Schrijf de lezer het woord ‘wit’ niet voor

Het is logisch dat de redactie van Trouw het woord ‘wit’ verkiest boven 'blank’. Maar lezersbrieven daarop aanpassen, dat is glad ijs.

De kwestie

Het woord ‘blank’ hoort niet in Trouw thuis, schrijft de hoofdredacteur op 7 januari in zijn wekelijkse brief. Bij redacteuren is het in onbruik geraakt en de opinieredactie verandert het in lezersbrieven al in ‘wit’.

De lezers zijn kritisch in hun reacties. Afgelopen zaterdag plaatst de Verdieping een artikel waarin wordt vastgesteld dat ‘blank’ door steeds minder (nieuws)organisaties wordt gebruikt. Een taalexpert spreekt het vermoeden uit dat vast veel lezers van Trouw het wél eens zijn met de hoofdredacteur, die spreken zich alleen niet uit.

De standpunten

‘Blank’ is volgens de hoofdredacteur in onbruik geraakt, het heeft voor veel mensen de bijsmaak van superioriteit en het wordt geclaimd door extreem- rechtse kringen. Daarom is het beter het niet meer te gebruiken.

Dit komt grotendeels overeen met het interne handboek van de redactie, het zogeheten Schrijfboek. In een eerdere versie werd de keuze tussen wit en blank nog aan de auteur overgelaten. ‘Wit overheerst, maar respecteer blank’, zo vatte de vorige ombudsman het in 2017 samen. Maar zo is het dus niet meer. Columnisten hadden volgens de redactieregels nog wel deze keuze, maar dat lijkt door dit besluit van de hoofdredacteur ook afgelopen.

De mededeling dat ‘blank’ in lezersbrieven wordt aangepast, doet menig lezer de wenkbrauwen fronsen. In zijn brief de week daarop nuanceert de hoofdredacteur dit: in een lezersbrief waarin met ‘blank’ ook echt ‘blank’ wordt bedoeld, blijft het woord gewoon staan. Maar de standaard-uitdrukking wordt – of blijft, eigenlijk – wit.

Eén lezersbrief is met het woord ‘blank’ geplaatst

Wit heeft de voorkeur, maar een keiharde regel is dat niet, zegt de chef van de opinieredactie. Dat blijkt uit de lezersbrieven van de afgelopen twee jaar. In die periode zijn er in totaal 26 lezersbrieven binnengekomen waarin ‘blank’ wordt geschreven terwijl ‘wit’ ook goed mogelijk was. Een van deze 26 brieven is ongewijzigd geplaatst, dus met het woord ‘blank’.

Er is in twee jaar maar één brief geplaatst waarin ‘blank’ is gewijzigd in ‘wit’. De lezer was het niet eens met een eerder pleidooi voor een nieuwe filosofische canon, die volgens dit pleidooi te ‘blank’ zou zijn, zoals de lezer schreef.

Deze abonnee zegt desgevraagd dat hij zich eraan stoort dat Trouw meegaat in de keuze voor wit: ‘slecht vertaald Engels’, een ‘progressief’ initiatief. Dat moedigt volgens hem het denken in en praten over rassen alleen maar aan en past in het ten onrechte herhalen dat een bepaalde bevolkingsgroep te veel is vertegenwoordigd. Ook vindt hij het een miskenning van mensen voor wie blank de passende term is, zonder extreem-rechtse gedachten.

“Trouw is een van de drie kwaliteitskranten, maar moet oppassen voor politieke correctheid: het land voorschrijven hoe men moreel aan de goede kant staat, een kant die wordt bepaald door een kleine groep mensen vooral uit Amsterdam. Als abonnee verlang ik zelfstandig denken, zoals ik bijvoorbeeld zie bij columnist Ephimenco, ook al ben ik het niet altijd eens met hem.”

De lezer vindt dat de brievenredactie ‘blank’ moet laten staan.

Het oordeel

De argumenten voor gebruik van ‘wit’ door de redactie zijn overtuigend, hoewel lezers zoals deze brievenschrijver die bestrijden en vooral duidelijk maken dat ‘blank’ voor hen niets te maken heeft met extreem-rechtse sympathieën.

Dat is niet het verwijt aan de redactie, die maakt haar eigen keuzes. De expliciete bevestiging door de hoofdredacteur van die keuzes kan uitpakken als een lichte aanscherping, bijvoorbeeld bij de columnisten. Die geeft duidelijkheid.

Aanpassing van lezersbrieven is glad ijs. In een brievenrubriek moeten mensen vrij hun mening kunnen uiten, zoveel mogelijk in eigen woorden. En hoe moet de redactie bepalen of een lezer die ‘blank’ schrijft eigenlijk ‘wit’ bedoelt? De lezer die hier aan het woord komt, is er duidelijk genoeg over: blank. Doe dit alleen met medeweten van de lezer. En luister naar de waarschuwingen van deze lezer over het gevaar van politieke correctheid.

Het is goed dat de redactie deze zaak journalistiek oppakte, met een rondvraag bij anderen. Maar geef ook journalistieke aandacht aan mensen die het woord ‘blank’ nog steeds gebruiken. Want de taalexpert mag vermoeden dat veel lezers de redactie steunen, zeker is dit allerminst.