Nul btw op fruit en groente is haalbaar én effectief

Welzijn én economie profiteren van het goedkoper maken van groente en fruit, betoogt de Amsterdamse wethouder Marjolein Moorman. ‘Kabinet, schuif deze hete aardappel niet langer van het bord.’

Een op de twee volwassenen in Nederland, en ruim 15 procent van de kinderen, heeft overgewicht of obesitas. Deze percentages zijn nog hoger voor mensen met een laag inkomen. Na jarenlang vooral op voorlichting of educatie te hebben ingezet, wil het kabinet eindelijk ook concrete maatregelen nemen om overgewicht te bestrijden. In het regeerakkoord van Rutte IV werden een suikertaks en een btw-nultarief op groente en fruit aangekondigd.

Helaas is het na het verschijnen van een kritisch rapport van SEO Economisch Onderzoek niet meer zeker of het kabinet het nultarief op groente en fruit doorzet. Maar uitstel of afstel is zeer onverstandig. Een btw-verlaging op groente en fruit is effectief, uitvoerbaar en er is maatschappelijk draagvlak voor. Met 91 procent steun onder de bevolking is de maatregel het populairste voorstel uit het regeerakkoord.

Groente en fruit zijn 40 procent duurder geworden

De afgelopen twee decennia zijn fruit en groente gemiddeld 40 procent duurder geworden, terwijl suiker meer dan 20 procent goedkoper werd. Recent onderzoek van de UvA laat zien dat bijna de helft van de inwoners van Amsterdam met een laag inkomen onvoldoende toegang heeft tot gezond eten. Ruim de helft van deze groep heeft niet altijd voldoende geld om een gezonde maaltijd op ­tafel te zetten, en twee op de vijf ­geven aan minder te eten of een maaltijd over te slaan, omdat er niet genoeg geld is. De respondenten gaven aan gezond te willen eten, maar dat wel de kosten omlaag moeten.

Appeltje-eitje dus. Maar in plaats van vaart te maken, wilde het kabinet eerst onderzoek laten doen. De uitkomsten daarvan zijn teleurstellend. Want in plaats van hun licht op te steken bij internationale koplopers op dit gebied, blijven de onderzoekers al steken bij de vraag wat precies verstaan moet worden onder groente en fruit. Ze betwisten vervolgens of het wel een effectieve maatregel is, en ze wijzen op het mislopen van btw-inkomsten.

Wat moet het kabinet nu met de uitkomsten van dit onderzoek doen? Wat ons betreft is dat duidelijk: schuif deze hete aardappel niet langer van het bord. Hak zo snel mogelijk een knoop door over welke artikelen wel en niet onder de wet vallen, en voer deze zo snel mogelijk in. Het is altijd al een politieke keuze geweest welke producten onder welk btw-tarief vallen: zo valt ko­nijnenvoer onder het hoge tarief en caviavoer onder het lage. Dan moet het toch ook mogelijk zijn om duidelijke keuzes te maken bij de afschaffing van btw op bijvoorbeeld onbewerkte groente en fruit?

Een stap die mensen met een kleine beurs echt gaat helpen

Zijn de zorgen over de effectiviteit van de maatregel terecht? Nee. Wetenschappers houden doorgaans graag een slag om de arm, maar in dit geval is er consensus: prijsmaatregelen op voeding zijn effectief. Zo liet bijvoorbeeld een Nederlandse studie waarin mensen een halfjaar lang 50 procent korting kregen op groente en fruit zien dat dit leidde tot een significante stijging van de aankoop van deze gezonde voedingsproducten, terwijl een educatief programma geen effecten liet zien. Ook ­onderzoek van de Wereldgezondheidsorganisatie laat zien dat prijsverlaging van gezonde producten echt bijdraagt aan de consumptie ervan – nog meer als deze samen met de suikertaks wordt ingevoerd.

Natuurlijk, deze maatregel alleen is niet genoeg om alle Nederlanders op een gezonder gewicht te krijgen. We moeten toewerken naar een gezond voedselsysteem, waarin gezonde voeding beter bereikbaar en betaalbaar is dan ongezonde voeding. Deze prijsmaatregel is een belangrijke stap op weg naar zo’n systeem. Een stap die mensen met een kleine beurs echt gaat helpen.

Kabinet, neem een voorbeeld aan landen als Spanje, Slowakije en het Verenigd Koninkrijk, die de btw-verlaging op groente en fruit probleemloos en met resultaat hebben doorgevoerd.

De gezondheidswinst vertaalt zich op termijn in meer levensgeluk, lagere zorgkosten van een gezondere bevolking, hogere arbeidsparticipatie en minder arbeidsongeschiktheid. En van die winst profiteren we in Nederland allemaal. Appeltje-eitje.

Lees ook:

Onderzoek trekt nut van nul procent btw op groente en fruit in twijfel

Nul procent btw op groente en fruit is juridisch ingewikkeld en levert naar verwachting ook maar weinig gezondheidswinst op. Dat concluderen onderzoekers van SEO Economisch Onderzoek.

Fruit duurder, snoep goedkoper. Het moet juist andersom, zegt het Voedingscentrum

De prijzen van gezond eten stijgen harder dan die van ongezonde producten. Een slechte zaak, vindt het Voedingscentrum.