Al in de ontwerpfase moet de veiligheid bij het recyclen aandacht krijgen, betogen Lotte Asveld, Britte Bouchaut en Frank Hollmann (TU Delft).
De circulaire economie is veelbelovend maar staat nog vaak op gespannen voet met veiligheid. Nog steeds overschrijden asfaltverwerkingsfabrieken de al in 2016 vastgestelde normen van benzeenuitstoot (Duurzaamheid & natuur, 2 februari). Veiligheid dient niet pas achteraf te worden gewaarborgd, maar al in het ontwerpen van circulaire processen te worden meegenomen. Dit kan volgens de methode safe-by-design, zoals wij aan de TU Delft ontwikkelen.
Nationaal probleem
De overheid bestempelt de benzeenuitstoot uit ‘duurzaam’ asfalt als ‘een nationaal probleem’. Tegelijkertijd blijkt het moeilijk om passende maatregelen te nemen. Handhaving door lokale overheden schiet tekort, en asfaltcentrales lijken de ‘nieuwe’ normen onmogelijk te kunnen gaan halen. De benzeencasus rondom asfalteren van wegen toont aan hoe belangrijk het is om veiligheid vanaf het begin centraal te stellen bij het creëren van een werkelijk duurzame circulaire economie. Veiligheid moet bovenaan staan bij het ontwerpen van circulaire processen, en niet pas achteraf ingevoerd worden als er al te veel gevestigde belangen zijn. Gebeurt dit niet, dan is de duurzame aura van de circulaire economie snel verleden tijd en verliezen burgers hun vertrouwen in deze
De safe-by-designmethode biedt handvatten om veiligheidsrisico’s in een vroeg stadium in kaart te brengen. Dit kan voor de hele levenscyclus van het product. Hoewel we risico’s nooit volledig zullen kunnen uitbannen, helpt deze methode wel bij de anticipatie op eventuele (latere) problemen. Het ontwerp van het product of proces kan waar nodig worden aangepast.
Alternatieven
Er zijn inmiddels alternatieven in ontwikkeling voor het verwijderen van benzeen uit asfalt door middel van verbranding. Aan de TU Delft werken we bijvoorbeeld aan verwijdering van benzeen met behulp van enzymen. Hierdoor kan benzeen hergebruikt of omgevormd worden tot een alternatieve grondstof. Niet alleen levert dit een veiliger eindproduct op, maar het hele proces kost ook nog eens minder energie.
De vraag is alleen wanneer en hoe dit toegepast kan worden in de bestaande asfalt-industrie. Inmiddels blijkt de situatie te ‘complex’ om veranderingen effectief door te voeren.
Als veiligheid het ondergeschoven kindje van de circulaire economie blijkt, zullen burgers snel afhaken. Bedrijven en overheden moeten zich ten minste houden aan normen. Maar bedrijven zouden niet alleen moeten voldoen aan de wettelijke norm, maar continu op zoek moeten blijven naar nieuwe risico’s en naar manieren om deze aan te pakken. Omdat regulering nu eenmaal vaak achterloopt op innovatie, moeten bedrijven(koepels) hier dus zelf actiever in worden. Alleen maar zwaaien met onderzoeken die aantonen dat de huidige risico’s ‘wel meevallen’ is de snelste weg naar het ondergraven van vertrouwen in de circulaire economie.
Onderzoek
Gezien de huidige problemen met veilige herwinning van grondstoffen, is een verdere ontwikkeling en toepassing van deze methode cruciaal . Hoewel het ministerie van infrastructuur en waterstaat al investeert in onderzoek naar safe-by-design, moet ook de industrie hierin verantwoordelijkheid nemen en openstaan voor dergelijke oplossingen.
Als dit niet gebeurt, krijgt de circulaire economie het imago van een makkelijke, profijtelijke en onveilige manier om van je afval af te komen.
Safe-by-design biedt een mogelijkheid om dit te voorkomen.
Lees ook:
Bij recycling van asfalt komt veel te veel kankerverwekkend benzeen vrij
Asfaltfabrieken overschrijden de norm van de kankerverwekkende stof benzeen bij de productie van ‘duurzaam asfalt’, soms in zorgwekkende hoeveelheden. Maatregelen blijven uit.
Onrust bij omwonenden om uitstoot van zeer kankerverwekkende stof benzeen; CDA en D66 eisen opheldering
De te hoge uitstoot van de kankerverwekkende stof benzeen door asfaltcentrales leidt tot zorgen bij omwonenden en lokale politiek. De landelijke fracties van D66 en het CDA eisen opheldering.
