Overbevolking? Nee, overconsumptie is het probleem

De VN hebben in hun laatste schatting laten weten dat de wereldbevolking binnenkort de 8 miljard aantikt en over ruim een halve eeuw het maximum van zo’n 10 miljard gaat bereiken. Dat betekent dat degenen die na of in 2000 zijn geboren de daling gaan meemaken. Maar misschien maken degenen die in de jaren tachtig geboren zijn het al mee, want de prognoses worden iedere paar jaar iets gunstiger: het maximum aantal wereldburgers wordt steeds iets lager en het moment waarop we het gaan bereiken, valt steeds iets eerder.

Toch begrijp ik dat sommigen het nog steeds benauwd krijgen van de prognoses. 10 miljard mensen is niet niks, zeker niet met de grote wereldproblemen die we hebben: regionale voedseltekorten, droogte, opwarming van de aarde en een stikstofprobleem.

Ik zie met enige regelmaat ingezonden brieven in de krant verschijnen waarin aanbevolen wordt om serieus zaak te maken van ‘het aanpakken van de bevolkingsgroei’.

Verspillende consumptiepatronen

Ik maak me eerlijk gezegd helemaal niet zo druk om die schattingen. Niet omdat ik denk ‘na mij de zondvloed’. Maar omdat ik het onderzoek ken dat laat zien dat het probleem niet zit in de aantallen mensen, maar in de enorm verspillende consumptiepatronen van de westerse mens. Als bevolkingskrimp ergens zou helpen, dan zou dat bij ons in het rijke Westen zijn met onze auto’s, vleesconsumptie, airco’s, vliegreizen en steeds grotere woonoppervlakten per persoon, om maar wat te noemen. We moeten dus snel duurzaam worden.

Het grootste deel van de wereldbevolking oefent geen noemenswaardige druk uit op de draagkracht van de aarde. In grote delen van Afrika, Azië en Latijns- Amerika is vlees eten een luxe, gebruikt men vooral de benenwagen, is airco onzin en gaat men niet op vakantie.

Maar, zullen de bezorgde brievenschrijvers tegenwerpen, die mensen willen wel allemaal ons consumptiepatroon!

Ze hebben hier een punt. De armeren willen al eeuwenlang spullen hebben die alleen binnen het bereik van de rijken waren: van witbrood een halve eeuw geleden, tot vliegreizen naar Spanje vandaag de dag. En geef ze eens ongelijk. Het zou wel heel arrogant zijn als de beter gesitueerden die daar zelf van genoten hebben nu zouden zeggen: ‘nee, nu mag het niet meer, hoor, want het is ongezond en slecht voor het milieu’.

Verplichte sterilisatie?

Maar stel nu dat we de bevolkingsgroei ‘serieus gaan aanpakken’: ik ben altijd benieuwd hoe die bezorgde brievenschrijvers dat voor zich zien. Bedoelen ze dan verplichte sterilisatie van Nederlandse jongens en meisjes van rond de 16 jaar? Verplichte abortus bij Europese en Amerikaanse vrouwen die al een kind hebben? Of denken ze stiekem aan zulke maatregelen in ontwikkelingslanden? Voor de effectiviteit zullen vooral de geboorten hier bij ons beperkt moeten worden. Maar wie moet dan later voor de zorg, het inkomen en het voedsel zorgen?

Laat ik eindigen met de oplossing die al lang aan de gang is. De oplossing die ervoor zorgt dat de prognoses telkens gunstig worden bijgesteld: scholing voor meisjes en economische zelfstandigheid voor vrouwen wereldwijd. Want dat is veruit de belangrijkste reden waarom vrouwen vrijwillig kiezen voor minder kinderen.