Samen een huis financieren: zo wordt wonen ineens wél betaalbaar

Vaker denken in wooncoöperaties kan de woningnood terugdringen, denken Frank Wassenberg, Trevor James en Valerie Nolte. Veel Nederlanders zijn daar ook aan toe.

Bij de gemeenteraadsverkiezingen stond wonen in veel gemeenten met stip op plaats één. Nu worden de college-akkoorden gesmeed. Wat worden daarin de afspraken over het aanpakken van de woningnood? Betaalbaar wonen, voor mensen met weinig geld, maar ook voor middeninkomens. Voor hen is een derde weg in het wonen een oplossing. Een alternatief tussen huren en kopen, blijvend betaalbaar en los van de grillen van de markt. De wooncoöperatie biedt kansen, dat blijkt uit ervaringen hiermee door heel het land.

Woningzoekenden met een (lager) middeninkomen komen moeilijk aan een woning. Dan hebben we het bijvoorbeeld over leraren, jonge stellen, mensen met een eerste baan na de studie, maar ook over (alleen overgebleven) senioren die uit hun ruime eengezinshuis weg willen. Zij behoren niet tot de doelgroep van de woningcorporaties, kunnen geen woning kopen en kunnen beleggershuren niet betalen. Maar ze willen en kunnen wel zelf verantwoordelijkheid nemen, mits ze daartoe de kans krijgen. Daarbij kan de gemeente het verschil maken. Helaas kennen veel gemeenten de mogelijkheden niet die wooncoöperaties bieden.

Er bestaat geen hard cijfer over de behoefte aan collectief, of coöperatief wonen. De invulling, dus de definitie, verschilt. De bewoners bepalen immers zelf wat ze samen willen doen en welke voorzieningen ze willen delen. Platform31 heeft recent ervaringen in binnen- en buitenland verzameld. Minstens 5 procent van de bevolking heeft behoefte aan enige vorm van collectief wonen. Lang niet iedereen dus, maar wel al snel een half miljoen huishoudens. Dat is een veelvoud van wat er nu bestaat.

Derde weg

Gemeenten moeten de wil opbrengen om deze derde weg, buiten de gebaande paden, op te gaan. Dat kan door met burgerinitiatieven samen te werken, zowel in de grote stad als in dorpen.

Een voorbeeld is Vrije Volkshuisvesting in Nuenen, een stichting die ijvert voor wooncoöperaties van groepen woningzoekenden. Er bestaan in Nederland al honderden projecten waar mensen collectief wonen, zelf de regie nemen, voorzieningen delen, naar elkaar omkijken en samen activiteiten ondernemen.

Gemeente kunnen wooncoöperaties in de nieuwe collegeakkoorden opnemen. Als een derde weg in het wonen, tussen huren en kopen in. Daarnaast kunnen gemeenten onder meer praktisch helpen door beschikbare gronden niet aan de hoogst biedende (lees: projectontwikkelaar) aan te bieden, maar aan een wooncoöperatie. En ze kunnen helpen met de financiering, door garant te staan bij leningen. Risico’s blijken in de praktijk verwaarloosbaar, maar rentetarieven dalen er fors door.

Koudwatervrees

In Nuenen wil men flexibele systeemwoningen plaatsen, zo uit de fabriek. Woningen die circulair, energieneutraal en all-electric zijn. En omdat ze verplaatsbaar zijn, kan de Crisis- en herstelwet worden toegepast. Dat verkort de proceduretijd met een jaar.

Er zijn dus veel voordelen van deze derde woonvorm. Waarom is er dan zo weinig ruimte voor? Dat komt door onbekendheid en koudwatervrees. Want de risico’s zijn uiterst beperkt. Mogelijke leegstand lijkt irreëel, gezien het grote woningtekort. Kans op wanbetaling eveneens. Er is nog nooit een wooncoöperatie in financiële problemen gekomen, terwijl er in Nederland vele honderden zijn.

Het grootste risico is eigenlijk het blijven steken in de bekende twee wegen: je huurt of je koopt. De uitdaging is om deze derde weg op te wíllen gaan. Veel kennis erover bestaat al. Nu nog: doen. Neem om te beginnen het realiseren van wooncoöperaties op in elk college-akkoord dat nu in de maak is.

Lees ook:

Aan lukraak tienduizenden woningen bijbouwen hebben we niet zoveel

Belangrijker is of mensen zich er thuis voelen, meent Shahid Talib, directeur Smart City bij Heijmans.

Wie een goede buur wil zijn is welkom in de woonvereniging, waar bewoners er voor elkaar zijn

Sociale woongemeenschappen zijn in opkomst. Nederland kent tientallen projecten waar huurders samenwonen met mensen die ondersteuning nodig hebben. ‘Mensen hier houden er rekening mee dat ik dingen niet altijd expres doe.’