten uitvoeren, op het moment dat het de slagkracht van gemeenten aantast. Van jeugdzorg tot duurzame transitie en armoedebeleid, de gemeente is de persoon achter het loket waarmee de meeste burgers te maken krijgen. Zij vertrouwen – zo bleek uit onderzoek voor deze krant – hun lokale bestuurslaag nog altijd meer dan de landelijke, maar het is wel zaak dit vertrouwen te behouden en waar kan te vergroten. Want het vertrouwen is vooral aan de randen van het land afgelopen jaar behoorlijk gedaald.

Dat moet lukken als de winnaars van deze verkiezingen hun verantwoordelijkheid nemen en de samenwerking opnieuw constructief aangaan. Lokale partijen hebben bewezen te kunnen luisteren naar wat er leeft. Creatieve vormen om burgers meer bij het bestuur te betrekken zijn welkom, maar de komende jaren komt het ook vooral aan op een goede uitvoering van taken. Denk aan Groningen, waar schadeherstel voor burgers zo tergend traag gaat, of de compensatie van de toeslagenaffaire, waarbij de gemeenten gevraagd is de gedupeerde ouders mede de helpende hand te bieden.

Lokale politiek is altijd de meest tastbare politiek geweest. Verbetering in de verhouding met burgers, de steun en het maatwerk dat hen in deze verkiezingen én vanuit het kabinet beloofd is, zal daar dan ook het eerst zichtbaar moeten zijn.