Statenverkiezingen laten juist zien hoe veerkrachtig onze democratie is 

Het stof is neergedwarreld. De kiezer heeft zich uitgesproken bij de verkiezingen voor Provinciale Staten en waterschappen. Luid en duidelijk, nou ja, in ieder geval luid.

Gevestigde partijen hadden het zwaar, de oudere nieuwkomer Forum voor Democratie leed zwaar verlies (al denkt partijleider Baudet daar anders over) en BBB was als nieuwe nieuwkomer de spectaculair grote winnaar. Van de traditionele partijen heeft het CDA de diepste en welhaast fatale electorale wonden te likken.

Hogere opkomst

In de reacties op de uitslag van met name de Statenverkiezingen klinkt ongerustheid door. Niet per se vanwege de nieuwe partijpolitieke verhoudingen, al klinkt in de onzekerheid over hoe BBB om zal gaan met het grote succes ook angst door. Sommigen lijken daarnaast voor het voortbestaan van het huidige kabinet te vrezen.

Maar de grootste ongerustheid lijkt ingegeven te zijn door het stellige vermoeden dat de aantrekkingskracht van BBB in hoge mate bepaald is door grote onvrede en diepe frustratie. Een ‘negatieve’ keuze. Een fors deel van het electoraat heeft af willen rekenen met de gevestigde politieke macht. Het land is verdeeld, bijvoorbeeld tussen platteland of regio versus stad of Randstad, en die verdeeldheid baart velen grote zorgen. Valt het land niet bijna uiteen?

Hoewel ik niet het zonnetje in huis wil uithangen, kan er ook op een andere manier naar de meest recente verkiezingen gekeken worden. Op een meer positieve manier, wijzend op het halfvolle in plaats van het halflege glas. Immers, bij een iets hogere opkomst dan bij de vorige Statenverkiezingen hebben de zogenoemde proteststemmers nog altijd gestemd. Op een partij die het electorale en politieke spel speelt op een geaccepteerde wijze. Volgens geldende regels, zonder die regels in essentie te betwisten – we weten van elders dat dat ook anders zou kunnen.

Plaats voor afwijkend geluid

Campagnes en verkiezingen activeren en manifesteren verschillen, en hebben vanuit hun aard een politiserend en polariserend karakter. Daar is niets ergs aan, dat is geen reden tot zorg. Sterker nog, als de verkiezingen van afgelopen week al iets laten zien, dan allicht dat het politieke en electorale bestel van Nederland opmerkelijk robuust en veerkrachtig is. Dat er een plek is voor nieuwe partijen met een afwijkend geluid, dat het als kiesgerechtigde burger mogelijk is om je tegen gevoerd en voorgenomen beleid uit te spreken. Dat er ruimte is voor onvrede en dat deze politieke onvrede op verkiezingsdag geuit mag en gekanaliseerd kan worden en direct door kan dringen tot volksvertegenwoordigende organen. Wellicht zelfs tot de besturen van in dit geval in eerste instantie de provincies, en via de Eerste Kamer indirect die van het land.

Prima toch! Was dat niet waarvoor verkiezingen zijn, om een wisseling van de politiek-bestuurlijke wacht te kunnen realiseren op een vreedzame wijze? Om burgers zich te kunnen laten uitspreken over beleid en politici? Dat dat bij forse onvrede met en angst voor beleid – stikstof is een steekwoord, er is aanzienlijk meer – resulteert in een stem voor andere dan gevestigde partijen in het algemeen en coalitiepartijen in het bijzonder? Wie daar moeite mee heeft, heeft toch iets weg van een slecht verliezer.

Bescheiden hoeraatje

Als het stof van 15 maart daadwerkelijk blijkt te zijn neergedwarreld en niet weer voortdurend zal worden opgeworpen, dan moet niet slechts BBB als winnaar worden uitgeroepen. Voor een enkel keertje een bescheiden hoeraatje voor het politieke en electorale bestel is dan misschien op zijn plaats, omdat het de kennelijk zo boze en ontevreden burger een gelegenheid bood woede en frustratie te uiten. Om zich uit te spreken. Wat een rood potloodje niet al vermag.

Lees ook:

Is de hoogste verkiezingsopkomst in ruim dertig jaar (mede) te danken aan de BBB?

Bij deze Provinciale Statenverkiezingen kwam zeker 57,5 procent van de kiezers stemmen. Het is de hoogste opkomst in meer dan dertig jaar.

Politiek Den Haag moet iets met de onvrede, maar wat?

De proteststem schuift op naar het midden van de politiek. Premier Rutte was gewend er pragmatisch mee om te gaan, maar dat gaat niet meer.