Opinie: De BBB moet eerlijk zijn over de toekomst van boeren

Met de verkiezingswinst van de BBB gaat het stikstofdebat opnieuw een nieuwe fase in. Maar de inzet blijft hetzelfde: de gesprekken tussen kabinet, provincies en agrarische organisaties moeten de neerslag van stikstof verminderen en tegelijkertijd de boeren een toekomstperspectief bieden. In april moet dit resulteren in een landbouwakkoord. Volgens ingewijden kon de strik er vóór de verkiezingen nog lang niet omheen, en sindsdien is de puzzel niet eenvoudiger geworden.

Na de overweldigende verkiezingswinst van de BBB liggen de kaarten anders. Het kabinet beraadt zich op de stikstofkoers, terwijl LTO oproept tot een drastische aanpassing van het stikstofakkoord en de Dutch Dairymen Board zelfs alvast helemaal uit het akkoord stapte. Het is alsof de economische en ecologische puzzelstukjes gewoonweg niet in elkaar kunnen passen, alsof economie en ecologie niet samen kunnen gaan in de landbouw.

Vooruitstrevende boerenorganisaties en tientallen andere betrokken partijen laten echter zien dat er allang alternatieven zijn die wél werken. Wil het kabinet Nederland uit de stikstofimpasse halen, dan zijn deze partijen onmisbaar en zal de politiek hun een podium moeten geven. De BBB kan daadwerkelijk iets betekenen in dit proces als ze erkent dat het huidige systeem de boeren in een houdgreep houdt, en geen realistisch, duurzaam en eerlijk perspectief biedt. Als de BBB om de toekomst van de boeren geeft dan moet ze hier eerlijk over zijn. Vanuit zo’n positie ontstaat er ruimte voor coalitievorming in de provincies en waterschappen, waarin de BBB een constructieve rol kan spelen.

Groenboerenplan

Elke dag horen en zien we hoeveel plant- en diersoorten er verdwijnen en hoe het weer steeds extremer wordt. We weten ook allang hoe de huidige intensieve vorm van voedselproductie hier op grote schaal aan bijdraagt. En toch blijven veel boeren liever wegkijken van de ongezonde en oneerlijke aspecten van het huidige landbouwsysteem. Traditionele spelers die groot zijn geworden dankzij dit systeem, zoals veevoerbedrijven, slachthuizen, kunstmestleveranciers, pesticidefabrikanten en andere ketenpartijen, doen er alles aan om hun bedrijfsvoering en bestaansrecht in stand te houden.

De landbouw kan, door gebruik te maken van natuurlijke landbouwmethoden, juist een groot verschil maken in de klimaat- en biodiversiteitscrises. Boeren kunnen helpen bij het opvangen van weersextremen door waterstanden aan te passen en andere combinaties van gewassen te verbouwen. Ze kunnen de uitstoot van broeikasgassen verminderen door minder dieren te houden en CO2 te binden in de bodem. En door te stoppen met pesticiden kunnen ze de natuur helpen herstellen.

Opvallend is dat een grote en groeiende groep ‘groene boeren’ zulke werkwijzen in Nederland al met succes uitvoert. Zij werken aan een nieuw landbouw- en voedselsysteem dat een duurzaam, gezond en eerlijk toekomstperspectief biedt, voor boeren, samenleving én natuur. Maar zij blijven in Nederland ongehoord en ongezien. Ze staan niet met hun trekker op het Malieveld en schuiven niet aan bij de talkshows, en ze hebben geen politieke partij die namens hen spreekt.

Toch boeken vele duizenden Nederlandse boeren nu al goede resultaten met biologische en agro-ecologische landbouw als productiemethode en als verdienmodel. Vorige maand ondertekenden zij het Groenboerenplan, een prachtig voorbeeld van de stappen die vele boeren al nemen om de puzzelstukjes in elkaar te laten vallen.

Een heel positieve ontwikkeling is dat ook de groep organisaties achter deze boeren steeds groter wordt. Hogescholen, universiteiten, banken en natuurorganisaties scharen zich achter hen. Zelfs de Rabobank, traditioneel gezien de sponsor van de intensieve landbouw, stelde vorige week de voorzitter van Boerennatuur, Alex Datema, aan als hun nieuwe directeur Food & Agri Nederland. De collectieve kracht van de groene boeren groeit, en ze laten zien dat er wel degelijk een duurzaam toekomstperspectief is voor boeren in Nederland.

Zij geven uiting aan een paradigmaverschuiving die zich voor onze ogen voltrekt: we moeten ons richten op een natuurlijker wereldbeeld. Een beeld waarin we niet losstaan van de natuur, met een economisch systeem dat draait om het welzijn van mens, dier, natuur en de planeet. Daarbij hoort een Natuurlijk Sociaal Contract met collectieve afspraken om onze samenleving op een duurzame, gezonde en rechtvaardige manier in te richten. Een collectieve inspanning om collectieve problemen op te lossen.

Water bij de wijn

Als de BBB een langetermijntoekomst wil voor de boeren, dan moet ze hier eerlijk over zijn. Vanuit zo’n positie ontstaat er ruimte voor coalitievorming in de provincies en waterschappen waarin de BBB een constructieve rol kan spelen. Maar daarvoor moet ze wel in staat zijn om een meerderheidscoalitie te vinden, bereid zijn om water bij de wijn te doen op een aantal standpunten, en zich de vraag stellen voor welke boeren zij willen gaan besturen.

De cruciale vraag voor de BBB is of zij wil gaan besturen voor partijen die boeren in de houdgreep houden in het huidige landbouwsysteem, of voor boeren die onderdeel zijn van de oplossing. In het laatste geval is de kans aanzienlijk groter dat er in verschillende provincies en waterschappen een bestuur met de BBB komt dat gericht is op het oplossen van problemen. Kortom: alleen als de partij de groene boeren en hun initiatieven omarmt, zal het echt elke dag ‘BBBeter worden’.

Lees ook:

Groene boeren: ‘Koop piekbelasters uit en laat ze dan duurzaam doorgaan’

Veehouders met een grote stikstofuitstoot moeten niet alleen een ‘woest aantrekkelijk’ bod krijgen om hun bedrijf te sluiten. Ze moeten ook een aanlokkelijk alternatief krijgen om op een duurzame manier verder te boeren. Daarvoor pleit een groep groene boerenclubs.

CDA, steun de boer die wil verduurzamen

Dinand Ekkel, CDA-gemeenteraadslid in Dronten, roept zijn partij op zich niet tegen het stikstofbeleid te keren. De toekomst is immers aan de duurzame landbouw.