Van QR-code terug naar racisme

Drie dingen zitten me nog erg dwars. Het eerste is het feit dat ik niet verwachtte dat ik gediscrimineerd zou worden door mensen die qua uiterlijk zo op me lijken. Dat is drie weken geleden gebeurd in een kroeg waar mijn huidskleur als reden werd genoemd om mij de toegang te weigeren (Trouw, 30 mei).

Het tweede is het feit dat de portiers in kwestie enige vorm van racisme ontkennen en mij verweten dat ik dronken zou zijn. Als moslim is dit voor mij een zware belediging. Mensen die mij kennen weten dat ik geen alcohol drink, niet rook en ook geen drugs neem.

Aandeel in wat er gebeurt

En het laatste dat me dwars zit is dat de gasten die in de rij stonden niets deden. Bang om hun privileges te verliezen zwegen ze. Ook zij waren voor mij medeplichtig. Zoals aartsbisschop Desmond Tutu ooit zei: “Als je neutraal bent in situaties van onrecht, heb je de kant van de onderdrukker gekozen”. Tutu zei dit in de geest van Ubuntu, dat er altijd sprake is van mede- en gezamenlijke verantwoordelijkheid. Omdat we allemaal verbonden zijn hebben we een aandeel in dat wat gebeurt, niet gebeurt en gaat gebeuren. Doordat deze omstanders zich afzijdig hielden kan het openbaar ministerie deze portiers niet vervolgen. Het zijn de woorden van twee portiers tegen die van mij en een vriend.

Inmiddels is de zaak met de kroeg gesust. De gemeente Utrecht, expertisecentrum Art.1 Midden Nederland, de politie, de eigenaar van de betreffende kroeg en ik hebben stevige gesprekken gevoerd. Die hebben tot een positieve wending geleid. Om elke vorm van discriminatie tegen te kunnen gaan, beloofde de eigenaar van de kroeg dat zijn portiers vanaf afgelopen zaterdag bodycams dragen. Op deze manier kunnen ze aantonen dat ze geen racistisch deurbeleid voeren. Dit op zich is een succes en dat doet me deugd.

Hoewel ik blij ben met de bodycams baal ik ervan dat deze twee portiers hun daad niet erkennen. Dat had een mooie start van verandering kunnen zijn. Erkenning van de waarheid en de pijn, vergeving en verzoening bestaan alleen bij het herstel en het vernieuwen van de relatie. En dat is wat in deze kwestie ontbreekt. Zolang dat niet is gebeurd kan ik deze vervelende ervaring niet afsluiten.

Portiersmoezen

Even snak ik naar mijn corona QR-code, dé oplossing voor deze specifieke racismekwaal, omdat deze uitstijgt boven de bekende portiersmoezen als, ‘je bent geen bekende gast’, of ‘je hebt niet de juiste kleren aan’ of het wijzen naar een handvol gasten met kleur om aan te tonen hoe divers ze zijn. Met de QR-code had ik deze ervaring niet gehad. Wat telde was of ik wel/niet gevaccineerd was tegen covid. Nu de kop van de pandemie is gedraaid, ben ik deze status aparte weer kwijt. Terug naar het hok waar mijn huidskleur mij reduceert tot een ongewenste bewoner van de spaarzame Nederlandse ruimte. Diegenen die gediscrimineerd werden voor het niet hebben van een QR-code, krijgen hun eigen plek en volledige privilege weer terug in de samenleving. Zal dit betekenen dat ze hun gezicht niet langer wegdraaien als ze ander onrecht zien?

Een paar maand geleden namen we samen de verantwoordelijkheid om corona de wereld uit te helpen. Nu de gezamenlijke vijand lijkt te zijn gestopt (mogen we hopen), gaan we terug naar het ‘normaal.’ Helaas geen nieuw normaal waarin we ons als mensheid van onze beste kant laten zien.

Als corona weer keihard de kop opsteekt, is het om ons weer een lesje te leren.