Van Gaal is pure wetenschap

Naast goede morele overwegingen om Rusland op dit moment te vermijden, geeft de afwezigheid van Oranje op dit hoogste podium ook een belangrijk signaal af dat ons voetbal moet veranderen. Maar hoe? Vorige week verscheen het boek van sportjournalist Hugo Logtenberg over de werkwijze van bondscoach Louis van Gaal tijdens het vorige WK in Brazilië waar Oranje verrassend derde werd. Het boek bevat naast kleedkamergeheimen - wist u dat Wesley Sneijder stiekem rookte? - ook inzichten in de methode Van Gaal die wetenschappelijk onderbouwd is.

1. Het beste team wint, niet de beste individuen

Van Gaal hamert er in de aanloop van het WK voortdurend op bij de spelers: we hebben niet de beste spelers, maar wel het beste team. Dat teams met het meeste talent niet altijd winnen wordt het 'te veel talent'-effect genoemd. Dit werd voor het eerst beschreven in onderzoek naar het gedrag van kippen in legbatterijen. Kippenboeren wilden de productie van eieren verhogen en zetten de best producerende kippen bij elkaar. De eieropbrengst viel echter tegen omdat de beste kippen ook de meest agressieve bleken te zijn. Het te veel talent-effect is ook vastgesteld bij beurshandelaars op Wall Street. Bedrijven op Wall Street gebruikten de individuele verkoopcijfers om de beste beurshandelaren te selecteren in hun team. De teamprestaties bleven echter achter, omdat deze talenten bezig waren met elkaar beconcurreren en te weinig oog hadden voor de collectieve prestatie. Recent onderzoek bij basketbal en voetbal laat ook zien dat mensen verwachten dat het team met het meeste talent wint, terwijl de prestaties van teams met de meest talentvolle spelers in werkelijkheid achterblijven.

2. Verzin iets nieuws

In de sportwereld heet dit 'play lefty'. Het begrip verwijst naar onderzoek onder linkshandige sporters. Terwijl nog geen 10 procent van de populatie linkshandig is, zijn ze oververtegenwoordigd in professioneel boksen en tennis (denk aan Rafael Nadal). Hun relatieve succes danken ze aan het feit dat tegenstanders, waarvan de meeste rechtshandig zijn, minder goed voorbereid zijn op hun spel. Van Gaal blijkt dit 'play lefty' goed te beheersen. Hij introduceert een nieuwe spelvariant en verrast de tegenstander met een list door zijn doelman te vervangen bij de penalty's in de kwartfinale.

3. Een sterke teamcultuur

Een sterke teamcultuur bestaat uit een set gedeelde waarden, normen, en regels hoe teamleden met elkaar omgaan. Van Gaal maakt in de voorbereiding een handvest met gedragsregels. Zo wordt afgesproken om kritiek op elkaar intern te houden en niet via de media te laten verlopen. Wie dat toch doet, vliegt eruit. Ook hecht Van Gaal veel aan gezamenlijk rituelen zoals eten. Uit recent managementonderzoek blijkt dat teams die met elkaar lunchen betere prestaties leveren.

4. Ontwikkel je talenten

De Oranjespelers noemen, bijna zonder uitzondering, Van Gaal als meest invloedrijke coach met wie ze ooit hebben gewerkt. Naast zijn enorme vakkennis heeft Van Gaal ook oog voor de persoon achter de voetballer. Hij onthoudt bijvoorbeeld hun verjaardagen en de namen van hun kinderen - het 'totale mens'-principe. Ook hiervoor krijgt Van Gaal steun uit de wetenschap. Onderzoekers luisterden naar de speeches van honkballers die in de Hall of Fame waren verkozen. Ze vergeleken de speeches van de absolute top met degenen daar net onder zaten. Ze turfden wie ze allemaal bedankten in hun speech en gebruikten dit als maat voor de sociale steun. Topsporters bleken meer steun te hebben ontvangen tijdens hun carrière, van familieleden, vrienden, jeugdtrainers, zakelijke adviseurs en rolmodellen die hun inspiratie gaven.

De methode-Van Gaal werkt, omdat die wetenschappelijk onderbouwd is. Mijn voorspelling voor het WK is dat niet het team met de beste spelers maar het beste team zal winnen.

Lees hier meer columns van Mark van Vugt over opvallend menselijk gedrag.