Over Zwarte Piet kwamen meer mensen aan het woord dan vier witte kinderen

‘Een gemiste kans’, vonden chefs na een lange maandagochtenddiscussie. Toen een mix van witte en zwarte kindergedachten niet haalbaar bleek, had het sein op rood gezet moeten worden, concludeerde de chef nieuwsdienst zelfkritisch.

Hoe haalt de redactie het in haar hoofd om in Noord-Brabant witte kinderen te vragen naar hun gedachten over Zwarte Piet en zwarte kinderen in pakweg Amsterdam Zuidoost te negeren, was de teneur van lezerskritieken. Dat onder de vier kinderen een Poolse jongen en een Marokkaans meisje onbevangen over Zwarte Piet praatten, deed minder ter zake. Het was het ontbreken van zwarte kinderen dat de redactie opbrak.

Zwarte denkers

Verontwaardigde lezers en Trouw-chefs vonden elkaar niet alleen op dit punt. De interviews met drie zwarte denkers, zaterdag in de Verdieping onder de kop ‘Het échte Pietendebat is nog niet begonnen’, kreeg intern lof. Lezers reageerden hier mondjesmaat, maar in alle gevallen positief.

Vier witte kinderen en drie zwarte denkers over hetzelfde thema aan het woord is in mijn beleving een journalistiek evenwichtige afweging. Dat was niet het geval geweest als uitsluitend zwarte of alleen witte mensen aan het woord waren gelaten. De volwassen denkers onderbouwden met inhoudelijke argumenten hun innerlijke pijn en afkeer tegen het raciale of discriminerende karakter die zij voelen bij de figuur Zwarte Piet. De kinderen zeiden diezelfde figuur te zullen missen als zijn kleur hem noopt te verdwijnen. Ze associeerden het zwart met schoorstenen en Sinterklaas, juist niet met racisme. Die tegenstelling kwam helder naar voren.

Zeker, de samenstelling van het viertal kinderen was eenzijdig. Dat gold ook voor die van de zwarte denkers. In dat gezelschap ontbrak de stem van een witte denker.

Wat parten speelde, was dat beide producties afzonderlijk werden gepresenteerd, één in de nieuwskrant en één in de Verdieping. Die scheiding heeft alles te maken met planning én de meer dan tien scholen in Amsterdam Zuidoost die niet wilden meewerken aan het verzoek van Trouw om met kinderen van groep 8 te mogen praten over Zwarte Piet. Een veelgehoord argument van schoolbesturen was dat zij liever afzagen van ‘gedoe’.

Drie onderwijskoepels met dertig scholen in Noord-Brabant en nog eens vijf basisscholen daar weigerden eveneens medewerking. Dan op schoolpleinen lukraak kinderen bevragen? Ooit was dit dé methode, maar vanwege privacy is die allang geen optie. Ouders moeten eerst toestemming geven als een journalist hun kroost wil spreken. De correspondent in Brabant vroeg die toestemming via een leerkracht door scholieren een briefje voor hun ouders mee te geven. De kinderen met wie Trouw sprak, kregen die schriftelijke toestemming. De correspondent had ook graag zwarte scholieren gesproken, maar bij hen ontbrak goedkeuring van ouders.

Kinderen en denkers alsnog als één grote productie presenteren was op vrijdagmiddag praktisch niet haalbaar. Het schuiven met artikelen van het nieuwskatern naar de Verdieping of omgekeerd kent hiervoor te veel ingrijpende consequenties. De chef dag zag journalistiek inhoudelijk geen argument de kinderinterviews te schrappen, een afweging die ik deel.

Naast de reacties op dit zwartepietartikel, ontving de redactie nog ruim honderd mails over sinterklaas-zaken. Ze betroffen veelal kritiek op (lokale) overheden, zorgen over de samenleving, suggesties voor oplossingen en de toon over de berichtgeving in Trouw. Over dit laatste mogelijk later meer.

Ombudsman Adri Vermaat van Trouw bespreekt journalistieke dilemma’s en kijkt kritisch naar de werkwijze van de redactie. Zijn eerdere artikelen leest u hier. Reageren? Stuur een mail aan ombudsman@trouw.nl.

Lees ook:

Vier achtstegroepers over Zwarte Piet: ‘Grote mensen doen alsof ze kleine kinderen zijn’

Jaar in, jaar uit laait opnieuw de pietendiscussie op. Door toedoen van volwassenen. Vandaag pakken demonstrerende voor- én tegenstanders weer hun moment tijdens de landelijke intocht in Zaanstad. Wat vinden kinderen eigenlijk van deze heisa? Vier achtstegroepers uit Breda en Bavel over Zwarte Piet.

Zwarte Piet volgens zwarte denkers: ‘Zwart, wit, álle Nederlanders hebben gefaald’

Een rechter die de samenleving tot kalmte maant. Aangekondigde demonstraties door heel Nederland en dreigementen van illegale tegenacties. Sinterklaas arriveert dit weekeinde met zijn pieten in een verscheurd Nederland. Trouw vroeg drie zwarte denkers hoe zij tegen dit gepolariseerde debat aankijken.