Er is geen wetenschappelijke consensus over het verbranden van biomassa. Of je voor of tegen bent, hangt vooraf af van je natuur- en wereldbeeld, betoogt Gert Jan Kramer, hoogleraar duurzame energievoorziening.
Menig Trouw-lezer zal verbaasd zijn geweest om in het artikel ‘Tien redenen om geen biomassa te verbranden’ van de hoogleraren Vet en Katan en drie dozijn hooggeleerde medeondertekenaars, te lezen dat zij een wetenschappelijke consensus presenteerden (Opinie, 10 oktober). Bart Strengers, onderzoeker bij het Planbureau voor de Leefomgeving, droeg woensdag in deze krant meteen een aantal wetenschappelijke tegenargumenten aan.
En waar Vet en Katan stellen dat het beter is om gas te stoken dan biomassa, konden we een maand geleden in deze kolommen lezen dat de hoogleraren Junginger en Nabuurs precies het omgekeerde beargumenteerden: biomassa is beter voor het klimaat dan aardgas (4 september). En dat stuk was weer een reactie op een eerder tegen-stuk. Wie de moeite neemt om verder terug te zoeken, vindt een pingpongspel op de opiniepagina’s. Een spel dat zijn pendant kent in de kolommen van wetenschappelijke tijdschriften. Er is nauwelijks een thema te vinden waarover minder consensus bestaat dan het gebruik van biomassa voor energie.
Beperkte wetenschappelijke consensus
Hoe kan dat? Allereerst: er is wel een wetenschappelijke consensus, maar die is aanzienlijk beperkter dan Vet en Katan c.s. willen doen geloven. De consensus is slechts dat biomassaverbranding alleen dan een nuttige bijdrage is aan de oplossing van het klimaatprobleem wanneer dit geen nadelig gevolg heeft voor de totale hoeveelheid koolstof opgeslagen in de bodem en in bovengrondse biomassa, én wanneer de totale CO2-uitstoot vanuit het bos en de energiesector lager is dan in een systeem zonder bio-energie. De bepaling van deze balans is vanzelfsprekend een complexe zaak, omdat de som moet worden genomen over ruimte en tijd. Met randvoorwaarden die niet eenduidig te bepalen zijn. En daarmee eindigt het zoals zo vaak in de wetenschap: ‘goed’ of ‘fout’, dat hangt er maar net vanaf…
Toch valt er nog net iets meer te zeggen over waarom juist het thema bio-energie zulke gepolariseerde reacties oproept. Ieder van ons kiest namelijk intuïtief de randvoorwaarden bij het opmaken van de koolstofbalans. Hoe we dat doen, wordt bepaald door ons natuur- en wereldbeeld: is dat arcadisch of imperialistisch? Oftewel: is de mens te gast in de natuur of is de mens heerser over de natuur? En ten tweede: zie ik de samenleving als ‘maakbaar’ of als onvermijdelijk imperfect en corrupt? Iedere generatie moet zelf zoeken naar een nieuw evenwicht, passend bij de uitdagingen van de tijd. Daarbij kan wetenschap tot steun zijn, maar zij is geen scheidsrechter.
Beter dan de bestaande praktijk
De generaliseringen van Vet en Katan zijn een veroordeling van biomassaverbranding, ingegeven door een arcadisch wereldbeeld in combinatie met de afwezigheid van geloof in generieke maakbaarheid. Junginger en Nabuurs redeneren vanuit een imperialistisch perspectief (de natuur kan en mag door ons gebruikt worden), maar zijn, net als Strengers, genuanceerder over maakbaarheid. Ze laten zien dat, mits aan de juiste randvoorwaarden voldaan is – een specifieke, beperkte vorm van maakbaarheid – de verbranding van biomassa beter is dan het verstoken van gas. Niet ‘goed’ of ‘fout’, maar beter dan de bestaande praktijk.
Of u, krantenlezer, ‘voor’ of ‘tegen’ bent is dus geen lakmoesproef of u ter zake kundig bent, maar zegt vooral iets over hoe u tegen natuur en maatschappij aankijkt. Afgelopen woensdag waren Vet en Strengers beiden aanwezig in de Tweede Kamer voor een Rondetafelgesprek over biomassa. Bij die gelegenheid zei Louise Vet dat de verdediging van de bijstook van biomassa een beetje lijkt op klimaatontkenning.
Het moet de Kamerleden bleek om de neus zijn geworden. Geen van hen wil immers aan de verkeerde kant van de geschiedenis eindigen. Ik hoop dat zij door mijn betoog gerustgesteld zijn. Zij kunnen naar eer en geweten de inzichten van de wetenschap langs de lat van hun politieke uitgangspunten leggen.
Lees ook:
Tien redenen om geen biomassa te verbranden
Hout als energiebron is schadelijk voor het klimaat, betogen 35 wetenschappers.
Biomassa verdient een bredere blik
Louise Vet en Martijn Katan bieden een beperkte blik op het debat over biomassa. De feiten zijn niet allemaal negatief. Sterker nog, een klimaatneutrale circulaire economie is zonder biomassa kansloos, aldus Bart Strengers, senioronderzoeker Klimaat en biomassa bij het Planbureau voor de Leefomgeving.
Bio-energie is beter voor het klimaat dan aardgas
Aardgas als energiebron blijven gebruiken brengt meer schade toe aan het klimaat dan reststromen biomassa, stellen Martin Junginger en Gert-Jan Nabuurs.
