Nederlanders die vanuit het buitenland willen stemmen, hebben tal van hindernissen te nemen. Dat kan beter, schrijven Eelco Keij in New York en Anita Pannebakker in Brussel. Zij zijn de nummer 1 en 2 op de kieslijst van D66 voor het Kiescollege niet-ingezetenen.
Nederlanders in maar liefst 177 landen mogen in maart voor het eerst vanuit het buitenland stemmen voor de Eerste Kamer. Zij brengen een stem uit op het Kiescollege niet-ingezetenen; een soort buitenlandprovincie. Maar of die stemmen ook aankomen en worden meegeteld, is uiterst onzeker, zoals iedere keer.
Voor de OVSE, de Europese organisatie die in veel landen bekijkt of verkiezingen eerlijk verlopen, staat een ‘eerlijke verkiezingsstrijd’ centraal. Nederlanders in het buitenland kunnen dat wel vergeten: de praktijk lekt en frustreert te veel, terwijl er een goed alternatief is.
Om te kunnen stemmen vanuit het buitenland moet je een serie tijdsgebonden, mentale, praktische en onveilige horden nemen. Tijdsgebonden, omdat je je vóór een bepaalde datum moet registreren, lang voor de verkiezingen beginnen te leven, én omdat je stembiljet al ruim voor de verkiezingen op de post moet naar Den Haag, of afgeleverd bij de lokale diplomatieke post om meegeteld te kunnen worden.
Opnieuw registreren
Een mentale horde, omdat er veel voorwaarden zijn om deel te nemen. Zo moet je weten dat de permanente registratie voor kiezers – enkele jaren geleden aangekondigd – net even níet geldt voor deze nieuwe verkiezingen: opnieuw registreren dus. Daarnaast moet je begrijpen dat je eerst je briefstembewijs, inclusief twee enveloppen, in de bus gaat ontvangen (althans, dat hoop je), en dat je dat zelf op basis van instructies moet samenvoegen met het later toegestuurde stembiljet en een kopie van je identiteitsbewijs.
Bijzonder is nog dat het stembiljet wel per mail kan worden toegestuurd, maar het briefstembewijs niet. Ironisch: mocht je het niet ontvangen en uit voorzorg zelf aan de bel trekken, dan krijg je het alsnog toegestuurd. Nu wél per mail. Bovendien is de stemenvelop voorbedrukt met een Haagse bestemming; verwarrend als je je stem liever – slimmer! – naar de dichtstbijzijnde diplomatieke post wilt sturen.
Dan de praktische valkuilen. Zo besloot bij een vorige verkiezing de Amerikaanse post, de USPS, die feloranje stemenveloppen maar eens een tijdje apart te leggen – het waren er wat veel, het viel op, wie weet wat erin kon zitten! Dan komt je stem niet op tijd aan natuurlijk. Ook is de voorbedrukte Haagse adressering soms onbegrijpelijk voor posterijen van andere landen, zoals Zambia en China. Gevolg: je stembiljet komt te laat aan en je doet al niet meer mee voordat het proces goed en wel begonnen is. Daarnaast, hoe verder weg je woont, hoe meer buitenlandse posterijen er tussen jou en Den Haag staan en dus hoe kleiner je kansen op volledige deelname, in tegenstelling tot Nederlanders die bijvoorbeeld in België en Duitsland wonen. Oftewel: de ene Nederlander in het buitenland heeft een grotere kans op succesvol stemmen dan de andere.
Kopie identiteitsbewijs
Tot slot willen we benadrukken dat in deze opvallende feloranje enveloppen een kopie van je identiteitsbewijs moet worden meegestuurd. Een gemakkelijker doelwit voor identiteitsdiefstal bestaat bijna niet. Kortom, deze verkiezingen zijn ook nog eens onveilig voor de persoonlijke gegevens.
Dat Estland al jarenlang veilig online stemt, weet iedereen. Maar ook Frankrijk heeft vorig jaar bij de presidentsverkiezingen laten zien dat online stemmen een betrouwbaar alternatief is geworden. Alle Fransen in het buitenland mochten online meedoen. Een succes.
Dus is er geen excuus meer. Vroeger kon je nog zeggen: wat wij regelen aan verkiezingen is eerlijk, gezien de wereld waarin we leven. Nu we zien dat veilig online stemmen mogelijk is, is dit onhoudbaar.
En daarmee zijn de papieren briefstemverkiezingen voor Nederlanders in het buitenland in essentie ontoegankelijk, achterhaald, ongelijk, onveilig, niet-inclusief en oneerlijk. Politici, u bent aan zet.
Lees ook:
Primeur: landgenoten in het buitenland stemmen mee voor de Eerste Kamer
Ook Nederlanders die in het buitenland wonen mogen dit jaar meestemmen voor de Eerste Kamerverkiezingen. Daarvoor hebben zich ruim 37.000 mensen geregistreerd, meldde de gemeente Den Haag.
Meer dan ooit draaien de Provinciale Statenverkiezingen om onze ruimte
Landelijke partijleiders mogen dan de indruk wekken dat de Provinciale Statenverkiezingen vooral belangrijk zijn voor de Eerste Kamer, voor de burger staan er andere zaken op het spel. In de provincies tekent zich steeds duidelijker een strijd af: die om de schaarse ruimte.
