Deskundigen van Avans Hogeschool concluderen na onderzoek in opdracht van de Tweede Kamer dat psychisch geweld niet strafbaar kan worden gesteld in onze wetgeving. Maar talloze andere landen tonen aan dat het wel kan. Dus stel het expliciet strafbaar, betoogt Tako Engelfriet, voorzitter van de stichting Het Verdwenen Zelf.
De Tweede Kamer vroeg vorig jaar unaniem om een onderzoek naar de expliciete strafbaarstelling van psychisch geweld. Waarom? Veel Kamerleden krijgen net als wij al jaren schrijnende berichten van slachtoffers van huiselijk geweld. Zij getuigen van fors psychisch geweld zonder dat instanties het zien of ingrijpen. Plegers kunnen hun partner of kinderen jarenlang vernederen, intimideren, dwingen, manipuleren, isoleren en controleren zonder enige strafrechtelijke consequentie.
Ook menig professional luidt de alarmbel. Er is immers geen wetgeving of beleid, terwijl het één van de grootste geweldsproblemen van Nederland is. Uit cijfers van het CBS blijkt dat jaarlijks circa 700.000 volwassenen en minimaal 25.000 kinderen slachtoffer zijn van psychisch geweld. Instanties zien slechts het topje van de ijsberg: slechts vier procent van de volwassen slachtoffers meldt zich bij hen.
Fysieke klachten
Jarenlang psychisch geweld meemaken leidt tot langdurige klachten. De gevolgen zijn even groot als bij seksueel en fysiek geweld: depressies, angststoornissen, burn-out, verslaving en allerlei fysieke klachten. Dit kost Nederland bijna een miljard euro per jaar. Bovendien gaat aan gezinsmoord en partnerdoding bijna altijd een patroon van psychisch geweld vooraf. Juist het niet signaleren en ingrijpen werkt ernstige excessen in de hand. Recent bracht Avans Hogeschool op verzoek van de Tweede Kamer een rapport uit over de mogelijke strafbaarstelling van psychisch geweld.
De bevindingen in het rapport stellen teleur. Strafbaarstelling zou niet passen in onze wetgeving. De geraadpleegde professionals stellen dit zonder rechtsvergelijkend onderzoek te hebben gedaan en zonder de ontwikkelingen in andere Westerse landen te kennen. Onder andere Engeland, Nieuw-Zeeland, Ierland en Frankrijk verschillen qua rechtssysteem flink en toch hebben zij allemaal psychisch geweld wel expliciet strafbaar gesteld. Het kan dus wel.
Psychisch geweld zou lastig te bewijzen zijn. Dit wordt weersproken door de realiteit: rechters in Engeland bijvoorbeeld veroordelen jaarlijks honderden plegers. De Engelse politie heeft voldoende forensische experts, instrumenten en wetenschappelijk onderbouwde methodieken om bewijs te verzamelen. Het gevolg? Meer veroordelingen, maar ook meer meldingen en arrestaties.
Zonder handhaving tandeloos
Een andere wijdverbreide misvatting is dat strafbaarstelling niets zou oplossen. Alleen goede zorg zou dat doen. Terwijl dit allebei nodig is. Strafbaarstelling zonder zorg is symptoombestrijding, zorg zonder handhaving is tandeloos. De strafbaarstelling van psychisch geweld was in Engeland ook de katalysator van opleidingen en kenniscentra voor professionals, lespakketten voor scholen, richtlijnen voor politie en publiekscampagnes.
In Nederland blijven slachtoffers echter in de kou staan, omdat onze regering meent dat het huidige strafrecht voldoende aanknopingspunten biedt. Dit is slechts een papieren werkelijkheid: aangifte doen is immers onmogelijk, veroordelingen zijn er vrijwel niet. In de huidige rechtspraak moet een slachtoffer letterlijk wachten totdat de pleger een forse klap uitdeelt of gaat stalken. Pas dan is er een mogelijk strafbaar incident.
Nederland voldoet nu niet aan het Kinderrechtenverdrag en het Verdrag van Istanbul tegen huiselijk geweld. We staan samen met België, Oostenrijk en een aantal Oost-Europese landen in een treurig stemmend rijtje landen dat weigert strafbaarstelling in te voeren. De Raad van Europa en internationale huiselijk-geweldexperts hebben de regering hiervoor al meermaals op de vingers getikt, zonder dat de politiek in actie kwam.
Uit het rapport komt duidelijk naar voren dat psychisch geweld zeer ernstige gevolgen heeft. Dat zou genoeg reden voor de regering moeten zijn om een norm te stellen. Slachtoffers verdienen meer dan een vage toezegging of de gemakzucht die spreekt uit iets ‘complex’ noemen. Strafbaarstelling is gewoon haalbaar. Regering, zorg er dan voor.
Lees ook:
Huiselijk geweld gaat vaak gepaard met economisch geweld. ‘Het kan heel subtiel in zijn werk gaan’
Economisch geweld is een nog onbekende term, maar veel slachtoffers van huiselijk geweld hebben ermee te maken. ‘Het kan zijn dat vrouwen niet beseffen dat ze slachtoffer zijn.’
Als je door de coronacrisis binnen moet blijven in een huis vol geweld
Deskundigen waarschuwen dat er door de coronamaatregelen waarschijnlijk meer huiselijk geweld plaatsvindt. Uit het aantal meldingen blijkt dat nog niet. Is er een onzichtbaar drama gaande achter voordeuren?
