Passende traumabehandeling kan zelfdoding bij jongeren voorkomen

Hoe kan het aantal zelfdodingen onder jongeren zo drastisch stijgen? Bij deze vraag wordt een belangrijke factor steeds opnieuw over het hoofd gezien: uit internationaal onderzoek blijkt dat 80 procent van de jongeren die een poging tot zelfdoding doen, als kind langdurig en ernstig zijn mishandeld, verwaarloosd of seksueel misbruikt.

Wetenschappelijk onderzoek van het Trimbos Instituut wees in 2007 al uit dat 50 tot 70 procent van de Nederlanders van 18-65 jaar met psychische problemen, als kind te maken heeft gehad met mishandeling, verwaarlozing en/of seksueel misbruik. Dat zijn schokkende cijfers.

In 2006 benoemden VWS en Zorgverzekeraars Nederland de gespecialiseerde traumabehandeling van ggz-patiënten die lijden onder de gevolgen van vroege traumatisering, tot een van de drie belangrijkste knelpunten in de ggz. Naast autisme en forensische psychiatrie, waarin fors is geïnvesteerd. Maar zo'n investering is niet gebeurd in de gespecialiseerde ggz-traumabehandeling voor vroeg getraumatiseerde patiënten.

Wachttijden zijn er onaanvaardbaar lang en als patiënten wel bij een ggz-instelling aangenomen worden, krijgen ze veelal kortdurende behandelingen van volstrekt onvoldoende omvang en kwaliteit. Het is niet alleen de wachtlijstproblematiek, maar ook gebrek aan kennis, onvermogen en zelfs onwil van instellingen om gespecialiseerde traumabehandeling te bieden (want te lang, te duur en te ingewikkeld).

Multidisciplinair

Kortdurende traumabehandelingen zoals twee weken EMDR of acht sessies trauma-exposure, nu de trend, zijn volstrekt onvoldoende en helpen deze jongeren niet naar een gezonde toekomst waarin zij volwaardig mee kunnen draaien in de maatschappij. Behandeling volgens alleen een suïcide-protocol, waarbij er geen aandacht is voor de vroege traumatisering en gespecialiseerde traumabehandeling ontbreekt, is geen oplossing voor de uitzichtloosheid, eenzaamheid en de wens 'er niet meer te willen zijn'.

Dit leidt tot zelfdodingen en tot een generatie van toekomstig chronisch psychiatrisch patiënten. Het zorgt voor onnoemelijk persoonlijk leed en kost de maatschappij ook jaarlijks enkele miljarden aan zorgkosten, zoals het Trimbos Instituut onlangs berekende.

Beter is het deze jongeren en volwassenen te bevragen en goed te diagnosticeren op vroege traumatisering, en hun vervolgens passende traumabehandeling te bieden.

Vanwege de vaak langdurige en complexe traumatisering en de vaak samenhangende psychische, fysieke en sociale problemen, hebben ze multidisciplinaire traumabehandeling van enkele jaren nodig. Diagnostische methoden en wetenschappelijk onderbouwde behandelmethoden zijn beschikbaar, maar moeten dan wel aangeboden worden. Dat komt de effectiviteit van de ggz ten goede.

Amerikaans onderzoek naar de effectiviteit van langer durende traumabehandeling laat namelijk zien dat de psychische problemen significant afnemen na de eerste behandelfase en verder verminderen naarmate de gehele behandeling wordt doorlopen. De zorgkosten dalen navenant.

Nijpend gebrek aan kennis

Een knelpunt dat al in 2006 is benoemd, vraagt anno 2018 dringend om een oplossing. We hebben de staatssecretaris gevraagd om op zo kort mogelijke termijn in te grijpen in de ggz om het nijpende gebrek aan kennis op te heffen en de behandelcapaciteit en -kwaliteit te verhogen voor ggz-patiënten met vroege jeugdtrauma's. Maar beter is natuurlijk als de ggz het vanuit haar professionele verantwoordelijkheid zelf oppakt.

Sociaal-wetenschapper Martijne Rensen is directeur van het Centrum Late Effecten Vroegkinderlijke chronische Traumatisering (CELEVT)

Lees ook:

Er komt een onderzoek naar de toename van zelfdoding onder jongeren

Meestal ligt het aantal suïcides onder jongeren rond de 50 in een jaar, maar in 2017 schoot dat omhoog naar 81. Staatssecretaris Paul Blokhuis (Volksgezondheid) gaat kijken of er sprake is van een eenmalige piek of dat er iets anders aan de hand is.

Zelfdodingen bij jongeren onder de 20 jaar bijna verdubbeld

Het zijn akelige cijfers, en daarom twijfelde Tanja Traag van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) of ze hier niet terughoudend mee moest omgaan. Maar ze vragen ook om maatschappelijke aandacht. Het aantal zelfdodingen onder jongeren van 10 tot 20 jaar, is toegenomen van 48 in 2016 tot 81 in 2017.